Δεν υπάρχει «λάιτ» σεξισμός

Σεξισμός όπως ρατσισμός. Ωστόσο, ενώ ο δεύτερος είναι (σχεδόν) απολύτως διακριτός και καταδικαστέος, δεν ισχύει το ίδιο και με τον πρώτο, για τον οποίο μπορεί κανείς να παρατηρήσει ότι λαμβάνει διαφορετικές και ενίοτε πιο ύπουλες μορφές. Κι αν αν, αναφορικά με τον ρατσισμό, η απόρριψή του είναι σχεδόν (κυρίως λόγω της ύπαρξης της ξενοφοβικής ακροδεξιάς) ομόφωνη, με τον σεξισμό, τα γεγονότα δείχνουν ότι στην ελληνική κοινωνία έχουμε μπροστά μας αρκετό δρόμο. Και τούτο γιατί ο σεξισμός είναι διάχυτος: από την καθημερινή ζωή (ανέκδοτα, υπονοούμενα, κ.α.) ως την πολιτική και τη δημοσιογραφία. Μοιάζει σαν ο σεξισμός, ειδικά στη χώρα μας, να μην αποτελεί τόσο σοβαρή μορφή διάκρισης όπως ο ρατσισμός. Να συνιστά, με άλλα λόγια, μια ήσσονος (ή εν πάση περιπτώσει) παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ωστόσο δεν θα έπρεπε να ισχύει κάτι τέτοιο, πόσο μάλλον στο μέτρο και το βαθμό που δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο σεξισμός είναι ένα παρακλάδι του ρατσισμού. Μια ιδιαίτερη έκφρασή του, που στόχο του έχει κυρίως τις γυναίκες – χωρίς βέβαια να παραβλέπουμε κι άλλες κατηγορίες, όπως ομοφυλόφιλους, κ.α.. Όπως κι αυτός, ξεκινά από τη γενίκευση και χαρακτηρίζεται από τη συμπυκνωμένη βλακεία. Και δυστυχώς στην ελληνική κοινωνία, η αντίδραση έναντι του σεξισμού δεν είναι στον ίδιο βαθμό καταδικαστική, όπως συμβαίνει με τον ρατσισμό.

Για λόγους που έχουν να κάνουν γενικότερα με τη θέση (κυρίως) της γυναίκας στην ελληνική κοινωνία και την αντιμετώπισή της (ακόμη, δυστυχώς) ως πολίτη β’ κατηγορίας (δηλαδή με μειωμένα δικαιώματα, ακόμη και σε ό,τι αφορά την εικόνα της), ο σεξισμός, αν και είναι μια σαφής μορφή διάκριση σε βάρος του μισού (τουλάχιστον) πληθυσμού, δεν απορρίπτεται, σε επίπεδο κοινής γνώμης, δημοσιογράφων, κ.α., με την ίδια κατηγορηματικότητα. Σαν να υπήρχαν δύο μέτρα και δύο σταθμά: από τη μια ο «κανονικός» ρατσισμός και από την άλλη ο… «λάιτ». Σαν για κάποιους λόγους, ένα ανέκδοτο σε βάρος των γυναικών εξαιτίας του φύλου τους, να μην συνιστούσε ρατσιστική σε βάρος τους συμπεριφορά, αλλά… απλά μια «χαριτωμενιά»… Και ούτε βέβαια είναι άσχετο ή τυχαίο το γεγονός ότι στη χώρα μας οι περισσότερες βρισιές έχουν σεξουαλικό, και ειδικότερα σεξιστικό χαρακτήρα… Και αυτή η προσέγγιση διαπνέει συνολικά την κοινωνία. Σαν οι γυναίκες να αποτελούσαν έναν «επιτρεπτό» στόχο, μια ομάδα που μπορεί να γελοιοποιηθεί, να γίνει αντικείμενο καγχασμού, χωρίς εκείνος ή εκείνοι που προβαίνουν σε αυτή την ενέργεια να διακινδυνεύουν να στιγματιστούν ως «υποκείμενα σεξιστικής συμπεριφοράς». Είναι μάλιστα αξιοπρόσεκτο ότι μεταξύ των τελευταίων συγκαταλέγονται και… γυναίκες – και τούτο δείχνει το πόσο βαθιά ριζωμένες είναι οι σεξιστικές αντιλήψεις στην ελληνική κοινωνία.

Θα μπορούσε κανείς να πει ότι ο σεξισμός (κυρίως κατά των γυναικών) είναι ο ρατσισμός της καθημερινότητας. Μικρές κινήσεις, μικρές κουβέντες, που όμως συνιστούν ενδείξεις συγκαταβατικότητας, απόρριψης και πατερναλισμού, καθώς προϋποθέτουν μια γυναίκα παιδί, χειραγωγήσιμη, μία «μπίμπο» ή μία σκύλα (ειδικά στις περιπτώσεις που κατέχει διευθυντικές θέσεις ή πολιτικές ευθύνες), εν πάση περιπτώσει ένα είδος που καλά θα είχε κάνει να καθίσει στο σπίτι του, απλά αναπνέοντας ή περιοριζόμενο στην αναπαραγωγή και στην ανατροφή των παιδιών – ένα είδος που δεν θα προκαλούσε με την παρουσία του, τέλος πάντων.

Γυναίκες πολιτικοί, γυναίκες επιχειρηματίες, γυναίκες εργαζόμενες, όλες αδιακρίτως οι κατηγορίες γυναικών έχουμε βιώσει, σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, τον σε βάρος μας σεξισμό: είτε με τη μορφή κάποιου υπονοούμενου, που δεν θα γινόταν έναντι ενός άνδρα είτε με εκείνη ενός ανεκδότου (που ποτέ δεν είναι τόσο αθώο όσο φαίνεται). Και οι δύο μορφές είναι αποκαλυπτικές του πόσος δρόμος πρέπει ακόμη να διανυθεί, ειδικά στην κοινωνία μας, για να υπερβούμε τα στερεότυπα εκείνα που καθιστούν τον σεξισμό μια σχεδόν ευχάριστη, αν όχι ανώδυνη νότα της καθημερινότητας και όχι αυτό που είναι στην πραγματικότητα. Δηλαδή μια μορφή ρατσισμού το ίδιο επικίνδυνη, γιατί απειλεί την κοινωνική συνοχή, υποβαθμίζοντας τον μισό σχεδόν πληθυσμό…

*Η Ρένα Δούρου είναι βουλευτής Β’ Αθήνας του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ, υπεύθυνη Εξωτερικής Πολιτικής.