Μ. Τετάρτη: Εκκλησία: Το Μύρο, το Ευχέλαιο, ο Νιπτήρας, τα τριάκοντα αργύρια

Η Μεγάλη Τετάρτη είναι αφιερωμένη στην αμαρτωλή γυναίκα  που μετανιωμένη άλειψε τα πόδια του Κυρίου με πολύτιμο μύρο και συγχωρέθηκε για τα αμαρτήματα της, καθώς μετανόησε ειλικρινά, σε αντίθεση με τον Φαρισαίο Σίμωνα,  που τον κάλεσε στο σπίτι του τυπικά και επιδεικτικά.

Το γεγονός αυτό το διέσωσαν και οι τέσσερις Ευαγγελιστές (Ματθ.κστ΄6-13, Μαρκ.ιδ΄3-9, Λουκ.ζ΄36-50, Ιωάν.ιβ΄1-8) με κάποιες μικροδιαφορές στις διηγήσεις τους.

Αναλυτικότερη και σαφέστερη είναι εκείνη του Λουκά.

Ο Χριστός λίγο πριν το πάθος του, μετά την ανάσταση

Και ενώ συνέτρωγε ο Χριστός με τους συνδαιτυμόνες του, μπήκε στην οικία μια αμαρτωλή γυναίκα, γνωστή πόρνη της περιοχής, έχοντας στα χέρια της ακριβότατο αγγείο γεμάτο με πολύτιμο και πανάκριβο μύρο.

Πλησίασε το Χριστό, έχυσε ένας μέρος από το μύρο στην κεφαλή και το σώμα του  και με το υπόλοιπο και τα ασταμάτητα δάκρυά της έβρεχε και έπλυνε τα πόδια του Χριστού. Τέλος έλυσε την πλούσια πλεξούδα των μαλλιών της και άρχισε να σκουπίζει τα πόδια του Δασκάλου.

Ο Χριστός έμεινε ατάραχος, όχι όμως και οι παρευρισκόμενοι. Ο μεν οικοδεσπότης Φαρισαίος σκανδαλίσθηκε με τη θέα της πόρνης και ακόμα περισσότερο με το άγγιγμά της στο σώμα του Ιησού. Διερωτόταν, πως είναι δυνατόν, προφήτης όντας, ο καλεσμένος του ραβίνος να μην διαγνώσει ότι η γυναίκα αυτή είναι αμαρτωλή και να μην τη διώξει κακείν κακώς.

Ο φιλάργυρος μαθητής του Χριστού, ο Ιούδας ο Ισκαριώτης, μέτρησε τη μεγάλη αξία του μύρου, το οποίο κατά τη γνώμη του “πήγε χαμένο”, ενώ θα μπορούσε να πουληθεί και να δοθεί  στους φτωχούς. 

Η τιμή του μύρου ήταν γύρω στα τριακόσια δηνάρια. Γνώριζαν οι μαθητές και ο Ιούδας καλά πόσο μεγάλο ζήλο έδειχνε πάντοτε ο Χριστός για την ελεημοσύνη προς τους φτωχούς.

Ο Χριστός έδωσε απάντηση και στους δυο “σκανδαλισθέντες” από το γεγονός αυτό.

-Στον μεν Φαρισαίο απάντησε πως η γυναίκα αυτή έδωσε περίσσια και εγκάρδια περιποίηση, σε αντίθεση με αυτόν που τον κάλεσε προφανώς τυπικά και επιδεικτικά στο σπίτι του.

–Είπε στους μαθητές, “εμένα θα με έχετε για λίγο ακόμα κοντά σας, τους φτωχούς θα τους βοηθάτε καθ΄όλη τη διάρκεια της ζωής σας”.

Το πολύτιμο μύρο ήταν ένα μικρό δείγμα της μεγάλης μετάνοιας και ευγνωμοσύνης αυτής της γυναίκας.

Το Μυστήριο του Ευχελαίου: Δεινόν η ραθυμία, μεγάλη η μετάνοια

Το απόγευμα της Μεγάλης Τετάρτης, τελείται στις Εκκλησίες το Μυστήριο του Μεγάλου Ευχελαίου, κατά τη διάρκεια του οποίου διαβάζονται επτά Ευαγγέλια και επτά Ευχές. Ευλογείται με αυτό το τρόπο το λάδι με το οποίο ο ιερέας «σταυρώνει» τους πιστούς στο μέτωπο, στο πηγούνι, στα μάγουλα και στις παλάμες, προσφέροντας έτσι τη χάρη και την ευλογία του Ιησού και του Αγίου Πνεύματος.

Το ευχέλαιο, που γίνεται στις εκκλησίες, σε μερικούς τόπους, όπως στον Πόντο, γινόταν και στο σπίτι. Στα αντικείμενα που ευλογούνται στη διάρκεια αυτής της τελετής, αποδίδεται ξεχωριστή θεία ιδιότητα και δύναμη.

