Η ανάπτυξη άργησε μια μέρα…

Του Δ. ΚΕΜΠΕ

Η ανάκαμψη άρχισε και τα αποτελέσματα θα φανούν το επόμενο τρίμηνο και έως το τέλος του χρόνου διαβεβαιώνει ο πρωθυπουργός. Μόνο που αυτήν τη στιγμή είναι λογιστική και τα μεγέθη της πραγματικής οικονομίας, της αγοράς δηλαδή και των νοικοκυριών, δείχνουν το ακριβώς αντίθετο, προσδιορισμένο από την παγίωση του χαρατσιού με τη μορφή ενιαίου φόρου ακινήτων και την αναβλητικότητα της τρόικας στην καταβολή της δόσης των 2,8 δισ. ευρώ.
Το καθοριστικό σημερινό ραντεβού στο Μαξίμου με τους τροϊκανούς θα δείξει αν ο λευκός καπνός που βγαίνει από τις καμινάδες των οίκων αξιολόγησης

και των επενδυτικών οργανισμών θα φτάσει μέχρι την Αθήνα ή θα παραταθεί η αγωνία, όπως συμβαίνει συνήθως την τελευταία τριετία, από τότε που η Ελλάδα εισήλθε στο μνημόνιο.
Η οικονομική καμπύλη της καθόδου άρχισε να σταθεροποιείται και, όπως είπε ο Σαμαράς, τον Μάρτιο για πρώτη φορά καταγράφηκε θετικό ισοζύγιο μεταξύ προσλήψεων και απολύσεων. «Είναι μια οικονομία έτοιμη για νέο ξεκίνημα. Στόχος το 2013 να αποτελέσει το τελευταίο έτος ύφεσης, ένα έτος καμπής που θα οδηγήσει στην ανάπτυξη. Η κατάσταση στη χώρα είναι ακόμη κρίσιμη και έχουμε δυσκολίες μπροστά. Το κλίμα έστω και αργά αντιστρέφεται, βασικοί οικονομικοί δείκτες βελτιώνονται, ξεμπλοκάρουν οι ιδιωτικοποιήσεις και εξοφλούνται φέτος όλες οι ληξιπρόθεσμες οφειλές του Δημοσίου» υπογράμμισε ο πρωθυπουργός σε πρόσφατη ομιλία του. Για να συμπληρώσει: «Αυτά αλλάζουν την εικόνα και τη δυναμική της χώρας. Μέσα στο επόμενο τρίμηνο θα αρχίσουν να καταγράφονται στην αγορά τα αποτελέσματα της πολιτικής και να μετράνε στην αγορά μέσα στον χρόνο». Αναφερόμενος γενικότερα στην πορεία της οικονομίας, σημείωσε ότι η Ελλάδα δεν κινδυνεύει να βρεθεί πλέον εκτός Ευρωζώνης και τόνισε ότι η κρίση έχει τραυματίσει το ευρωπαϊκό όραμα ειδικά στον ευρωπαϊκό Νότο. Γι’ αυτό, όπως είπε, πρέπει να αλλάξουν πολλά ακόμη, ώστε τα κύματα λαϊκισμού να μην ακυρώσουν όσα έχουν γίνει μέχρι σήμερα. «Πρέπει να βλέπουμε την Ευρώπη ως σύμμαχο και όχι ως τιμωρό και η βοήθεια που μας παρέχεται από τον επίτροπο περιφερειακής πολιτικής και μέσω των κονδυλίων συνολικού ύψους 36 δισ. ευρώ που θα εισρεύσουν στη χώρα έως το 2020 αποτελούν απάντηση στις αντιευρωπαϊκές φωνές εντός της χώρας ότι η Ευρώπη είναι το σπίτι μας».
Αισιόδοξα λόγια που, πάντως, συνοδεύονται και από έργα, καθώς ο ίδιος συναντάται προσωπικά με ξένους επενδυτές, δίνοντας παράλληλα λύσεις στα γραφειοκρατικά προβλήματα που εγείρονται.

