ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΠΑΓΙΩΡΓΗΣ

Αποσπάσματα από τη βιογραφία του Μίκη Θεοδωράκη «Η ΖΩΗ ΜΟΥ» δια χειρός Γιώργου Αρχομανδρίτη, Πατάκης.

«Μετά από το 1943 άρχισαν να μπαίνουν πολλά μηδενικά στα λεφτά μας. Ακόμη και το πιο απλό πράγμα να έπαιρνες – ας πούμε ένα κουλουράκι -, σου ζητούσαν ένα εκατομμύριο δραχμές. Ένα εισιτήριο θεάτρου κόστιζε ενάμισι εκατομμύριο. Οι μισθοί έφταναν τα εβδομήντα εκατομμύρια. Φτάσαμε μέχρι δισεκατομμύρια! Και ήταν επικίνδυνο να κουβαλάμε τόσα χρήματα από την Τράπεζα της Ελλάδος ως τη Φιλελλήνων, όπου ήταν τα γραφεία. Πηγαίναμε λοιπόν στην τράπεζα πεντ’ έξι παιδιά από την υπηρεσία κι εκεί περιμέναμε να έρθει η σειρά μας, να βάλουμε τα χαρτονομίσματα στα τσουβάλια, να τα φορτωθούμε για να πάμε στη Φιλελλήνων. Περιμέναμε τρεις με τέσσερις ώρες. Εγώ καθόμουν εκεί μαραζωμένος, γιατί ήθελα να μελετήσω – όλοι οι φίλοι μου το ήξεραν αυτό» (σ. 48).
*
«Εάν εξαιρέσει κανείς των πυρήνα των προπολεμικών και ειδικά των μορφωμένων μαρξιστικά κομμουνιστών που πίστευαν στη Σοβιετική Ένωση με θρησκευτική πίστη, ευλάβεια και εμπιστοσύνη, όλοι οι άλλοι, δηλαδή εκατοντάδες χιλιάδες που μπήκαν στο ΕΑΜ για να πολεμήσουν τους κατακτητές, εκτός από το όραμα της ελευθερίας, άντε να είχαν και την προοπτική της κοινωνικής δικαιοσύνης. Αυτό ήταν όλο κι όλο το ιδεολογικό υπόστρωμα των οπαδών του ΕΑΜ.

« Αυτή η γιγάντια και πρωτοφανής ψυχολογία βρίσκεται στη ρίζα της διαμόρφωσης όλων των αριστερών κινημάτων σε όλο τον κόσμο. Όμως από αυτό το σημείο έως την οικοδόμηση της κομμουνσιτικής κοινωνίας υπήρχε μεγάλη απόσταση. Άλλωστε μια τέτοια κοινωνία δεν χτίστηκε ποτέ. Εν πάση περιπτώσει, μπορώ να πω ότι από την πρώτη στιγμή που γνώρισα την πρώτη σοσιαλιστική χώρα, είπα μέσα μου : «Αυτού δεν έχει καμιά σχέση με ό,τι σκοπεύαμε να δημιουργήσουμε εμείς στην Ελλάδα» (σ. 76).
*
«Θα μπορούσα βέβαια να είχα φύγει στην αρχή της Δικτατορίας, αλλά δεν ήθελα να εγκαταλείψω τον λαό μου που υπέφερε. Ακόμη και οι πέτρες υπέφεραν από τη Δικτατορία. Για την Χούντα ‘ήμουν πάντα ένα πρόβλημα κι εγώ προσπαθούσα να κάνω το πρόβλημα πιο έντονο, όπου κι αν ήμουν, στη φυλακή, στην εξορία, στην απομόνωση, στο στρατόπεδο συγκεντρώσεως. Έβρισκα τρόπους να στέλνω πολιτικά μηνύματα και τραγούδια. Η Χούντα δεν μπορούσε να με φιμώσει, αλλά ούτε και τολμούσε να με σκοτώσει. Η ζωή μου όμως, λόγω της επερχόμενης καλπάζοντας περιτονίτιδας, κρεμόταν πια από μια κλωστή. Το ότι έφυγα το χρωστάω στην κινητοποίηση της διεθνούς κοινότητας, στη Γαλλία, στην Αμερική, στη Ρωσία και σε πολλές άλλες χάρες. Ο Ζαν Ζακ Σερβάν Σρεμπέρ είναι ο ελευθερωτής μου» (σ. 142).
*
«Σχετικά με το τεράστιο θέμα των ευθυνών για την τραγωδία του Εμφυλίου, πιστεύω ότι σε γενικές γραμμές επαναλήφθηκε το δράμα του 21, όταν μετά την απελευθέρωση σημαντικοί επαναστάτες βρέθηκαν στη φυλακή, ενώ οι πιο πολλοί πέθαναν εγκαταλελειμμένοι.Στην εποχή μας τα πράγματα μπερδεύτηκαν από το γεγονός ότι μετά τον πόλεμο ο κόσμος διαιρέθηκε σε δυο στρατόπεδα και ότι αυτό το μοίρασμα έγινε χωρίς να ρωτηθούν οι λαοί. Έτσι, χώρες που