Η υπερβολική κριτική...σκοτώνει την κριτική

Για το λόγο αυτό είναι αναγκαίο μια δημοκρατία να υπόκειται σε συνεχή ανανέωση και αναζωογόνηση, ενεργοποιώντας την κριτική και το διάλογο για τη λειτουργία των δομών της.

Είναι γεγονός ότι οι πολίτες δεν έχουν πάψει να απογοητεύονται από την παραπλάνηση και τις αποκλίσεις μεταξύ υποσχέσεων και επιτευγμάτων των «δημοκρατικών» κυβερνήσεων. Επιπρόσθετα, οι πολίτες αντιλαμβάνονται το ζήτημα της δημοκρατίας με βάση όσα στερούνται…

Στη χώρα μας όλοι μιλούμε για δημοκρατία και κριτικάρουμε οι μεν τους δε για έλλειψη δημοκρατικής συμπεριφοράς. Θα μπορούσαμε να παραστήσουμε τη δημοκρατία

σαν μια σφαίρα στην οποία ο καθένας έχει ορατότητα σε ένα μικρό της τμήμα. Το γεγονός αυτό μας κάνει να μιλάμε με βάση τη δική μας θέα και να μην αναγνωρίζουμε τη θέα των άλλων.

Οι συγκρούσεις στο κοινοβούλιο και τα τηλεοπτικά παράθυρα μας δίνουν την εικόνα ότι δεν υπάρχει συν-αντίληψη για την έννοια της δημοκρατίας. Ο καθένας μιλάει για τη δική του δημοκρατία και οι πολίτες χάνουν τον προσανατολισμό τους.

Σε ένα τέτοιο πολιτικό περιβάλλον είναι δύσκολο να λειτουργήσουν οι θεσμοί και οι πολίτες να αντλήσουν ψήγματα αισιοδοξίας.

Είναι αναγκαίο όλοι να κατανοήσουμε ότι οι ατέλειες τρέφουν τη δημοκρατία. άλλωστε η δημοκρατία είναι μια εξελικτική διαδικασία με συνεχείς δοκιμασίες και πειραματισμούς.

Αναλογιζόμενοι όσα συνέβησαν τις προηγούμενες ημέρες και την εικόνα που παρουσίαζε το κοινοβούλιο, εγείρεται το ερώτημα αν η εικόνα αυτή είναι με την έννοια της δημοκρατίας ή συνιστά ύβριν.

Οι πολιτικοί μας ηγέτες γνωρίζουν ή όχι ότι η δημοκρατία απαιτεί διάλογο και κριτικό πνεύμα;

Κατά τον K. Popper (Η ζωή είναι επίλυση προβλημάτων, Εκδόσεις Μελάνι, 2011): μόνο ο κριτικός διάλογος μας βοηθάει να ξεχωρίζουμε στο πεδίο των ιδεών, την ήρα από το σιτάρι.

Στο πολιτικό περιβάλλον της χώρας μας κυριαρχεί η έντονη κριτική. Οι πολιτικοί δεν έχουν αντιληφθεί ότι εκείνο που έχουμε ανάγκη είναι το κριτικό πνεύμα, δηλαδή την ικανότητα να διακρίνουμε το αληθινό από το ψεύτικο. Το κριτικό πνεύμα δεν έχει καμία σχέση με την κακοπιστία, που ψάχνει σ’ όλους και παντού να βρει ψεγάδια. Για να κρίνουμε ορθά, πρέπει να γνωρίζουμε, να θέλουμε και, προπαντός, να σεβόμαστε τη διαφορετική άποψη. Δεν αναζητάμε όμως ορθά την αλήθεια όταν καθορίζουμε εκ των προτέρων ότι οφείλει να οδηγεί πάντα στο δικό μας επιθυμητό συμπέρασμα, όταν την ταυτίζουμε με την ψευδαίσθηση.

Η ρήση του Σολωμού εθνικό είναι ό, τι είναι αληθές, είναι πιο επίκαιρη από ποτέ. Οι πολιτικοί μας αν θέλουν να δώσουν νόημα στην έννοια της δημοκρατίας πρέπει να γνωρίζουν ότι η υπερβολική κριτική σκοτώνει την κριτική…

Ο. Καθηγητής Χρήστος Β. Μασσαλάς-π. Πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
e-mail: [email protected]