Έθιμα με το αλεύρι και το προζύμι για τα κουλούρια

Σε πολλές περιοχές της χώρας  πολλές γυναίκες πήγαιναν στη λειτουργία της Μεγάλης Τετάρτης με μια σουπιέρα αλεύρι που έχουν στερεώσει μέσα 3 κεριά. Αυτά τα κεριά τα καίνε κατά τη διάρκεια του μυστηρίου και το αλεύρι το χρησιμοποιούν για να φτιάξουν τα Πασχαλινά Κουλουράκια.

Παλαιότερα, τη Μεγάλη Τετάρτη παρασκευαζόταν και η νέα ζύμη. Επειδή, πίστευαν ότι η ζύμη του ψωμιού κάποια στιγμή μπορεί να χάσει τη δύναμη και την καθαρότητά της, την μεγάλη Τετάρτη φρόντιζαν να την ανανεώνουν.

Έτσι κυρίως στην Αθήνα, οι γυναίκες της εκκλησίας πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι και μάζευαν αλεύρι, το οποίο το ζύμωναν χωρίς προζύμι. Ο παππάς, ακουμπούσε πάνω στη ζύμη το Σταυρό με το Τίμιο Ξύλο και το ζυμάρι φούσκωνε. Αυτό αποτελούσε το προζύμι της χρονιάς, το οποίο οι γυναίκες μοίραζαν ξανά σε όλα τα σπίτια. Με αυτό, ζυμώνουν και τις κουλούρες της Λαμπρής.

ΤΟ ΒΡΑΔΙ ΤΗΣ Μ.ΤΕΤΑΡΤΗΣ Η ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΤΟΥ ΟΡΘΡΟΥ ΤΗΣ Μ.ΠΕΜΠΤΗΣ

Το βράδυ της Μεγάλης Τετάρτης ψάλλεται  ο Όρθρος της Μεγάλης Πέμπτης που αναφέρεται σε τέσσερα γεγονότα. Τον Ιερό Νιπτήρα, το πλύσιμο δηλαδή των ποδιών των μαθητών από τον Ιησού Χριστό, τον Μυστικό Δείπνο, την Προσευχή του Ιησού στο Όρος των Ελαιών και την προδοσία του Ιούδα, δηλαδή την αρχή των παθών.

Ο Μυστικός Δείπνος: Λάβετε φάγετε τοῦτό μου ἐστι τὸ σῶμά – Η τελετή του νιπτήρος

Ο Ιησούς με τους δώδεκα Αποστόλους δείπνησαν μαζί μία μέρα πριν την σταύρωση του στην Ιερουσαλήμ. Κατά την διάρκεια του δείπνου ο Ιησούς έπλυνε τα πόδια των μαθητών του και η συγκεκριμένη πράξη θεωρείται ως μία από τις αρχές του Χριστιανισμού λόγω του βαθύτερου νοήματος της, καθώς συμβολίζει την ισότητα και όχι μόνο.

Το βασικό τροπάριο της ημέρας είναι το «Ότε οι ένδοξοι μαθηταί» και αναφέρεται στην νίψη των ποδιών των Αποστόλων ενώ αποδίδεται στον Ρωμανό τον Μελωδό.

Ότε οι ένδοξοι μαθηταί

Ότε η ένδοξοι μαθηταί εν τω νιπτήρι εφωτίζοντο,

τότε Ιούδας ο δυσεβής, φιλαργυρίαν νοσήσας, εκοτίζετο•

και ανόμοις κριταίς σε τον δίκαιον κριτήν παραδίδωσι.

Βλέπε, χρημάτων εραστά, τον δια ταύτα αγχόνη χρησάμενον•

φεύγε ακόρεστον ψυχήν την διδασκάλω τοιαύτα τολμήσασαν.

Ο περί πάντων αγαθός, Κύριε, δόξα σοι.

Μόλις ο Ιησούς έπλυνε τα πόδια των μαθητών του τους κοινώνησε με το σώμα και το αίμα του λέγοντας τους: «Λάβετε φάγετε τοῦτό μου ἐστι τὸ σῶμά καθώς» και: «Τοῦτό ἐστι τὸ αἷμά μου τὸ τῆς καινῆς διαθήκης τὸ περὶ πολλῶν ἐκχυνόμενον».

Χαρακτηρισμός «Μυστικός Δείπνος» δεν αναφέρεται πουθενά στην Καινή Διαθήκη, όμως σήμερα χρησιμοποιείται από όλα τα δόγματα του Χριστιανισμού.

