ΤΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΑΥΤΕΣ ΤΙΣ ΜΕΡΕΣ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑ

Το σίγουρο είναι ότι δεν το περίμενε κανείς. Ούτε και οι 50 πρώτοι διαμαρτυρόμενοι νεαροί Τούρκοι ακτιβιστές στο Γκεζί Παρκ. Κι όμως η σπίθα που άναψε στο Ταξίμ της Κωνσταντινούπολης απειλεί να κάψει τον Ταγίπ Ερτογάν.

Σχεδόν όλες οι μεγάλες πόλεις της Τουρκίας είναι ανάστατες από τις διαδηλώσεις. Εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπων βρίσκονται στους δρόμους. Πλέον δεν είναι τα λίγα δένδρα που θέλουν να κόψουν στο Ταξίμ προκειμένου να φτιαχτεί

Είναι η συσσωρευμένη οργή για τη στέρηση ατομικών ελευθεριών και κοινωνικών δικαιωμάτων. Είναι η δυσφορία για την κατεδάφιση του Κεμαλισμού και του «λαϊκού κράτους». Είναι η αντίδραση στη συνεχή ισλαμοποίηση της τουρκικής κοινωνίας. Είναι η εκδήλωση των κοινωνικών αντιθέσεων που συνοδεύουν την ταχεία οικονομική ανάπτυξη.

Και φυσικά, όπως συμβαίνει σε τέτοιες περιπτώσεις, είναι και η προσπάθεια προβολής κομματικών και συντεχνιακών συμφερόντων, αλλά και μειονοτικών -κυρίως των Κούρδων- αιτημάτων.

Μπορεί οι ακτιβιστές-διαδηλωτές να φωνάζουν: «Δεν είμαστε με το Α Κε Πε που θέλει τη θρησκεία, δεν είμαστε με το Τσε Χα Πε που θέλει να προστατεύσει τον Ατατούρκ, δεν είμαστε με το Μπε Ντε Πε που θέλει να προστατεύσει τους Κούρδους», όμως η πραγματικότητα είναι πως πλέον στο παιχνίδι της αναμέτρησης με τον Ερντογάν και την κυβέρνησή του μπήκαν και τα κόμματα και οι Κούρδοι.

Εδώ να σημειώσουμε πως το AKP είναι το (ισλαμικό) κόμμα του Ερντογάν, το CHP είναι οι Ρεπουμπλικάνοι, το Λαϊκό ή σοσιαλδημοκρατικό κόμμα που έχει αναφορά στον Ατατούρκ και το BDP είναι το κόμμα που κατά βάσιν προωθεί τα δικαιώματα των Κούρδων της Τουρκίας. Τα τρία αυτά κόμματα, μαζί με το MHP, τους εθνικιστές των Γκρίζων Λύκων, είναι και τα μόνα που έπιασαν το όριο του 10% στις εκλογές και εκπροσωπούνται στη Βουλή.

Τις δύο πρώτες μέρες οι συγκρούσεις στην Κωνσταντινούπολη γίνονταν μεταξύ ακτιβιστών και αστυνομίας. Την τρίτη ημέρα εμφανίστηκαν σημαίες του CHP μαζί με τούρκικες σημαίες και την επομένη προστέθηκαν και οι κουρδικές του BDP.

Οι μόνοι που δεν εμφανίστηκαν ήταν οι Γκρίζοι Λύκοι, αλλά δεν αποκλείεται να εμφανιστούν κι αυτοί για να συγκρουστούν, σε διατεταγμένη όμως υπηρεσία, με τους Κούρδους, ώστε να υπάρξει ισχυρή παρέμβαση για να λήξουν, με το πρόσχημα της ασφάλειας του κράτους, οι διαδηλώσεις.

Η διαμαρτυρία πάντως για την απειλή εξαφάνισης και του τελευταίου λίγου πράσινου που είχε απομείνει στο Ταξίμ έχει μετατραπεί σε μυριόστομη κραυγή κατά του Ερντογάν. Σε αυτό συνετέλεσε αποφασιστικά η έξυπνη κίνηση του Κιλιτσντάρογλου, του αρχηγού του CHP να ακυρώσει την προγραμματισμένη συγκέντρωση του κόμματός του στην ασιατική πλευρά της Πόλης και η εντολή να κινηθούν οι οπαδοί του, πεζή και χωρίς κομματικά λάβαρα, στο Ταξίμ για συμπαράσταση στους ακτιβιστές που είχαν γίνει στόχος άγριας καταστολής από την αστυνομία.

Πλέον οι μερικές εκατοντάδες έγιναν δεκάδες χιλιάδες. Οι λίγοι του Γκεζί Παρκ, με τη βοήθεια και των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης, έγιναν πάρα πολλοί σε ολόκληρη την Τουρκία. Οι διαδηλώσεις και οι συγκρούσεις από το Ταξίμ και την Κωνσταντινούπολη μεταφέρθηκαν στην Άγκυρα, τη Σμύρνη, το Εσκί Σεχίρ, την Προύσα, τη Μερσίνα, τα Άδανα, την Αττάλεια και δεκάδες άλλες πόλεις, ενώ έγιναν και πρώτο θέμα στα διεθνή Μέσα Ενημέρωσης.

Για πρώτη φορά έχουμε μια δημόσια ήττα της πανίσχυρης εικόνας του Ερντογάν. Και αυτή δεν έγινε από κάποιο ξένο παράγοντα, αλλά από τον ίδιο το λαό του. Λίγες μόνον ημέρες μετά τη συνάντησή του με τον Ομπάμα στην Ουάσινγκτον και σε μια περίοδο που ο Τούρκος πρωθυπουργός είχε αναβαθμιστεί πολύ, ιδίως με τις πρωτοβουλίες του στη Συρία, την αραβική άνοιξη, τον αφοπλισμό των Κούρδων του PKK, και την επαναπροσέγγιση με το Ισραήλ.

