Ο άνθρωπος που έσωσε τον πλανήτη. Ή τη… Wall Street;

Αισθάνεται μέσα του ακόμη ως ο γιος της καθηγήτριας πιάνου και του διπλωματικού αξιωματούχου των ΗΠΑ ο οποίος ταξίδεψε μέχρι τη Ζιμπάμπουε, την Ινδία, και την Ταϋλάνδη. Ένα πλαίσιο οικογενειακού περιβάλλοντος που του επέτρεψε να μάθει να ισορροπεί ανάμεσα στις ευθύνες και την τέχνη, τη διαφορετική προσέγγιση της καθημερινότητας. Παραστάσεις που τον οδήγησαν στο να λατρέψει τη φωτογραφία, να αγαπήσει με πάθος την εκμάθηση ξένων γλωσσών ως μέσο κατανόησης κουλτούρας και πολιτισμού, επομένως… νοοτροπίας των λαών.

Ο Τίμοθι Γκάιτνερ

είναι κυρίως… όλα τα παραπάνω. Είναι βέβαια και ο απερχόμενος υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, ο άνθρωπος που, σύμφωνα με όσους αναγνωρίζουν το έργο του, έσωσε τον πλανήτη από την κατάρρευση λόγω της παγκόσμιας κρίσης. Ή, σύμφωνα με τους επικριτές του, ο άνθρωπος που φρόντισε πρώτα να σώσει… τη Wall Street.

Ο 75ος “ταμίας” του αμερικανικού κράτους λοιπόν, αποχωρεί από την Ουάσινγκτον και ετοιμάζεται να γράψει βιβλίο, το οποίο προσδοκά να έχει κυκλοφορήσει το 2014. Είναι πλέον 52 ετών, παραμένει ωστόσο το “παιδί-θαύμα” που, ανεξάρτητα της οπτικής από την οποία ξεκινά κάποιος την ανάγνωσή του για τη διαδρομή και τα αποτελέσματα της παρουσίας του Γκάιτνερ στον δημόσιο βίο των ΗΠΑ, δεν μπορείς παρά να παραδεχτείς την ικανότητά του.

Ξεκίνησε σε εταιρεία συμβούλων του… Χένρι Κίσινγκερ, για να τον ανακαλύψει η dream team που πλαισίωσε τον Μπιλ Κλίντον στην οκταετία που άλλαξε για πάντα την υφή της αμερικανικής οικονομίας, από το 1992 μέχρι το 2000. Το 2001, τότε που έπεφταν οι Δίδυμοι Πύργοι, ο Τίμοθι Γκάιτνερ περνούσε την είσοδο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, όπου ανάλαβε τη Διεύθυνση Στρατηγικής του IMF, ενώ το 2003 πήρε στα χέρια του το τιμόνι της Κεντρικής Τράπεζας της Νέας Υόρκης.

Στο μελλοντικό ερώτημα της Ιστορίας για το… που ήταν όταν κατέρρευσε η Lehman Brothers και ξεκίνησε η παγκόσμια οικονομική κρίση, ο Τίμοθι Γκάιτνερ θα μπορεί αυθόρμητα να απαντήσει ότι… ήταν εκεί. Μαζί με τον τότε υπουργό Οικονομικών της τελευταίας κυβέρνησης Μπους και μέντορά του, Χένρι Πόλσον, μαζί και με τον πρόεδρο της Fed Μπεν Μπερνάνκι, ο οποίος είχε διαδεχθεί στα ηνία της Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ τον “γκουρού” Άλαν Γκρίνσπαν. Τον άνθρωπο με τον οποίο η Ιστορία δεν θα είναι επιεικής, καθώς θα καταγράψει ότι απέτυχε να προβλέψει, πόσο μάλλον να σταματήσει την κρίση που φούντωνε… κάτω από την καρέκλα του.

Εκείνες τις ώρες, εκείνες οι αποφάσεις σφράγισαν το “αφήγημα” της παγκόσμιας οικονομίας μέχρι σήμερα. Και προφανώς… έχουμε ακόμη δρόμο μπροστά μας. Ο Πόλσον άφησε ουσιαστικά τη Lehman Brothers να χρεοκοπήσει, επιλέγοντας να στηρίξει τις μεγάλες τράπεζες της Wall Street και φυσικά τον ασφαλιστικό κολοσσό της AIG. Ο Μπερνάνκι, έχοντας κάνει διδακτορική διατριβή πάνω στη Μεγάλη Ύφεση, ήξερε ότι τα απόνερα θα ήταν δύσκολο να μαζευτούν, κατανοούσε ωστόσο ότι δεν υπήρχε άλλη λύση, προκειμένου να μην… πνιγούν οι “καρχαρίες” της Wall Street.

Όσο για τον Γκάιτνερ, παρακολουθούσε, συμφωνούσε και εξελίχτηκε στον εγγυητή της “μεγάλης συμφωνίας”. Εκ των υστέρων αποκαλύφτηκε ότι από τα 182,5 δισεκατομμύρια δολάρια που δόθηκαν στην AIG, τα 62,5… απαλλοτριώθηκαν από τις μεγάλες τράπεζες της Wall Street. Ήταν το τίμημα για να συνεχίσουν να στηρίζουν την αμερικανική οικονομία και τη… νέα κυβέρνηση του Μπαράκ Ομπάμα.

Όταν η κρίση έφτασε και στην από εδώ πλευρά του Ατλαντικού, ο Γκάιτνερ συνειδητοποίησε ότι είχε να κάνει με… παιδική χαρά, σε επίπεδο πολιτικής και οικονομικής ηγεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της ευρωζώνης. Κατάλαβε εγκαίρως το μεγάλο παιχνίδι της Γερμανίας, όπως και την πλήρη εξάρτηση όλης της υπόλοιπης Ένωσης από την οικονομική ατμομηχανή του Βερολίνου. Το Λονδίνο αποδείχτηκε… λίγο ως μοχλός παρέμβασης, και έτσι ο Τίμοθι Γκάιτνερ σκέφτηκε σοβαρά να αποχωρήσει.

Ο Μπαράκ Ομπάμα και ο… Μπεν Μπερνάνκι, όπως περιγράφει ο σχετικός αστικός μύθος, κατάφεραν να τον μεταπείσουν. Για να διαχειριστεί τα απόνερα της κρίσης της ευρωζώνης, αλλά και των οικονομιών της Ασίας, αυτών που είχε “διαβάσει” τόσο καλά ο ίδιος στα παιδικά χρόνια του.

Το διακύβευμα φυσικά ήταν η επανεκλογή Ομπάμα. Και ο στόχος επετεύχθη την 6η Νοεμβρίου, όταν το Tea Party έμεινε μακριά από την Ουάσινγκτον, και ο Μιτ Ρόμνεϊ μακριά από τον Λευκό Οίκο. Ο Τίμοθι Γκάιτνερ μπορούσε πλέον να αποχωρήσει με ήσυχη τη συνείδηση. Είχε σώσει κατά σειρά: Τη Wall Street… Την αμερικανική οικονομία… Τον Μπαράκ Ομπάμα… Ίσως και την ίδια την ευρωζώνη, έστω κι αν δεν το καταλάβαμε ποτέ. Ο γιος της καθηγήτριας πιάνου…