ΤΑ ΤΡΙΑΚΟΝΤΑ ΑΡΓΥΡΙΑ –Η ΤΙΜΗ ΤΗΣ ΠΡΟΔΟΣΙΑΣ

«Οι δε έστησαν αυτώ τριάκοντα αργύρια»

«Τότε πορευθείς εις των δώδεκα, ο λεγόμενος Ιούδας Ισκαριώτης, προς τους αρχιερείς είπε: Τι θέλετέ μοι δούναι, και εγώ υμίν παραδώσω αυτόν; Οι δε έστησαν αυτώ τριάκοντα αργύρια. Από τότε εζήτει ευκαιρίαν ίνα αυτόν παραδώ.

Τότε ιδών Ιούδας ο παραδιδούς αυτόν ότι κατεκρίθη, μεταμεληθείς απέστρεψε τα τριάκοντα αργύρια τοις αρχιερεύσι και τοις πρεσβυτέροις λέγων: Ήμαρτον παραδούς αίμα αθώον. Οι δε είπον: Τι προς ημάς; συ όψει. Και ρίψας τα αργύρια εν τω ναώ ανεχώρησε, και απελθών απήγξατο. Οι δε αρχιερείς λαβόντες τα αργύρια είπον: Ουκ έξεστι βαλείν αυτά εις τον κορβανάν, επεί τιμή αίματος εστί. Συμβούλιον δε λαβόντες ηγόρασαν εξ αυτών τον αγρόν του κεραμέως εις ταφήν τοις ξένοις. Διό εκλήθη ο αγρός εκείνος αγρός αίματος έως της σήμερον. Τότε επληρώθη το ρηθέν διά Ιερεμίου του προφήτου λέγοντος: Και έλαβον τα τριάκοντα αργύρια, την τιμήν του τετιμημένου ον ετιμήσαντο από υιών Ισραήλ, και έδωκαν αυτά εις τον αγρόν του κεραμέως, καθά συνέταξέ μοι Κύριος» (Κατά Ματθαίον 26,14-27,10).

Τα «τριάκοντα αργύρια» στα οποία αναφέρεται η Καινή Διαθήκη ακούγονται σαν μικρό ποσό. Πόσα άξιζαν, πόσα αξίζουν αυτά τα «αργύρια»; Και: Υπήρχε αυτό το νόμισμα;

Στην παλιά εκδοχή της Βίβλου, που ήταν γραμμένη στα αρχαία ελληνικά, η λέξη «αργύρια» είναι συνώνυμη με τα ασημένια κέρματα. Αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι επρόκειτο για τα λεγόμενα Σέκελ της Τύρου (αργυρά τετράδραχμα), που είχαν βάρος 15 γραμμάρια το καθένα. Αναλόγως της κατάστασης στην οποία βρίσκονται, ένα τέτοιο κέρμα αξίζει σήμερα από 200 έως 500 ευρώ.

Οι νομισματικοί ιστορικοί δυσκολεύονται να αναλύσουν την αγοραστική δύναμη του αργυρίου σε σχέση με «καλάθι» καταναλωτικών ειδών των Αρχαίων Ρωμαίων, καθώς οι κοινοί θνητοί έκαναν εμπόριο με φυσικούς πόρους: δέκα ουγκιές λαδιού για παράδειγμα έναντι ενός ζεύγους σανδαλιών. Οι ειδικοί επισημαίνουν πως, αν μπορεί να συγκριθεί το αργύριο εκείνης της εποχής με τα σημερινά νομίσματα, τότε μιλάμε για τριακόσια έως τετρακόσια ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί με την τιμή ενός Σέκελ της Τύρου.
Επομένως, ο Ιούδας εισέπραξε ένα ποσό που μεταφράζεται σε 10.000 ευρώ περίπου.

Η προσευχή στον κήπο της Γεσθημανή και το φιλί του Ιούδα

Μετά το τέλος του Μυστικού Δείπνου, ο Ιησούς με τους μαθητές του πήγαν στον κήπο της Γεσθημανή και μόλις έφθασαν αποσύρθηκε μαζί με τον Πέτρο, τον Ιωάννη και τον Ιάκωβο για να προσευχηθεί. Σε κάποιο σημείο ο Ιησούς ζήτησε από τους τρεις μαθητές να σταματήσουν και να μείνουν ξάγρυπνοι μαζί του, ενώ εκείνος απομακρύνθηκε λίγο και έπεσε με το πρόσωπο στη γη.

Αργότερα, μετά την προσευχή, ο Ιούδας, που σημειωτέον είχε αποχωρήσει από την αίθουσα του Μυστικού Δείπνου, εμφανίστηκε  στο σημείο μαζί με στρατιώτες και φίλησε τον Ιησού,  έτσι ώστε να τον αναγνωρίσουν και να τον συλλάβουν.