Μαύρος καπνός από την Αργεντινή

Αν επιστρέψουμε στη δεκαετία του 1960, θα θυμηθούμε ότι ο Χέλντερ Κάμαρα, αρχιεπίσκοπος που ενσάρκωνε την συνείδηση των προοδευτικών καθολικών, έκανε την εξής διακήρυξη που παρέμεινε περίφημη : « Όταν προσφέρω τροφή στους πένητες, λένε πως είμαι άγιος. Όταν ρωτάω γιατί είναι πένητες, με αντιμετωπίζουν σαν να είμαι κομμουνιστής». Η αθλιότητα, ο αναλφαβητισμός, η περιθωριοποίηση δεκάδων εκατομμυρίων κατοίκων – γράφει ο δημοσιογράφος Μωρίς Λεμουάν – προκάλεσαν τη ριζοσπαστικοποίηση μεγάλου αριθμού χριστιανών καθώς και ορισμένων μελών της ιεραρχίας. Τον Σεπτέμβρη του 1968, στη σύγκλιση της λατινο-αμερικάνικης

επισκοπής που έγινε στο Μεντελέν της Κολομβίας, ένας νεαρός περουβιανός θεολόγος ονόματι Γουσταύος Γκουτιέρεζ, αναφέρθηκε στη «θεολογία της ανάπτυξης . Η ιδέα έκανε τον κύκλο της, αφού πρώτα έγινε κοινή άποψη οτι η Νότια Αμερική είναι θύμα του «νεοκαπιταλισμού», του «διεθνούς ιμπεριαλισμού του χρήματος» και της «εσωτερικής αποποινικοποίησης», αναγνωρίζοντας την αναγκαιότητα να γίνουν «τολμηρές μετατροπές, επείγουσες και βαθύτατα ανανεωτικές».

Τρία μέτωπα αντίστασης υπήρχαν αποτελούμενα από συντηρητικούς επισκόπους : η Αργεντινή και η Βραζιλία, που κυβερνιόντουσαν από στρατιωτικούς, καθώς και η Κολομβία. Μετά από το 1973 η «παρείσδυση του μαρξισμού» ήταν γεγονός. Ωστόσο οι θεολόγοι της απελευθέρωσης το είχαν επαναλάβει πολλές φορές : από τον μαρξισμό, τελικά, επικαλούνταν έννοιες που τους φαίνονταν ορθές : η πίστη στον λαό ως μοχλό της ιστορίας του, ορισμένα στοιχεία κοινωνικο-οικονομικά και η λειτουργία της δεσπόζουσας ιδεολογίας και τελικά η πραγματικότητα της κοινωνικής σύγκρουσης. Αυτό το ρεύμα τορπιλίστηκε και δέχθηκε μάλιστα την βοήθεια του Βατικανού.

Τον Σεπτέμβρη του 1983, ο Ρατζινγκερ επιδόθηκε στην εξής αυστηρή αγόρευση : «Η ανάλυση του φαινομένου της θεολογίας της απελευθέρωσης καθιστά ολοφάνερο τον ριζικό κίνδυνο για την πίστη στην Εκκλησία». Συνάμα κατηγόρησε έναν ριζοσπαστισμό που η σοβαρότητά του συχνά υποτιμήθηκε επειδή αυτή η θεολογία δεν ταιριάζει σε ένα αιρετικό σχήμα που να υπάρχει στις μέρες μας». Συμπέρασμα : Ο κόσμος ερμηνεύεται στο φως της πάλης των τάξεων. Έτσι ο λαός καθίσταται έννοια αντιτιθέμενη στην ιεραρχία και σε κάθε θεσμό που θεωρείται καταπιεστικός.

Ο νέος Ποντίφικας είναι ο Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο, Αρχιεπίσκοπος του Μπουένος Άιρες, ιησουίτης, ταπεινός και παραταύτα αποκλείεται να αλλάξει ούτε κατά μία μοίρα τις τύχες της Νοτίου Αμερικής.