Η αμφισβήτηση
Μπορεί, λοιπόν, στην Ελλάδα οι «αντιευρωπαϊκές φωνές» να εντείνουν την πολιτική αντιπαράθεση, στην Ευρώπη όμως και ειδικά στη Γερμανία ακούγονται άλλες φωνές και λόγια που θα έπρεπε να είχαν ειπωθεί την περίοδο υπογραφής του μνημονίου και όχι τώρα. Ποτέ δεν είναι αργά βέβαια, αλλά δεν υπάρχει και προοπτική αναστροφής της κατάστασης υπό τις παρούσες συνθήκες.
Οι Γερμανοί… ανακαλύπτουν τώρα ότι η τρόικα είναι ένα «προβληματικό συνονθύλευμα εξαιτίας της εμπλοκής του ΔΝΤ», αναφέροντας ότι το Ταμείο έχει φτάσει να «συγκυβερνά σε όλο και μεγαλύτερο μέρος του ευρώ».
Τo άρθρο της κορυφαίας εφημερίδας «Frankfurter Allgemeine Zeitung» θεωρεί αναπόφευκτη μεν τη συμμετοχή του ΔΝΤ στην αντιμετώπιση κρίσεων, αλλά περιμένει την έκβαση της κρίσης για να αποτιμήσει το «σημάδι» που θα αφήσει το Ταμείο στην οικονομική πολιτική της Ευρωζώνης. Στο κείμενο, με τίτλο «Το προβληματικό κατασκεύασμα της τρόικας», ο σχολιαστής Πάτρικ Βέλτερ επισημαίνει ότι με την είσοδο του ΔΝΤ στην τριάδα που έχει καταλήξει πλέον να «συγκυβερνά ή να καθορίζει» την οικονομική πολιτική σε Ελλάδα, Πορτογαλία, Ιρλανδία και εν μέρει και Ισπανία, έχουν για πρώτη φορά λόγο τρίτες χώρες στη χάραξη πολιτικής εντός της Ευρωζώνης.
Μεταξύ των πολλών ζητημάτων είναι και η αυξανόμενη δυσφορία χωρών των αναπτυσσόμενων οικονομιών στο συμβούλιο του ΔΝΤ, οι οποίες δυσανασχετούν με την «προνομιακή μεταχείριση» που πιστεύουν ότι λαμβάνει η Ευρώπη. Κυρίως, όμως, αναφέρει το άρθρο, το Ταμείο υποστηρίζει τη γραμμή ότι οι κυβερνήσεις δεν πρέπει να μειώσουν με υπερβολικά μεγάλη ταχύτητα σε υπερβολικά χαμηλά επίπεδα τις κρατικές δαπάνες, ώστε να αποφευχθεί η ύφεση. Όπως επισημαίνεται στο άρθρο, «βγαίνει ο κεϋνσιανισμός του Ταμείου, που έρχεται σε αντιπαράθεση με τη γερμανική βαρύτητα στη σταθερότητα και από αυτή την άποψη συμβάλλει η παρουσία του ΔΝΤ στην αμερικανοποίηση της ευρωπαϊκής οικονομικής πολιτικής».
Τα λάθη
Ωστόσο, η παρουσία του ΔΝΤ δεν είναι το μοναδικό πρόβλημα. «Εξαρχής η τρόικα ήταν προβληματικό κατασκεύασμα, γιατί δύο από τους τρεις φορείς έχουν βρεθεί λανθασμένα στην τριάδα ή θα πρέπει τουλάχιστον να αισθάνονται άβολα» γράφει. Η Κομισιόν, όπως υποστηρίζει, είναι «πολιτικοποιημένη», ενώ η ΕΚΤ δεν έχει δουλειά στην τρόικα, επειδή η Κεντρική Τράπεζα είναι υπεύθυνη για τη νομισματική πολιτική και «της λείπει όχι -ελπίζουμε- η ικανότητα, αλλά η νομιμοποίηση για την οικονομική πολιτική». Το πόσο έχει εσωτερικεύσει η πλειοψηφία του συμβουλίου της ΕΚΤ αυτή την υπέρβαση, αναφέρεται στο άρθρο, φάνηκε στην περίπτωση της Κύπρου. Εκεί «η νομισματική πολιτική έγινε μοχλός για να επιβληθούν μεταρρυθμίσεις και έτσι η ΕΚΤ έχασε την αθωότητά της». Δυστυχώς, οι εταίροι-δανειστές παραδέχονται με εγκληματική καθυστέρηση ότι το ΔΝΤ πάτησε για τα καλά στην Ευρώπη και τώρα είναι πολύ δύσκολο έως αδύνατο να περιοριστεί η παρεμβατικότητά του με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη συνοχή της Ευρωζώνης και τους κοινωνικούς ιστούς των κρατών-μελών.

