Δείξε μου τα like σου, να σου πω ποιος είσαι

Πιστεύεις ότι οι πολιτικές σου θέσεις είναι ευαίσθητο προσωπικό δεδομένο; Η θρησκεία σου; Η σεξουαλικότητά σου; Γιατί, ίσως στο ψηφιακό σου μέτωπο να γράφει πράγματα που δεν μπορείς να δεις. Είναι μοναχικός ο δρόμος του ευαισθητοποιημένου με την ασφάλεια των δεδομένων. Και είναι λογικό. Το θέμα ακούγεται βαρετό. Για ποιο λόγο μια φοιτήτρια να κουραστεί με το απόρρητο στο Facebook ή να λογοκρίνει τον εαυτό της, όταν μπορεί απλά να κάνει χαλαρή (αλλά δημόσια) κουβέντα στο twitter; Δεν υπάρχει κανένα άγχος, πράγματι - αλλά αυτή είναι η ηρεμία της άγνοιας. Γιατί όταν ο ψυχάκιας stalker μάθει τα στέκια της από τα δημόσια check-in ή όταν κάποιος ανωμαλιάρης δημοσιεύσει τις φωτογραφίες με μαγιώ που πόσταρε χύμα στο προφίλ της, εκ των υστέρων η ασφάλεια θα γίνει σημαντική.
Και κάπου εκεί η κοπελίτσα κλειδώνει το προφίλ της σαν καταθετικό λογαριασμό κυπριακής τράπεζας και συνεχίζει να βαράει like, σίγουρη πια για την ασφάλειά της.
«Εδώ σε θέλω κύριε stalker!» γελάει, μελετώντας τις φωτογραφίες από το πάρτυ του W που μόλις ανέβηκαν. Τέλος καλό, όλα καλά λοιπόν;
Προσωπικά δεδομένα σε ξένα χέρια

Το αν το Facebook είναι χρήσιμο ή όχι, είναι μεγάλη κουβέντα. Σίγουρα, όμως, είχε συχνά τα θεματάκια του με την ασφάλεια των δεδομένων μας. Βλέπετε, ο κύριος Zuckerberg δε μας κάνει χάρη δίνοντας τζάμπα την τεράστια υπηρεσία του. Μπορεί να μην πληρώνουμε σε ευρώ, αλλά τον αποζημιώνουμε με το παραπάνω σε προσωπικά δεδομένα. Κάθε πληροφορία για το τι προϊόν μας αρέσει, τι φαγητό τρώμε, τι αμάξι οδηγάμε, το αν μόλις χωρίσαμε, είναι χρυσωρυχείο για τις στοχευμένες διαφημίσεις του Facebook.
Όσο πιο καλά μας γνωρίζει, τόσο πιο αποτελεσματικά μπορεί να μας πουλήσει (ως πιθανούς πελάτες) στις πολυεθνικές. Αν ξέρει ότι μόλις αποκτήσαμε το πρώτο μας παιδί κι έχουμε διθέσιο κάμπριο, μπορεί να μας σπρώξει διαφημίσεις για οικογενειακό σεντάν. Μιλάω σοβαρά.Γι’ αυτό και μέσα στα χρόνια προσπάθησε να μας πείσει να χρησιμοποιούμε το πραγματικό μας όνομα ή να μοιραζόμαστε τις καταστάσεις μας και τις φωτογραφίες μας δημόσια. Όσο πιο “ανοιχτές” ήταν οι πληροφορίες μας, τόσο πιο ξεκάθαρο και το κοινωνικό πλέγμα που πρόσφερε υποψήφιους πελάτες. Φίλοι φίλων; More money for Mark! Ποιον εμπιστεύεσαι;Δεν το αφήσαμε, όμως, να περάσει έτσι. Τόσο οι ενημερωμένοι χρήστες, όσο και οι κρατικοί νομοθέτες, πήραμε κάπου χαμπάρι ότι η κατάσταση ξεφεύγει. Και στην τελική, γιατί μια εταιρία με έδρα την Αμερική να φακελώνει επ’ άπειρον την δραστηριότητα Ευρωπαίων πολιτών; Έτσι, η νομοθεσία έβαλε όρια στο πόσα δεδομένα καταγράφονται για εμάς και στο πως χρησιμοποιούνται. Την πολιτεία τουλάχιστον την εμπιστευόμαστε, ε;Και κάπου εδώ ερχόμαστε στην μαγική λέξη “εμπιστοσύνη”. Μπορεί να μην εμπιστευόμαστε τον γείτονα ή την κοπέλα μας, αλλά για κάποιον λόγο δίνουμε τις πληροφορίες μας τυφλά σε πολυεθνικές επιχειρήσεις. Το Facebook έχει όλες μας τις φωτογραφίες, το Foursquare ξέρει που ήμασταν και πότε, η Google κάθε mail που έχουμε στείλει, το Twitter, δε, κάθε υποσυνείδητη σκέψη μας. Τι έχω να κρύψω;Τώρα, μπορεί να ρωτήσει ένας χρήστης: «Μα, ποιος ενδιαφέρεται για τα δεδομένα της ασήμαντης ζωής μου;» «Αυτή τη στιγμή» θα απαντούσα «κανείς».Σκεφτείτε, όμως, μια ακραία περίπτωση, τους πολίτες μιας Αράβικης χώρας που επαναστατεί. Εάν το φασιστικό καθεστώς έχει πρόσβαση στα δεδομένα των πολιτών του, τότε είναι πολύ εύκολο να αναγνωρίσει τους εσωτερικούς του αντιπάλους, τις σχέσεις μεταξύ τους και να τους “καθαρίσει”.