Τι είναι η Tσικνοπέμπτη και τι γιορτάζουμε

Η Tσικνοπέμπτη είναι η Πέμπτη της δεύτερης εβδομάδας του Τριωδίου, περίοδος που οι άνθρωποι προετοιμάζονται για την μεγάλη νηστεία της Σαρακοστής.

Η Τσικνοπέμπτη δίνει την ευκαιρία στα νοικοκυριά να καταναλώσουν με εορταστικό και χαρούμενο τρόπο ότι κόκκινο κρέας τους έχει απομείνει πριν από τη νηστεία της Σαρακοστής.

Η λέξη “τσικνοπέμπτη” προέρχεται από την λέξη “τσίκνα” (η μυρωδιά του ψημένου κρέατος) και από την λέξη “Πέμπτη”. Γιορτάζεται άλλωστε την Πέμπτη, 11 ημέρες πριν την Καθαρά Δευτέρα.

Η Tσικνοπέμπτη βρίσκεται στη 2η εβδομάδα της περιόδου που εκκλησιαστικά ονομάζεται Τριώδιο, η οποία αποτελείται από τρεις εβδομάδες πριν εισέλθουμε στην Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Δηλαδή, τη νηστεία πριν από το Πάσχα.

Ο λόγος που γίνεται ημέρα Πέμπτη, είναι πως η ορθόδοξη εκκλησία θεωρεί σημαντικές τις νηστείες της Τετάρτης και της Παρασκευής. Έτσι, και έγινε επιλογή της ενδιάμεσης ημέρας από την Τετάρτη και την Παρασκευή.

Έχει καθιερωθεί να κυριαρχεί το κόκκινο χρώμα είτε το κρέας είναι αυτό, είτε το κρασί. Έτσι η Τσικνοπέμπτη θα μας θυμίζει το Πάσχα και την χαρά της Αναστάσεως.

Τι είναι η Tσικνοπέμπτη τι γιορτάζουμε

Η προέλευση αυτού του παράξενου εθίμου χάνεται στα βάθη του χρόνου. Ωστόσο, φαίνεται να συνδέεται με τις βακχικές γιορτές των αρχαίων Ελλήνων και Ρωμαίων. Θεωρούσαν το φαγοπότι και το γλέντι ιεροτελεστία για την καλή ευφορία της γης την άνοιξη.

Επίσης, η Τσικνοπέμπτη αποτελεί, ουσιαστικά, την απαρχή των εκδηλώσεων για την Αποκριά, αφού την επόμενη εβδομάδα ακολουθούν το Καρναβάλι και η Καθαρά Δευτέρα.

Έθιμα της Τσικνοπέμπτης ανά την Ελλάδα

Πέρα από το καθιερωμένο ψήσιμο κρεάτων, κάθε περιοχή της Ελλάδας έχει τα δικά της ήθη και έθιμα για την Τσικνοπέμπτη.

Στην Κέρκυρα γίνονται τα λεγόμενα «Κορφιάτικα Πετεγολέτσια». Η λέξη Πετεγολέτσια σημαίνει κουτσομπολιό. Πραγματοποιείται το βράδυ της Τσικνοπέμπτης, στην Πιάτσα κοντά στην τοποθεσία «Κουκουνάρα» τής Κέρκυρας.

Στην Πάτρα, έχουμε το έθιμο της Γιαννούλας της Κουλουρούς. Η Γιαννούλα, σύμφωνα με την παράδοση, πιστεύει πως ο ναύαρχος Ουίλσον έρχεται να την παντρευτεί και τον περιμένει μάταια σαν την τρελή στο λιμάνι. Έτσι, την Τσικνοπέμπτη οι Πατρινοί ντύνουν κάποιον νύφη, ή βάζουν ένα ομοίωμα νύφης στο λιμάνι και διασκεδάζουν γύρω του.

Στις Σέρρες ανάβουν μεγάλες φωτιές στις αλάνες και αφού ψήσουν το κρέας, πηδούν από πάνω τους.

Στην Κομοτηνή, οι νοικοκυρές σχεδόν καίνε μια κότα, για να τη φάει η οικογένεια την Κυριακή της Αποκριάς. Η παράδοση αναφέρει, επίσης, ότι την Τσικνοπέμπτη τα αρραβωνιασμένα ζευγάρια πρέπει να ανταλλάξουν φαγώσιμα δώρα. Ο άντρας πρέπει να στείλει τον «κούρκο», δηλαδή μία κότα, και η γυναίκα μπακλαβά και μια κότα γεμιστή.

