Αετός εναντίον Δράκου: Ποιος θα κάνει ρουά ματ;

Εκτός από τα σχόλια και τις αναλύσεις, πολλά είναι και τα σκίτσα που κυκλοφορούν τις τελευταίες μέρες στο Διαδίκτυο, σχετικά με την εν εξελίξει σύγκρουση των δύο «γιγάντων», των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας. Σε ένα από αυτά, ο Ντόναλντ Τραμπ απεικονίζεται να κρατά στα χέρια του τέσσερα τραπουλόχαρτα και να λέει στον Σι Τζινπίνγκ, με το γνωστό αλαζονικό του ύφος: «Εγώ κρατάω τα (καλά) χαρτιά». Κι εκείνος, με το επίσης γνωστό του μειδίαμα, απαντά: «Ναι, αλλά τα χαρτιά έχουν φτιαχτεί στην Κίνα».

Ο σύντομος αυτός διάλογος θα μπορούσε να κάνει πολλούς να φανταστούν την αντιπαράθεση ανάμεσα

στις δύο μεγαλύτερες οικονομίες του πλανήτη ως μια παρτίδα πόκερ. Μια παρτίδα στην οποία οι δύο πιο πλούσιοι και συνάμα αδίστακτοι παίκτες είναι έτοιμοι να ποντάρουν τα ρέστα τους και να τα ρισκάρουν όλα, αφού όμως πρώτα έχουν χρεοκοπήσει τους υπόλοιπους. Μόνο που το διακύβευμα είναι τόσο σημαντικό και οι συνέπειες μιας τέτοιας «κόντρας» θα είναι τρομακτικές για δισεκατομμύρια ανθρώπους, που δεν επιτρέπεται όσα συμβαίνουν να αντιμετωπίζονται ως τυχερό παιχνίδι.

Μπορούμε, όμως, να τα παραλληλίσουμε με έναν αγώνα πάνω στην παγκόσμια οικονομική και γεωπολιτική σκακιέρα. Και μάλιστα, ανάμεσα στους δύο γκραν μετρ του είδους σήμερα, που έχουν τόσο τα εφόδια που απαιτούνται όσο και την υπομονή προκειμένου να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις του. Διαβάζοντας τη στρατηγική του αντιπάλου και αποφεύγοντας τις διαρκείς παγίδες του και ένα ενδεχόμενο «ρουά-ματ», με την ελπίδα είτε να το πετύχουν πρώτοι είτε να τον αναγκάσουν να εγκαταλείψει είτε, στη χειρότερη περίπτωση, να φτάσουν σε μία ισοπαλία.

Με κομμένη την ανάσα. Οπως και να ‘χει, ένα είναι βέβαιο. Το κλίμα ανάμεσα σε ΗΠΑ και Κίνα είναι πλέον εκρηκτικό και ο κόσμος – ανάμεσά τους και η Ευρώπη, η οποία βρίσκεται εγκλωβισμένη σε διασταυρούμενα πυρά – αναμένει με κομμένη την ανάσα τις επόμενες κινήσεις τους. Ηδη, εξάλλου, ο Τραμπ έχει επιβάλει δασμούς 145% στα εισαγόμενα κινεζικά προϊόντα (και απειλεί να τους αυξήσει στο 245%), ενώ ο Σι έχει απαντήσει με δασμούς 125% στα αντίστοιχα αμερικανικά. Οσο για τις δηλώσεις που έκαναν αυτή την εβδομάδα ο πρόεδρος και ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, αφήνοντας να εννοηθεί πως θα υπάρξει σύντομα κίνηση μείωσης των δασμών προκειμένου να ανοίξει ο δρόμος για διαπραγματεύσεις με το Πεκίνο, η αλήθεια είναι ότι οι περισσότεροι κρατούν «μικρό καλάθι» Πρώτοι από όλους δε οι Κινέζοι, οι οποίοι διεμήνυσαν πως κανενός είδους διάλογος δεν θα διεξαχθεί όσο οι Αμερικανοί επιμένουν να τους βάζουν το μαχαίρι στον λαιμό.Σε αυτό το φόντο, η εαρινή σύνοδος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας, η οποία διεξάγεται μέχρι το τέλος της εβδομάδας στην Ουάσιγκτον, μοιάζει με ένα απέραντο ναρκοπέδιο, στο οποίο κάθε βήμα μπορεί να αποβεί κυριολεκτικά μοιραίο. Το τεταμένο κλίμα και την καχυποψία που επικρατούν ήδη στην πρωτεύουσα των ΗΠΑ προδίδουν και οι προφυλάξεις που παίρνουν οι συμμετέχοντες, έτσι ώστε να μην πέσουν θύμα… κατασκοπείας από ψηφιακούς ωτακουστές και κακόβουλα λογισμικά. Δεν είναι τυχαίο ότι οι περισσότεροι, μαζί και οι εκπρόσωποι της ΕΕ, θα είναι εφοδιασμένοι με κινητά παλιάς τεχνολογίας, που δύσκολα «χακάρονται».

