Υδρογονάνθρακες: Μια τρύπα στο νερό

Των ΑΡΤΖΗ ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΥ – ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΝΤΑΣΚΑ

Μπορεί μετά από δωδεκαετή και πλέον αδράνεια το ελληνικό κράτος να «ξύπνησε» και να έχει βάλει σε προτεραιότητα τις έρευνες για να διαπιστωθεί το εύρος του πλούτου στο υπέδαφος, όμως, οι διαδικασίες που ακολουθούνται έχουν πολλές σκιές. Αυτό υποστηρίζει ο πρόεδρος του Ελληνικού Ινστιτούτου Υδρογονανθράκων (ΕΛΛΙΝΥ), δρ Βασίλης Καρκούλιας, στο πλαίσιο της μεγάλης έρευνας του «Π» για να αποκαλυφθεί η αλήθεια σχετικά με τους υδρογονάνθρακες που υπάρχουν στο ελληνικό υπέδαφος.
Τα μέλη του Ινστιτούτου έχουν ενημερώσει την

πολιτική ηγεσία σχετικά με τα λάθη που έχουν γίνει, αλλά είτε δεν έχουν πάρει απαντήσεις, είτε το κράτος δεν έχει αλλάξει ρότα. Όπως αναφέρουν, από το 2011 και μετά άρχισε ουσιαστικά η ενεργοποίηση του κράτους με τον Νόμο 4001/11 και την προκήρυξη των διαγωνισμών που επακολούθησαν. Τα μέλη του Ινστιτούτου περιγράφουν τρία στάδια ενεργοποίησης του κρατικού μηχανισμού για να προχωρήσουν οι έρευνες σχετικά με τον ορυκτό πλούτο, στο σκέλος της ύπαρξης υδρογονανθράκων.
Α) Για την εκτέλεση σεισμικών ερευνών απόκτησης δεδομένων μη αποκλειστικής χρήσης (Non exclusive seismic) στις περιοχές του Ιονίου Πελάγους και Νότια της Κρήτης (σχήμα 1).
«Ο διαγωνισμός αυτός έχει τελειώσει. Η πολύ καλή νορβηγική εταιρεία PGS αναδείχτηκε ανάδοχος και αυτήν τη στιγμή εκτελεί και ολοκληρώνει σεισμικό πρόγραμμα περίπου 12.000 χιλιομέτρων σε μια θαλάσσια έκταση εμβαδού περίπου 220.000 τετρ. χιλιομέτρων. Το έργο, εάν δεν παρουσιαστούν εμπόδια ή δεν προστεθούν και άλλα σεισμικά, αναμένεται να τελειώσει σύντομα» τονίζει ο δρ Καρκούλιας.
Όπως έχει δηλώσει η ίδια η εταιρεία, τα αποτελέσματα της επεξεργασίας των δεδομένων αυτών θα ανακοινωθούν μέχρι το τέλος του πρώτου εξαμήνου του 2013. Εάν τα αποτελέσματα είναι ενδιαφέροντα, τότε το κράτος και οι εταιρείες μπορούν να προκηρύξουν διεθνή διαγωνισμό για νέο κύκλο παραχωρήσεων. Η ευθύνη του κράτους πριν από αυτό, έγκειται –μελετώντας τα στοιχεία‒, ως επόμενο βήμα, στο να οριοθετήσει τα οικόπεδα (blocks) με βάση τους γεωλογικούς στόχους που προσδιόρισε η σεισμική έρευνα αλλά και άλλους παράγοντες. Το βήμα αυτό που θεωρείται σοβαρό και ουσιαστικό μπορεί να γίνει μόνο από έμπειρους επιστήμονες που έχουν ασχοληθεί στο παρελθόν με το αντικείμενο.
Επιπροσθέτως, θα πρέπει να επικαιροποιηθεί για ορισμένες περιπτώσεις και η νομοθεσία, ώστε να βελτιωθούν ατέλειες που διαπιστώθηκαν, αλλά και να δοθούν επιπλέον κίνητρα (π.χ. λόγω μεγάλων θαλασσίων βαθών). Δυστυχώς, τώρα τελευταία γίνεται προσπάθεια για αύξηση της φορολογίας των εταιρειών αυτών, ενώ θα έπρεπε να γίνει προσπάθεια περαιτέρω μείωσής της. Αυτά όλα απαιτούν εξειδικευμένους επιστήμονες για να μελετήσουν τα δεδομένα και να διαπραγματευτούν με τις ξένες πετρελαϊκές εταιρείες.