Στη Θήβα, αρχίζει ο «βλάχικος γάμος», που ξεκινά με το προξενιό δύο νέων, συνεχίζει με τον γάμο και τελειώνει την Καθαρά Δευτέρα με την πορεία των προικιών της νύφης και το γλέντι των συμπεθέρων.

Στην Ιο, το βράδυ της Τσικνοπέμπτης μασκαράδες ζωσμένοι με κουδούνια προβάτων διασχίζουν τη Χώρα και επισκέπτονται σπίτια και καταστήματα.

Στον Πόρο, η παράδοση επιβάλλει στους νέους να κλέψουν ένα… μακαρόνι, το οποίο θα βάλουν κάτω από το μαξιλάρι τους για να δουν ποια θα παντρευτούν.

Σε όλη την Πελοπόννησο σφάζουν χοιρινά από τα οποία φτιάχνουν διάφορα άλλα τρόφιμα, μεταξύ των οποίων πηχτή, τσιγαρίδες, λουκάνικα, γουρναλοιφή και παστό.

Στη Σκόπελο, οι κάτοικοι δίνουν ραντεβού στο Πεύκο, για να συνεχίσουν το γλέντι και το φαγοπότι όλοι μαζί.

ΠΩΣ ΘΑ ΓΙΟΡΤΑΣΟΥΝ ΟΙ ΔΗΜΟΙ ΣΤΗΝ ΑΤΤΙΚΗ

Μετά από δύο χρόνια υγειονομικών περιορισμών οι λαχταριστές μυρωδιές από το τσίκνισμα, θα κάνουν και πάλι την εμφάνισή τους στις γειτονιές πολλών δήμων της Αττικής. Με σύμμαχο τον καιρό, άλλοι το μεσημέρι και άλλοι το βράδυ, θα τηρήσουν την παράδοση της ημέρας, ενώ κάποιοι δήμοι έχουν προγραμματίσει για σήμερα εκδηλώσεις και δρώμενα που έρχονται από το βάθος των χρόνων και την παράδοσή μας.

Από τη 1 το μεσημέρι και στη λιακάδα που προβλέπεται για σήμερα, θα ξεκινήσει το «τσικνο-γλέντι» του ο δήμος Καλλιθέας. Επίκεντρο της «δράσης» το πάρκο Χαροκόπου με μεζέδες της ώρας, κρασί και ζωντανό μουσικό πρόγραμμα, ενώ τις βραδινές ώρες η πόλη θα γεμίσει με τις καντάδες που θα τραγουδά στους δρόμους η Μεικτή Χορωδία το δήμου.

Και στις δύο δημοτικές κοινότητες θα στήσει το δικό του γλέντι ο δήμος Μοσχάτου-Ταύρου. Στο Μοσχάτο το «τσίκνισμα» θα γίνει στην πλατεία Ταξιάρχη Παπαντώνη, θα ξεκινήσει στις 6 μ.μ. και περιλαμβάνει «τσικνο-κεράσματα», χορό και τραγούδι από τον Όμιλο Ελληνικών Χορών του Πνευματικού Κέντρου με τη συνοδεία παραδοσιακής ορχήστρας. «Τσικνο-κεράσματα» και στον Ταύρο μία ώρα αργότερα (7 μ.μ.) στα π. Δημοτικά Σφαγεία. Εδώ τον τόνο στο γλέντι θα δώσουν η μπάντα του Νίκου Κερκένη και το Τμήμα Παραδοσιακών Χορών του δήμου «Ταυρίωνες».

Στον δήμο Πετρούπολης από τις 5:30 το απόγευμα θα ξεχυθούν στους κεντρικούς δρόμους οι «Κουδουνάτοι» και η ομάδα του Τμήματος Παραδοσιακών Χορών της πόλης μαζί με τη Φιλαρμονική.

