Η τραγική “κανονικότητα” της απαξίωσης της ανθρώπινης ζωής-Γίναμε ένα με το τέρας και δεν μας τρομάζει πια

Το άνευ προηγουμένου δυστύχημα στα Τέμπη, το ναυάγιο στην Πύλο, οι φωτιές του φετινού καλοκαιριού που είχαν θύματα (πάλι), η πρώτη φθινοπωρινή βροχή που επίσης πήρε μαζί της ανθρώπινες ζωές και η δολοφονία του Αντώνη Καρυώτη, τον οποίο μέλη του πληρώματος του πλοίου Blue Horizon έσπρωξαν για να κατέβει από τον καταπέλτη και έπεσε στη θάλασσα στο λιμάνι του Πειραιά με αποτέλεσμα να χάσει τη ζωή του, προκαλούν ένα μούδιασμα στο άκουσμά τους και δημιουργούν μια αίσθηση

Παροδικά όμως αφού καθώς η ζωή προχωρά όλα ξεχνιούνται, σαν να μην μας άγγιξαν και πολύ, σαν να ήταν άλλη μια μέρα στην καθημερινότητά μας. Μια καθημερινότητα που την αντιμετωπίζουμε σαν να την ζούμε σε κάποιο κινηματογραφικό στούντιο που γυρίζουν μια ταινία, η οποία όσο δραματική κι αν είναι στο τέλος ξέρουμε πως όλα αυτά ήταν στα ψέματα και πως όλοι είναι καλά. Μόνο που δυστυχώς αυτό δεν ισχύει, η δική μας πραγματικότητα είναι ζοφερή και ίσως από ένστικτο επιβίωσης προσπαθούμε να αποσυνδεθούμε για να μην χάσουμε το μυαλό μας.
Ωστόσο, ενέχει ο κίνδυνος να χάσουμε την ανθρωπιά μας και να κινούμαστε ρομποτικά, χωρίς ενσυναίσθηση, αγάπη και νοιάξιμο, μετατρεπόμαστε σε άγρια θηρία.

Σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από έναν πρωτοφανή αριθμό φυσικών καταστροφών και παγκόσμιων κρίσεων, είναι απογοητευτικό να βλέπουμε πώς οι άνθρωποι έχουν σταδιακά συνηθίσει τις τραγωδίες. Από την ειδησεογραφική κάλυψη έως τη συνεχή έκθεση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η ικανότητα της κοινωνίας να συμπάσχει και να ανταποκρίνεται σε αυτές τις καταστροφές φαίνεται να μειώνεται.

Ένας βασικός παράγοντας που συμβάλλει στην απευαισθητοποίηση των τραγωδιών είναι η συνεχής έκθεση μέσω διαφόρων καναλιών μέσων ενημέρωσης. Ο 24ωρος κύκλος ειδήσεων μας βομβαρδίζει με μια συνεχή ροή δυσάρεστου περιεχομένου, καθιστώντας όλο και πιο δύσκολη την επεξεργασία ή τη συναισθηματική εμπλοκή με κάθε νέα τραγωδία. Ως αποτέλεσμα, οι άνθρωποι μπορεί να αναπτύξουν μια αίσθηση αποστασιοποίησης, αντιλαμβανόμενοι αυτά τα γεγονότα ως μακρινά και λιγότερο επιδραστικά στην καθημερινή τους ζωή. Η επαναλαμβανόμενη έκθεση σε
τραγωδίες μπορεί επίσης να οδηγήσει την κοινωνία να αρχίζει να βλέπει αυτά τα γεγονότα ως αναπόφευκτα ή μέρος της «νέας κανονικότητας». Με την πάροδο του χρόνου, οι άνθρωποι μπορεί να παραιτηθούν από την ιδέα ότι οι τραγωδίες είναι ένα αναπόσπαστο μέρος του κόσμου μας που απαιτεί ενσυναίσθηση , οδηγώντας σε μια μειωμένη αίσθηση σοκ ή της ανάγκης για την αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων.

Η συνεχής εισροή τραγικών ειδήσεων μπορεί επίσης να οδηγήσει σε συναισθηματική εξάντληση. Καθώς τα άτομα γίνονται επανειλημμένα μάρτυρες δυσάρεστων γεγονότων χωρίς να βλέπουν δυνατότητες για επίλυση ή βελτίωση, παρουσιάζουν συναισθηματική κόπωση. Αυτή η συναισθηματική εξάντληση μπορεί να καταστήσει δύσκολο για τους ανθρώπους να διατηρήσουν το ίδιο επίπεδο ενσυναίσθησης και ανησυχίας για κάθε τραγωδία.

Ψυχολογικά, τα άτομα μπορούν να χρησιμοποιήσουν αμυντικούς μηχανισμούς όπως η άρνηση για να προστατευτούν από το συναισθηματικό τίμημα των όσων κακών συμβαίνουν. Ενώ αυτοί οι μηχανισμοί χρησιμεύουν ως προσαρμοστικές αντιδράσεις για την αντιμετώπιση της δυσφορίας, μπορούν ακούσια να συμβάλουν στην ομαλοποίηση και την απευαισθητοποίηση τραγικών γεγονότων.

Τα τελευταία χρόνια, ο κόσμος έχει υποστεί σημαντικές αλλαγές, τόσο κοινωνικά όσο και τεχνολογικά. Δυστυχώς, μια οδυνηρή συνέπεια αυτής της μεταμόρφωσης είναι η αυξανόμενη αίσθηση απόστασης απέναντι στις τραγωδίες. Καθώς περιηγούμαστε σε ένα ταχέως εξελισσόμενο παγκόσμιο τοπίο, φαίνεται ότι η ικανότητά μας να συμπάσχουμε και να εκφράζουμε γνήσια συμπάθεια για τον πόνο των άλλων έχει μειωθεί. 

Η ανατροφή και η παιδεία ξεκινάει από το σπίτι, μετά είναι η σειρά του σχολείου να χτίσει ηθικές αξίες και τέλος το κοινωνικό σύστημα μας διαμορφώνει σαν ανθρώπους. Κάπου όμως το παιχνίδι έχει χαθεί και δεν είμαστε σε θέση να το αντιληφθούμε για να αντιδράσουμε ή δεν θέλουμε να το δούμε γιατί δεν το αντέχουμε. Σε κάθε περίπτωση το αποτέλεσμα είναι ίδιο, επικίνδυνο και καταστροφικό.

Το παρακάτω απόσπασμα περιγράφει ακριβώς αυτό που ζούμε στην εποχή μας και την αγανάκτηση, το φόβο που έχει γίνει δεύτερη φύση μας αλλά και το κακό που καταστρέφει τα πάντα στο διάβα του. “Σήμερα είμαι της άποψης πως το κακό δεν είναι ποτέ ριζικό, άλλα μονάχα ακραίο, και ότι δεν έχει ούτε βαθύτητα ούτε κάποια δαιμονική διάσταση. Το κακό δύναται να κατακυριεύει τα πάντα και να σαρώνει τον κόσμο ολόκληρο, ακριβώς γιατί διασπείρεται σαν μύκητας. Εδώ έγκειται η ρηχότητά του.”, Xάννα Άρεντ, Δύο επιστολές για τη ρηχότητα του κακού.