Τραβηγμένο; Ας δούμε τότε μια πιθανότητα που μπορεί να θυμίσει καταστάσεις πιο... κοντινές. Έστω ότι σε μια χώρα αποκτάει δύναμη μια ρατσιστική οργάνωση. Αν τα κοινωνικά μας προφίλ μπορούν να ταυτοποιήσουν έναν υποστηρικτή μεταναστών, έναν άθεο ή έναν ομοφυλόφιλο, τότε η ίδια του η ζωή μπορεί να μπει σε κίνδυνο. Γίνεται πολύ εύκολο να στοχοποιηθεί κάποιος, απλώς επειδή είναι διαφορετικός. Likes don’t lieΚαι μέσα σε όλο τον παρανοϊκό φόβο, έρχεται μια έρευνα του Πανεπιστημίου του Cambridge, που αποδεικνύει ότι αρκούν τα δημόσια likes ενός Facebook προφίλ για να αποκαλυφθούν βασικά στοιχεία της προσωπικότητάς μας, ακόμη κι αν όλα τα κλασσικά παράθυρα είναι κλειδωμένα.Έχεις κάνει like στο “Godfather” ή το “Lord of the Rings”; Πιθανότατα έχεις υψηλό IQ. Like σε “Buisiness Administration” η “Climbing”; Τότε η ψυχολογική σου σταθερότητα είναι καλή, δεν είσαι ψυχάκιας. Από την άλλη, αν είσαι γυναίκα και έχεις κάνει like στα “Not being pregnant” και “The L word”, τότε σχεδόν σίγουρα είσαι ομοφυλόφιλη. Δεν τα λέω εγώ. Τα λέει η έρευνα. Και αποδεικνύεται πως πέφτει τρομαχτικά μέσα.Με βάση τα like, οι ερευνητές έβρισκαν με επιτυχία 75% το αν ο χρήστης είχε κάνει χρήση ναρκωτικών. Απλά καταγράφοντας τα δημόσια “μου αρέσει”, μπορεί κανείς να καταλάβει το φύλο μας, την εθνικότητά μας, τις πολιτικές μας πεποιθήσεις και τη θρησκεία μας με σιγουριά πάνω από 80%. Ναι, τόσο καλά. Το νου σας…Φυσικά, όλο αυτό έπρεπε να το περιμένουμε. Το ότι το Foursquare μας προτείνει που να πάμε για μεσημεριανό ξέροντας τι θα μας αρέσει δεν συμβαίνει με μαγικό τρόπο. Η μαγεία λέγεται “big data” και είναι ο τωρινός καυτός τομέας της τεχνολογίας. Το Last.fm βλέπει τι μουσική ακούμε και μας προτείνει ακόμη περισσότερη που θα μας αρέσει. Το Facebook θέλει κι αυτό να μας μάθει όσο πιο καλά γίνεται, για να μας προτείνει ταινίες για αγορά, μαγαζιά για φαγητό, διαφημιστές για πληρωμή. Δεν είναι απαραίτητα κακό - προς το παρόν.
«Αρκεί απλώς η πιθανότητα να συμβαίνει κάτι τέτοιο για να αποτρέψει πολύ κόσμο από την χρήση ψηφιακών τεχνολογιών και να μειώσει την εμπιστοσύνη μεταξύ ατόμων και θεσμών... Οι χρήστες θα πρέπει να κατέχουν διαφάνεια και έλεγχο σχετικά με τις πληροφορίες τους» λέει ο Michal Kosinski, ένας από τους ερευνητές.
Και έχει δίκιο. Η εποχή μας είναι μεταβατική. Όλα αλλάζουν τόσο γρήγορα που οι εικοσάρηδες του σήμερα είναι ήδη τεχνολογικά αναλφάβητοι. Και όταν το (άμεσο) μέλλον είναι το Google Glass, μια συσκευή που θα καταγράφει όλη τη ζωή μέσα από τα μάτια μας, τότε πρέπει να γνωρίζουμε ακόμη περισσότερο τα όρια της ασφάλειάς μας, τα δικαιώματά μας και την πολιτική της κάθε εταιρίας που τυφλά εμπιστευόμαστε. Γιατί ούτε το Facebook μας αγαπάει, ούτε η Google είναι άγια, ούτε η Microsoft κάνει αγαθοεργία.
Και γιατί όλη αυτή η μαγεία των αλγορίθμων κανονικά είναι υπέροχη. Μέσω του οικειοθελούς φακελώματος του Last.fm έμαθα απίθανες μπάντες, τα big data του Foursquare με πήγαν στα καλύτερα μαγαζιά της Αθήνας και το Facebook μου πρόσφερε... τα καλύτερα κουτσομπολιά. Εντάξει, αυτό είναι άλλο θέμα.
Το νόημα, πάντως, είναι απλό: Τα social δεδομένα έχουν μεγάλη χρησιμότητα, αλλά μπορεί να γίνουν κι επικίνδυνα σε λάθος χέρια. Εμείς, το μόνο που χρειάζεται είναι να γνωρίζουμε που βρίσκονται τα δικά μας, για πόσο καιρό θα βρίσκονται εκεί κι αν πραγματικά ανήκουν σε εμάς.Δεν θέλει πολύ κόπο. Μονάχα περισσότερη ευαισθητοποίηση και τα μάτια μας ανοιχτά. Τουλάχιστον δεν χρειάστηκα έρευνα για να καταλάβω ότι τα like στη “Nutella” σημαίνουν “ανάγκη για δίαιτα”... Δείτε ακόμη:http://mypersonality.orghttp://www.youarewhatyoulike.com/
του Αλέξανδρου Εμεξεζίδη