MORGAN STANLEY: Αισιοδοξία για την Ελλάδα

Στα θετικά της προοπτικής της ελληνικής οικονομίας καταγράφεται και η τελευταία έκθεση της Morgan Stanley. Οι αναλυτές δηλώνουν περισσότερο αισιόδοξοι, τονίζοντας πως ναι μεν η ανάκαμψη δεν έχει αρχίσει ακόμη, αλλά κάποια στοιχεία έχουν αρχίσει να γίνονται λιγότερο «αρνητικά», ενώ τα σοκ που χτύπησαν την οικονομία -όπως οι φόβοι για έξοδο από το ευρώ- αρχίζουν να διαλύονται. Παράλληλα, καταγράφεται σταθεροποίηση στο σκέλος των καταθέσεων. Το χάσμα ανταγωνιστικότητας κλείνει, σημειώνει η Morgan Stanley.
Με το εργασιακό κόστος να αναμένεται ότι θα μειωθεί περαιτέρω, το κίνητρο του Grexit, προκειμένου να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα, παύει να ισχύει. «Περιμένουμε πρωτογενές πλεόνασμα για την Ελλάδα φέτος και τη διατήρησή του».
Τα ρίσκα μετάδοσης από την Κύπρο είναι περιορισμένα αναφέρει. Οι κύριοι λόγοι ανησυχίας είναι οι διαπραγματεύσεις με την τρόικα για το πρόγραμμα διάσωσης. Αν και υπάρχει λίγος χώρος για ελιγμούς, η δυνατότητα της κυβέρνησης να παραμείνει στην πορεία που έχει χαράξει θα παρακολουθείται από τους επενδυτές. Η Morgan Stanley εκτιμά ότι η σχέση ρίσκου-οφέλους είναι ιδιαίτερα ελκυστική για τα ομόλογα της χώρας. Διατυπώνει, μάλιστα, την εκτίμηση ότι η τιμή του strip (σειράς) των τίτλων θα φτάσει το 52,5% της ονομαστικής αξίας μέχρι το τέλος του χρόνου. Το βασικό ρίσκο που εντοπίζει είναι το σενάριο Grexit (πολύ περιορισμένο) ή μία ακόμα αναδιάρθρωση χρέους με τους επίσημους αλλά και ιδιώτες πιστωτές να υφίστανται ζημία 60% (πολύ σκληρό σενάριο, κατά την άποψη του οίκου).

ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ: Η ανάκαμψη θα έλθει από τη θάλασσα και τα λιμάνια

Καθοριστικό ρόλο στην αλλαγή του κλίματος θα διαδραματίσουν τα λιμάνια και η θαλάσσια εμπορευματική κίνηση που, με τις κατάλληλες προϋποθέσεις, μπορούν να αποτελέσουν κλειδί ανάκαμψης, συνεισφέροντας με 2,5% του ΑΕΠ και 125.000 νέες θέσεις εργασίας έως το 2018, επισημαίνει η Εθνική Τράπεζα σε έκθεσή της. Ωστόσο, υπογραμμίζει ότι απαιτείται στρατηγική και σημαντικές βελτιώσεις των υποδομών.
Αναλυτικότερα, η Εθνική, στο πλαίσιο των περιοδικών εκδόσεων για κλάδους της ελληνικής οικονομίας, συνέταξε μελέτη για τα λιμάνια διαχείρισης εμπορευματοκιβωτιών (Ε/Κ). Η Διεύθυνση Στρατηγικής και Οικονομικής Ανάλυσης της Τράπεζας, και συγκεκριμένα οι αναλύτριες Φραγκίσκα Βουμβάκη, Μαρία Σάββα και Αθανασία Κουτούζου, εκπόνησαν ανάλυση που εστιάζει στη δυναμική του κλάδου διεθνώς και κυρίως στην Ελλάδα, καθώς και στα σημαντικά οφέλη για την ελληνική οικονομία, αν εκμεταλλευτούμε τα φυσικά συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας μας.
Αντικατοπτρίζοντας τη σημαντική αύξηση του διεθνούς εμπορίου, η παγκόσμια θαλάσσια διακίνηση Ε/Κ έχει επταπλασιαστεί τις τελευταίες δύο δεκαετίες (προσεγγίζοντας τα 600 εκατ. TEUs το 2011). Η δυναμικότητα αυτού του κλάδου οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην αυξημένη διείσδυση των ασιατικών προϊόντων στις αναπτυγμένες αγορές της Ευρώπης και της Αμερικής (και τις συνακόλουθες ανάγκες μεταφοράς τους).
Για Πειραιά Σε αυτό το περιβάλλον και τρία χρόνια μετά τη συμφωνία παραχώρησης στην Cosco, o Πειραιάς επιδεικνύει εντυπωσιακούς ρυθμούς ανάπτυξης. Συγκεκριμένα, η διακίνηση Ε/Κ στον Πειραιά (ο οποίος καλύπτει σχεδόν το 90% της ελληνικής αγοράς) υπερτριπλασιάστηκε την τελευταία τριετία (προσεγγίζοντας τα 2,7 εκατ. TEUs το 2012 από 0,85 εκατ. TEUs το 2010), όταν η διακίνηση στα υπόλοιπα ανταγωνιστικά μεσογειακά λιμάνια αυξήθηκε μόνο κατά 20% κατά την ίδια περίοδο. Έτσι, τα ελληνικά λιμάνια διαχείρισης Ε/Κ απορρόφησαν το 5,5% της μεσογειακής διακίνησης το 2012 (από 2% κ.μ.ο. την περίοδο 2008-2010). Καθώς η διακίνηση των εμπορικών ροών που κατευθύνονται για εσωτερική κατανάλωση αναμένεται να παραμείνει κοντά στο 1 εκατ. TEUs, η περαιτέρω ανάπτυξη του Πειραιά θα προέλθει από τις υπηρεσίες διεθνούς διακίνησης: μεταφόρτωση (transshipment) και διέλευση (transit) Ε/Κ.