Μυστική η σύμβαση
«Εδώ θέλουμε να επισημάνουμε ότι η σύμβαση του κράτους με την PGS για τις σεισμικές έρευνες δεν έχει δοθεί στη δημοσιότητα, ενώ έχει επανειλημμένως ζητηθεί» τονίζει και προσθέτει: «Αυτό μας κάνει να αμφιβάλλουμε για τη χρονική διάρκεια που έχει συμφωνηθεί να μείνει δεσμευμένη η περιοχή των ερευνών, πράγμα που θα έχει αντίκτυπο στον χρόνο προκήρυξης του νέου γύρου παραχωρήσεων. Διότι, όπως σας εξήγησα, μετά το τέλος των ερευνών αυτών, και εφόσον αποδειχθεί ότι υπάρχει ενδιαφέρον, προκηρύσσεται διεθνής διαγωνισμός (Ν. 4001/11και οδηγία 22/94 της Ε.Ε) για την ανάδειξη αναδόχων που θα αναλάβουν την έρευνα στα μελλοντικά θαλάσσια οικόπεδα που θα προκηρυχθούν. Στην περίπτωση αυτή, η πρώτη γεώτρηση (με χρόνο δέσμευσης της περιοχής 2-3 χρόνια) μπορεί να ξεκινήσει το 2018 η 2019» τονίζει ο πρόεδρος του ΕΛΛΙΝΥ».

Πρόχειρα ο διαγωνισμός
Β) Για την παραχώρηση περιοχών με βάση τη διαδικασία της ανοιχτής πόρτας (open door) στη Δυτική Ελλάδα. Αυτό θα γίνει για τρεις περιοχές: Ιωάννινα, Πατραϊκός κόλπος και Κατάκολο (σχήμα 2).
Έχουν ήδη υποβληθεί προσφορές από οκτώ ομίλους εταιρειών, με μεγαλύτερο αυτόν των Ελληνικών Πετρελαίων (ΕΛΠΕ). Το χαρακτηριστικό εδώ είναι ότι το ΥΠΕΚΑ περίμενε να έρθουν μεγαλύτερες εταιρείες, το είχε μάλιστα διαφημίσει. «Κατά τη γνώμη μας, το αποτέλεσμα αυτό αποδίδεται στη μη καλή προετοιμασία των σχετικών φακέλων, αλλά και στην έλλειψη της σχετικής υποστήριξης και διαφήμισης (lobbying). Ως αποτέλεσμα, ενώ ο διαγωνισμός αυτός έχει λήξει από τις 2 Ιουλίου του 2012, δηλαδή έχουν υποβληθεί όλες οι προσφορές, η πολυμελής επιτροπή αξιολόγησης που έχει συσταθεί (μετέχουν 21 άτομα) με απόφαση του ΥΠΕΚΑ δεν έχει ακόμα καταλήξει σε τελικές αποφάσεις. Δηλαδή, ποιοι τελικά θα είναι οι ανάδοχοι γι’ αυτές τις περιοχές. Πιστεύουμε και ελπίζουμε να ληφθούν άμεσα οι αποφάσεις το επόμενο τρίμηνο» επισημαίνει ο πρόεδρος του ΕΛΛΙΝΥ και ειδικά για τον διαγωνισμό αυτόν διαπιστώνει τα εξής: «Ο διαγωνισμός έγινε πρόχειρα. Έγιναν αλλαγές στην έκταση των παραχωρήσεων των θαλάσσιων περιοχών (Πατραϊκός, Κατάκολο) σε σχέση με τις προκηρυχθείσες το 1996 ίδιες περιοχές, χωρίς να δοθεί κάποια ιδιαίτερη εξήγηση. Η εμπειρία μας λέει ότι οι εταιρείες που θα αναλάβουν μπορεί να εκτελέσουν την 1η φάση και μετά να εγκαταλείψουν τις περιοχές, χωρίς να προχωρήσουν σε εκτέλεση γεωτρήσεων. Οι διαπιστώσεις αυτές επιδρούν αρνητικά στο όλο κλίμα προσέλκυσης επενδύσεων και απαξιώνουν τις περιοχές αυτές που είναι ελπιδοφόρες.
Προτείνουμε και ελπίζουμε, λοιπόν, να ενταχθεί όρος στις συμβάσεις που να επιβάλλει την εκτέλεση γεωτρήσεων από τους αναδόχους στην πρώτη ερευνητική φάση. Αν όλα πάνε καλά και οι εταιρείες ακολουθήσουν τα τεκταινόμενα, τότε η πρώτη γεώτρηση ‒βάσει αυτής της διαδικασίας‒ μπορεί να εκτελεστεί μεταξύ 2016 και 2017. Γενικά, πρέπει να επισημάνουμε ότι, εάν μια γεώτρηση για την ανακάλυψη υδρογονανθράκων αποδειχθεί επιτυχής, θα χρειαστούν ακόμη περίπου δύο χρόνια για να γίνουν συμπληρωματικές γεωτρήσεις προκειμένου να περιχαρακωθεί το κοίτασμα και εφόσον αυτό αποδειχθεί εμπορικά εκμεταλλεύσιμο, θα χρειαστούν περίπου άλλα 4-6 χρόνια στη θάλασσα και περίπου 3-5 χρόνια στην ξηρά για να αναπτυχθούν τα κοιτάσματα και να δώσουν την πρώτη παραγωγή και κατά συνέπεια τα πρώτα έσοδα».
Το ΕΛΛΙΝΥ έχει καταρτίσει έναν πίνακα σχετικά με τον χρόνο έναρξης της πρώτης γεώτρησης ανάλογα με την ακολουθούμενη διαδικασία (σχήμα 3).

