ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΠΑΓΙΩΡΓΗΣ

Είμαι αυτός που είμαι 

Μια από τις πιο φτηνές αλήθειες του καθημερινού ανθρώπου είναι η πεποίθηση ότι γνωρίζει τον εαυτό του, ότι ξέρει απέξω κι ανακατωτά την ψυχή του, κατά συνέπεια ότι είναι σε θέση να πάρει θέση στη ζωή και να καταφέρει ό,τι άλλοι αδυνατούν να επιτύχουν. Πρόκειται προφανώς για μια σαθρή πεποίθηση που διαψεύδεται κάθε μέρα και κάθε ώρα, καθώς οι άλλοι (η ομάδα δηλαδή στην οποία ανήκουμε θέλοντας και μη) στήνουν πόλεμο και μας κατατάσσουν στο στρατόπεδο των νικημένων. Αν υποθέσουμε ότι η αυτογνωσία είναι όντως εφικτό κατόρθωμα, τότε θα έπρεπε να διερωτάται κανείς γιατί είναι τόσο ψεύτης; Γιατί – όπως λένε οι Γάλλοι – αν δεις την ψυχή κάποιου από τα μέσα και διηνεκώς, αποκλείεται να φας το πρωινό σου;

Προφανώς το ψέμα παίζει στη ζωή πολύ μεγαλύτερο ρόλο από την αλήθεια ή την αληθοφάνεια. Και δεν πρόκειται για βδελυρή συνήθεια ή για δήθεν στρατηγική που πρώτα επιτυγχάνει το σκοπό της και μετά αποσύρεται. Δυο ώρες να κάτσεις μαζί με κάποιον – έστω και τον καλύτερο φίλο σου – κατόπιν διερωτάσαι δικαιολογημένα: γιατί η αληθινή φιλία αρέσκεται σε τόσα ψεύδη; Γιατί το εγώ του άλλου κατά βάθος είναι απεχθές και μισητό; Η απάντηση είναι απλή : ο εσωτερικός κόσμος του καθενός είναι αυτοδημιούργητος και προσωρινός, κάθε στιγμή αλλάζει σαν να μαθαίνει ξένες γλώσσες, ανά πάσα στιγμή μπορεί να μασκαρευτεί σε ειλικρινή, γενναίο ή γενναιόδωρο και την άλλη στιγμή να έχει λησμονήσει εκ ρίζης ο,τι ισχυρίστηκε.

Καθώς η ζωή είναι ανώτερη από τα άτομα και ανεξάντλητη σε συμβάντα και ατυχίες, θυμίζει λίγο σκηνοθέτη που αλλάζει ηθοποιούς όπως εμείς αλλάζουμε πουκάμισα. Ένα εικοσιτετράωρο να ξοδέψει κανείς για να παρακολουθήσει την μεγαλειότητα του εαυτού του από την πιο μικρή κίνηση ίσαμε τις φαντασιώσεις και τις αυταπάτες, κινδυνεύει να βρεθεί σε ένα ιδιωτικό τρελοκομείο όπου τρελός και νοσοκόμος είναι αυτός ο ίδιος. Στις πιο προσωπικές μας στιγμές, στις πιο μύχιες συναισθήσεις, διαπιστώνουμε ότι δεν μπορούμε να είμαστε αυτό που νομίζουμε ότι είμαστε. Όντως το εγώ (που είναι πρόστυχη αντωνυμία και όχι πάγιο γνώρισμα) διαχέεται ανεξέλεγκτα, γι αυτό άλλωστε μας αρέσει να κινούμαστε στην επιφάνεια της ζωής, να χωρίζουμε τις καταστάσεις, να προσφέρουμε άπειρα άλλοθι στις επινοήσεις μας.

Εξάλλου γεννιόμαστε με πολλά εγώ και εντέλει πεθαίνουμε μόνο με ένα. Η ειλικρίνεια άλλωστε, όποτε κάνει την εμφάνισή της, μπορεί να παραδεχθεί ότι στο εσωτερικό μας βγάζει μεροκάματο κάποιος ηλίθιος, ότι στις καλοσύνες μας πρωτοστατεί κάποιος υστερόβουλος ανθρωπάκος, ότι στις γενναιοδωρίες μας αυτό που κυριαρχεί είναι η ανεστραμμένη τσιγκουνιά. Γενικά το γούστο μας και ο εαυτός μας είναι στοιχεία καμωμένα από χίλιες δυο κακογουστιές και ψεύτικα εγώ.