Η εικόνα του «νέου σουλτάνου» ραγίζει, τρεις μόλις μήνες μετά τη σημειολογική για το καθεστώς συνάντηση στο Λονδίνο του Αχμέτ Νταβούτογλου με τους απογόνους των τελευταίων Οθωμανών της δυναστείας των Οσμανιδών.

Βεβαίως η αναταραχή στην Τουρκία δεν πρόκειται να οδηγήσει σε πτώση του Ερντογάν. Σίγουρα όμως θα τον αναγκάσει να βάλει νερό στον καφέ του, να καθυστερήσει και να τροποποιήσει την απολύτως ισλαμικού χαρακτήρα ανάπλαση του Ταξίμ, και φυσικά με κάποιο τρόπο να ζητήσει συγγνώμη από το λαό για τη βαρβαρότητα που επέδειξαν οι δυνάμεις καταστολής κατόπιν εντολής του.

Ήδη βουλευτές του κόμματός του το κάνουν, ενώ στο παιχνίδι του κατευνασμού μπήκε και ο Πρόεδρος Γκιούλ με τα τρία τηλεφωνήματα που έκανε -ένα στον υπουργό Εσωτερικών να συγκρατήσει την αστυνομία, ένα στον περιφερειάρχη της Κωνσταντινούπολης να διαπραγματευτεί με τους κατοίκους για το Ταξίμ, και ένα στον Ερντογάν να ρίξει τους τόνους της αντιπαράθεσης.

Εδώ να σημειώσουμε πως οι σχέσεις Ερντογάν-Γκιουλ δεν φαίνεται να είναι οι καλύτερες δυνατές καθώς, όπως λέγεται, υπάρχει διαφωνία για τη «συνταγή» εξισλαμισμού της τουρκικής κοινωνίας, αλλά και το ρόλο του καθενός σ’ αυτή.

Ίσως δεν θα πρέπει να αποκλείσουμε την περίπτωση να έχουμε και στην Τουρκία μια κατάσταση ανάλογη με αυτήν που διαμορφώνεται στη Ρωσία με τον Μεντβέντιεφ και του Πούτιν. Τα «ενεργούμενα», δηλαδή, των ισχυρών ανδρών να διεκδικήσουν κάποιο βαθμό αυτονομίας και σχετικής ισοτιμίας.

Πάντως και σε καμμία περίπτωση η αναταραχή στην Τουρκία δεν πρέπει να ταυτίζεται με τη λεγόμενη «αραβική άνοιξη». Στην Τουρκία δεν εξεγείρονται οι εξαθλιωμένοι, κοινωνικά αποκλεισμένοι και χωρίς μέλλον νέοι, όπως έγινε στα δικτατορικά καθεστώτα του Μαγκρέμπ, αλλά οι εξωστρεφείς, μορφωμένοι και διασυνδεδεμένοι με οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών άνθρωποι της μεσαίας τάξης που δημιούργησε η οικονομική ανάπτυξη της Τουρκίας την τελευταία δεκαετία.

Η αντίσταση στο Ταξίμ, και όσα γίνονται σε ολόκληρη την Τουρκία, δεν είναι πρόδρομα φαινόμενα κοινωνικής εξέγερσης, είναι μια δημοκρατική έκρηξη. Την έκαναν άνθρωποι που θέλουν να υπερασπιστούν ελευθερίες και δικαιώματα. Πολίτες που δεν θέλουν η οικονομική ανάπτυξη να τους οδηγήσει να φορέσουν το φερετζέ ή τη μπούργκα του Ισλάμ.

Η Τουρκία δεν είναι δικτατορία. Είναι όμως μια ατελής δημοκρατία. Οι απαγορεύσεις, ιδίως στα θέματα έκφρασης γνώμης, είναι πρωτοφανείς. Τα κρούσματα παραβίασης της ελευθεροτυπία στην Τουρκία είναι περισσότερα και πιο ακραία ακόμη και από χώρες όπως το Μπαγκλαντές, το Πακιστάν, η Κίνα κ.α., όπου η ελευθερογνωμία διώκεται συστηματικά.

Πιθανότατα, η κατάσταση θα ηρεμήσει. Ίσως και πιο γρήγορα απ’ ότι προφητεύουν οι αναλυτές της απαισιοδοξίας. Δεν συμφέρει τον Ερντογάν να τραβήξει το σκοινί, τουλάχιστον στην παρούσα φάση. Όμως το σημάδι του Ταξίμ θα παραμείνει.

Προσώρας συσσωρεύεται κρίσιμη ύλη για μελλοντικές αναφλέξεις. Αν ο «λάιτ ισλαμισμός» δεν καταφέρει να συνδυάσει την οικονομική ανάπτυξη με ατομικές ελευθερίες και δημοκρατικά κοινωνικά δικαιώματα θα ζήσει στο μέλλον κι άλλα «Ταξίμ».

Ακόμη και απόπειρες εξαγωγής της εσωτερικής κρίσης -μέσω θερμών ανακοινώσεων για τις εξωτερικές δύσκολες σχέσεις της Τουρκίας με γείτονες της- να γίνουν, δεν πρόκειται να ευδοκιμήσουν.

ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ: Μόνον τον γέλωτα πάντως προκαλεί η έκδοση ταξιδιωτικής οδηγίας της Συρίας με την οποίαν συνιστάται στους υπηκόους της να αποφεύγουν την Τουρκία για λόγους ασφάλειας!!!