Μπορούμε, άραγε, να υποθέσουμε ότι αυτός ο εφιάλτης δεν θα συνεχιστεί για πολύ, καθώς οι πάντες θα συνειδητοποιήσουν ότι το κόστος θα είναι πολύ μεγάλο και μη αναστρέψιμο; Δύσκολα, απαντούν αρκετοί, μια και ο πήχης έχει ανέβει ψηλά και το διακύβευμα πλέον αφορά στο ποιος θα διαφεντεύει τη νέα τάξη πραγμάτων, η οποία κάποια στιγμή θα διαδεχθεί την παλιά που καταρρέει με πάταγο – οι Αμερικανοί ή οι Κινέζοι;

Το σίγουρο, σε κάθε περίπτωση, είναι ότι οι προβλέψεις για τους ρυθμούς της παγκόσμιας οικονομικής ανάπτυξης έχουν ήδη αναθεωρηθεί επί τα χείρω, με την απειλή της ύφεσης να γίνεται και πάλι αισθητή στη Δύση – ειδικά στην Ευρώπη. Οσο για τις αγορές, «χορεύουν» σε ένα ακαθόριστο ρυθμό και χωρίς να διαθέτουν πυξίδα, μιας και ουδείς τολμά να προβλέψει τις επόμενες κινήσεις του Τραμπ και, πολύ περισσότερο, την έκβαση ενός γενικευμένου εμπορικού, οικονομικού και νομισματικού πολέμου ανάμεσα σε ΗΠΑ και Κίνα.

«Η διεθνής οικονομία βρίσκεται αντιμέτωπη με μια νέα και μείζονα δοκιμασία, με τις αντοχές της να έχουν εξαντληθεί», προειδοποίησε στην ομιλία της η επικεφαλής του ΔΝΤ, Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα. Ξεκαθαρίζοντας, παράλληλα, πως στην περίπτωση μιας γενικευμένης σύγκρουσης, αυτοί που κυρίως θα την πληρώσουν είναι οι πιο φτωχοί και αδύναμοι του πλανήτη. Οπως πάντα, άλλωστε.

Τα καλά χαρτιά και οι συμμαχίες

«Ποια είναι η ευρύτερη στρατηγική της κυβέρνησης Τραμπ για την Κίνα;», είναι το ερώτημα που έθεσε μέσω των «New York Times» ο Ρας Ντόσι, στέλεχος του Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων (Council of Foreign Relations) και ένας από τους κορυφαίους «κινεζολόγους» των ΗΠΑ. «Δεν διαθέτουν ακόμη τέτοια στρατηγική. Μόνο μια ευρεία γκάμα από αποσπασματικές τακτικές», απαντά ο ίδιος.

Ο Τραμπ, βεβαίως, ισχυρίζεται πως όλα πάνε ρολόι. Δεκάδες χώρες, λέει, τον παρακαλούν ήδη να συνάψουν μια συμφωνία μαζί του για να γλυτώσουν τους δασμούς. Ακόμη και η Κίνα, προσθέτει, θέλει μια τέτοια συμφωνία, αλλά δεν ξέρει πώς να την κάνει χωρίς να πληγεί το κύρος και η περηφάνια της. Οσο για το ενδεχόμενο ο Σι και το Πεκίνο να μην κάνουν πίσω, ο πρόεδρος των ΗΠΑ διαμηνύει πως έχει στα χέρια του πανίσχυρα όπλα τα οποία θα τους «γονατίσουν» – ανάμεσά τους και ένα εμπάργκο στις εξαγωγές προηγμένων μικροεπεξεργαστών (τσιπ) που θα επιβραδύνουν σημαντικά την Κίνα στους κρίσιμους τομείς της τεχνητής νοημοσύνης και των κβαντικών υπολογιστών.

Οπως, όμως, σημειώνει σε ανάλυσή της η «Handelsblatt», οι Κινέζοι έχουν επίσης στα χέρια τους κάποια πολύ καλά χαρτιά. Εκτός δε από τις «σπάνιες γαίες», μια αγορά στην οποία ήδη κυριαρχούν και έχουν ανακοινώσει περιορισμούς στις εξαγωγές προς τις ΗΠΑ, η γερμανική εφημερίδα εντοπίζει ακόμη τρία: Τον ζωτικό ρόλο τους στις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες, τις μεγάλες αμερικανικές επιχειρήσεις που έχουν τεράστιες επενδύσεις σε κινεζικό έδαφος (Apple, Tesla κ.λπ.) και τη δυνατότητα του Πεκίνου να προκαλέσει μια τεχνητή υποτίμηση του νομίσματος, προκειμένου να κερδίσει όσο το δυνατό περισσότερες αγορές.

Την ίδια στιγμή, τέλος, καθοριστικός παράγοντας θα είναι και οι συμμαχίες τις οποίες θα καταφέρουν να συγκροτήσουν οι δύο μονομάχοι. Αν και ο Λευκός Οίκος εμφανίζεται σίγουρος ότι οι εταίροι των ΗΠΑ στον Ειρηνικό είναι τόσο εξαρτημένοι από αυτές που δεν θα τολμήσουν να τις εγκαταλείψουν, ο Σι μοιάζει να έχει διαφορετική άποψη: Η περιοδεία την οποία πραγματοποίησε σε Βιετνάμ, Μαλαισία και Καμπότζη, καθώς και η συνάντηση υψηλού επιπέδου ανάμεσα σε Κινέζους, Ιάπωνες και Νοτιοκορεάτες, με αντικείμενο τον συντονισμό απέναντι στους δασμούς του Τραμπ, αποδεικνύουν πως τίποτα δεν μπορεί να θεωρείται δεδομένο.