Με το «Έθιμο των Φανών» κι ένα γλέντι αμέσως μετά θα γιορτάσει την Τσικνοπέμπτη ο δήμος Αλίμου. Πρόκειται για αναπαράσταση διονυσιακής γιορτής, που τελείται στην Κοζάνη τους τελευταίους τρείς αιώνες. Στηρίζεται στην αυθόρμητη συμμετοχή των πολιτών και πυρήνας της τελετής είναι ο Φανός. Η αναπαράσταση περιλαμβάνει πορεία μουσικών και χορευτών, αλλά και των κατοίκων, θα ξεκινήσει στις 7 μ.μ. από τη συμβολή των οδών Δωδεκανήσου & Χαρ. Τρικούπη με κατάληξη την πλατεία Καραϊσκάκη στο Άνω Καλαμάκι (θέατρο Μαίρη Αρώνη), καθώς και το άναμμα του Φανού από τον δήμαρχο Ανδρέα Κονδύλη. Μετά το άναμμα, θα ακολουθήσει γλέντι με κρασί και εδέσματα, όπου θα συμμετέχουν το συγκρότημα «BandaBoumba», τα τμήματα παραδοσιακών χορών του Πολιτιστικού Οργανισμού, ο Χορευτικός Λαογραφικός Όμιλος «Στησίχορος» και ο Σύλλογος Οικισμού Εκτελωνιστών.

Το «Έθιμο του Μπέη» θα αναβιώσει στον δήμο Βάρης-Βούλας-Βουλιαγμένης. Έντονα σκωπτικό, με σατιρική διάθεση και θεατρικά στοιχεία, αυτό το έθιμο έχει τις ρίζες του στα χρόνια της Τουρκοκρατίας και διασώζεται μέχρι σήμερα σε αρκετά χωριά του Έβρου. Οι Θράκες σατιρίζουν τον οθωμανό Μπέη, που οργώνει με το αλέτρι έχοντας στον ζυγό τους υποτελείς του και μαζεύει στο τέλος όλη την σοδειά ως φόρο για να πατσίσει το περσινό χρέος των αγροτών, το οποίο έτσι δεν κλείνει ποτέ και διαιωνίζεται. Ο Μπέης με πειράγματα και σκωπτική διάθεση οργώνει και πετά καρπούς με ευχές για γόνιμη και πλούσια σοδειά, ενώ οι χωριανοί προσπαθούν να τον ρίξουν κάτω, συμβολίζοντας την πάλη για απελευθέρωση από τον οθωμανικό ζυγό.

Το δρώμενο θα γίνει στην πλατεία Ιμίων της Βούλας στις 6 μ.μ. με τη συμμετοχή του Λαογραφικού Ομίλου «Μαντηλάκι» και αμέσως μετά το τέλος της αναπαράστασης θα ακολουθήσει γλέντι με τη συνοδεία της πενταμελούς παραδοσιακής ορχήστρας «Τζίτζικες».

Ένα παραδοσιακό αρβανίτικο αποκριάτικο γλέντι θα αναβιώσει απόψε ο δήμος Ασπροπύργου στην αίθουσα εκδηλώσεων του Πνευματικού Κέντρου. Θα ξεκινήσει στις 8 μ.μ. με την ορχήστρα του Σπύρου Μπρέμπου και θα ετοιμαστούν αρβανίτικοι μεζέδες, αλλά και… γαλακτομπούρεκο.

Γλέντι από το πρωί και στα Μέγαρα, όπου ο δήμος με τη συνδρομή dj και με τη συνεργασία του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων, θα το «τσικνίσει» στον χώρο του Γυμνασίου.

Εκδήλωση με ξεχωριστή σημασία και ευαισθησία στον δήμο Αγίας Βαρβάρας, καθώς η δημοτική Αρχή κάλεσε τον κόσμο να γιορτάσει την Τσικνοπέμπτη μαζί με τους ηλικιωμένους των ΚΑΠΗ-ΚΕΦΑ στο Κέντρο Φιλίας και Αλληλεγγύης, από τις 11 το πρωί, με φαγητό, μουσική και χορό. Μάλιστα για τη διευκόλυνση της μετακίνησης, ο δήμος θα διαθέσει δημοτικό μεταφορικό μέσο.

Στα ΚΑΠΗ της Δάφνης και του Υμηττού θα γιορτάσει στις 12 το μεσημέρι την Τσικνοπέμπτη και ο δήμος Δάφνης-Υμηττού.

Τέλος, την Τσικνοπέμπτη επέλεξε ο δήμος Χαλανδρίου για να ξεκινήσει τις αποκριάτικες εκδηλώσεις του, με Fire Show και ξυλοπόδαρους στην κεντρική πλατεία.