Χωρίς γνώση
Στη συνέχεια, ο δρ Καρκούλιας δηλώνει: «Όπως προαναφέραμε, οι επιτροπές αξιολόγησης των προσφορών και των δύο διαγωνισμών ήταν πολυμελέστατες. Μεταξύ των μελών αυτών των επιτροπών, τα περισσότερα άτομα δεν έχουν καμία γνώση του αντικειμένου των υδρογονανθράκων, αυτού δηλαδή που καλούνται να αξιολογήσουν.
Όσον αφορά στην Καβάλα και στην περιοχή του Πρίνου, ενεργοποιείται η Ενεργειακή Αιγαίου, εταιρεία ελληνικών συμφερόντων, που παράγει ακόμα από το υπάρχον εκεί κοίτασμα του Πρίνου και από μικρά περιφερειακά κοιτάσματα περίπου 2.000 βαρέλια/ημέρα.
Η εταιρεία, προκειμένου να επεκτείνει τις δραστηριότητές της στο κοίτασμα του Πρίνου, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή και να επενδύσει χρήματα, ζήτησε βάσει του νέου νόμου να επεκταθεί η δικαιοδοσία της για ακόμη 25 χρόνια. Μετά από πολλές διαβουλεύσεις και καθυστερήσεις σήμερα το σχετικό τελικό νομοσχέδιο, με υπογραφή του υπουργού ΥΠΕΚΑ, βρίσκεται στη Βουλή για ψήφιση.
Πιστεύουμε ότι αυτό θα γίνει το γρηγορότερο δυνατό, διότι, παρά το ότι υπάρχουν αρκετές ενδείξεις για ανακάλυψη νέων πεδίων υδρογονανθράκων, είναι σημαντική η επένδυση για την περιοχή της Καβάλας, δεδομένου ότι απασχολούνται συνολικά 350 περίπου εργαζόμενοι». Τέλος, με βάση τον Ν. 4001/11, ιδρύθηκε η «Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων» ( ΕΔΕΥ) με συμμετοχή μόνο του Δημοσίου, η οποία μέχρι σήμερα δεν επανδρώθηκε και παραμένει εκκρεμής.
«Η άποψή μας» καταλήγει ο δρ Καρκούλιας «είναι ότι δεν μπορούμε να προχωρήσουμε και σε ίδρυση μιας νέας Α.Ε. που να καταστεί μια νέα ΔΕΚΟ για βόλεμα κομματικών και άλλων φίλων, πριν ανακαλύψουμε υδρογονάνθρακες. Γι’ αυτό προτείνουμε τη δημιουργία μιας task force με έμπειρα στελέχη στο πλαίσιο του ΥΠΕΚΑ, με ανεξαρτησία για τη δημιουργία όλων των προϋποθέσεων που αναφέραμε πιο πάνω.
Όλα τα πιο πάνω που περιλαμβάνουν τις σκέψεις και τις απόψεις μας έχουν γίνει γνωστά στις ηγεσίες του ΥΠΕΚΑ σε διάφορες συναντήσεις που κάναμε, αλλά και με σωρεία επιστολών που στείλαμε. Δυστυχώς, μέχρι σήμερα δεν υπάρχει καμία ένδειξη για συνεργασία, ούτε βέβαια και απάντηση που να μας εξηγεί την παράξενη αυτή σιγή».