Μεταφόρτωση
Συγκεκριμένα, οι εντυπωσιακές επιδόσεις στο λιμάνι του Πειραιά την τελευταία τριετία οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στη μεταφόρτωση Ε/Κ που καλύπτει πλέον περίπου τα ¾ της διακίνησης. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, ο Πειραιάς συνεχίζει να έχει σημαντικό περιθώριο περαιτέρω ανόδου όσον αφορά αυτόν τον τύπο διακίνησης Ε/Κ. Ειδικότερα, βάσει υποδείγματος που λαμβάνει υπόψη τη γεωγραφική θέση του λιμανιού του Πειραιά (μικρή απόκλιση από την κεντρική ναυτιλιακή γραμμή που συνδέει το Σουέζ με το Γιβραλτάρ), καθώς και τη συνεχιζόμενη αναβάθμιση υποδομών και εξοπλισμού (αύξηση δυναμικότητας κατά 60%) εκτιμάται ότι η μεταφόρτωση Ε/Κ στο λιμάνι του Πειραιά θα αυξηθεί σε 2,5 εκατ. TEU το 2015 (7,6% της μεσογειακής μεταφόρτωσης) από 2 εκατ. TEU το 2012 (6,8% της μεσογειακής μεταφόρτωσης). Η εξέλιξη αυτή προϋποθέτει ότι η χωρητικότητα του Πειραιά θα αυξηθεί σε 5,7 εκατ. TEUs το 2015 από 3,6 εκατ. TEUs το 2012, σύμφωνα με τα επιχειρηματικά σχέδια της Cosco. Διέλευση φορτίων
Παράλληλα με τις υπηρεσίες μεταφόρτωσης Ε/Κ, τα ελληνικά λιμάνια έχουν σημαντικές προοπτικές όσον αφορά τη διέλευση φορτίων (transit) προς αγορές της Νοτιοανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης – δραστηριότητα που δημιουργεί πολύ μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία σε σχέση με την απλή μεταφόρτωση.
Συγκεκριμένα, η δημιουργία σταθμού μεταφόρτωσης στην περιοχή του Θριασίου -συνδεδεμένου με το σιδηροδρομικό δίκτυο- αναμένεται να καταστήσει το λιμάνι του Πειραιά διαμετακομιστικό κέντρο για φορτία Ε/Κ από την Ασία προς την Κεντρική Ευρώπη. Επίσης, το λιμάνι της Θεσσαλονίκης έχει σημαντικό γεωγραφικό πλεονέκτημα το οποίο, με σημαντική αναβάθμιση υποδομών, θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί, αυξάνοντας σημαντικά τη διέλευση Ε/Κ. Βάσει εκτιμήσεων για τις μελλοντικές ανάγκες διακίνησης Ε/Κ στη Νοτιοανατολική και Κεντρική Ευρώπη (3,3 εκατ. TEUs το 2015) και υποθέτοντας ότι τα ελληνικά λιμάνια θα λάβουν το μερίδιο που αντιστοιχεί στο σχετικό τους μέγεθος έναντι ανταγωνιστικών λιμανιών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, η διέλευση Ε/Κ μέσω ελληνικών λιμανιών θα φτάσει τα 1,2 εκατ. TEU το 2015 (από μόλις 45,000 TEU το 2012). Συνεπώς, συνδυάζοντας τις δυνατότητες στους τομείς μεταφόρτωσης και διέλευσης Ε/Κ, η συνολική διακίνηση Ε/Κ από ελληνικά λιμάνια αναμένεται να αυξηθεί σε 4,7 εκατ. TEU το 2015 από 3 εκατ. TEU το 2012.