Αγαμέμνων Σταυρόπουλος: Στο έλεος της κακονομίας

Στις πολλές φορολογικές αλλαγές που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια, υπάρχουν νόμοι που είναι ξεκάθαρα άδικοι, λανθασμένοι ή αναποτελεσματικοί. Απορίας άξιο είναι πώς είναι δυνατόν οι νόμοι αυτοί να μην αλλάζουν.

Ας πάρουμε μια εμβληματική περίπτωση: τα πανάκριβα οριζόντια πρόστιμα με την παραμικρή καθυστέρηση οποιασδήποτε προθεσμίας. 

500 ευρώ πρόστιμο για την παραμικρή καθυστέρηση χρεωστικής δήλωσης έστω και ενός λεπτού του ευρώ, για επιχειρήσεις που τηρούν διπλογραφικά βιβλία250 ευρώ πρόστιμο για την παραμικρή καθυστέρηση χρεωστικής δήλωσης έστω και ενός λεπτού του ευρώ, για επιχειρήσεις που τηρούν απλογραφικά βιβλία100 ευρώ για φορολογούμενους και νομικά πρόσωπα που δεν τηρούν βιβλία ή για μηδενικές και πιστωτικές ή πληροφοριακού τύπου δηλώσεις επιχειρήσεων που τηρούν βιβλία, είτε απλογραφικά, είτε διπλογραφικά.

Ο νόμος αυτός είναι ξεκάθαρα άδικος. Επιβαρύνει με το ίδιο πρόστιμο μια καθυστέρηση λίγων λεπτών και μια πολυετή καθυστέρηση. Το ίδιο πρόστιμο επιβάλλεται αν ξεχαστεί η υποβολή δήλωσης πολλών χιλιάδων ευρώ ή μια δήλωση του ενός ευρώ. Δημιουργεί τεράστιο πρόβλημα στον προγραμματισμό φορολογικών εργασιών, γιατί σε περιόδους που είναι επιβαρυμένες με πολλές υποχρεώσεις, δεν μας δίνει το δικαίωμα να κάνουμε σωστή ιεράρχηση προτεραιοτήτων. Τα πάντα, ακόμα και η πιο απλή δήλωση, καθίστανται απόλυτη προτεραιότητα.

Αυτό ήταν ιδιαίτερα προβληματικό σε έκτακτες καταστάσεις όπως στην πανδημία, όπου οι πρόσθετες επείγουσες υποχρεώσεις που είχαμε να διεκπεραιώσουμε οι λογιστές ερχόντουσαν με ρυθμό πολυβόλου. Καθώς επίσης βρισκόμαστε σε μια περίοδο ψηφιακής μετάβασης, όλες οι διαδικασίες αλλάζουν διαρκώς με συνεχείς αποφάσεις άμεσης εφαρμογής. Η περιοδικότητα των φορολογικών εργασιών καθιστά όλο αυτό το περιβάλλον προβληματικό, καθώς κάθε μήνας είναι γεμάτος με κάθε λογής προθεσμίες. Η παραμικρή έκτακτη συνθήκη -θέμα υγείας λογιστή ή συγγενή του, μια βλάβη, ένα ατύχημα κλπ- γίνεται δυνητικά ένα ναρκοπέδιο προστίμων.

Κι ενώ ούτε η πανδημία χαρακτηρίστηκε ανωτέρα βία, ώστε να ανασταλούν τα πρόστιμα, ούτε η ασθένεια του λογιστή τα αναιρεί αυτοδίκαια, υπάρχει μόνο μια συνθήκη η οποία αντικαθιστά τα οριζόντια πρόστιμα με αναλογικά: το να κληθεί ο φορολογούμενος σε έλεγχο! Τότε το οριζόντιο πρόστιμο του άρθρου 54 του Ν.4174/2013 (100 ή 250 ή 500 ευρώ) αντικαθίσταται από τα πρόστιμα των άρθρων 58, 59 ή 59α του ίδιου νόμου, που ορίζονται στο 50% του φόρου ή και χαμηλότερα. Εφαρμόστε τώρα αυτή την διάταξη σε ένα φόρο π.χ. 10 ευρώ. Αν η επιχείρηση καθυστερήσει μια δήλωση και πάει αυτοβούλως την επόμενη μέρα να την υποβάλλει, θα επιβαρυνθεί με πρόστιμο 500 ευρώ. Αν όμως συνειδητά δεν την υποβάλλει καθόλου, αλλά περιμένει κλήση για έλεγχο, τότε το πρόστιμο που θα της επιβληθεί θα είναι 5 ευρώ!

Το ερώτημα ξεπερνά το πεδίο των φορολογικών και αφορά γενικότερα την λειτουργία του κράτους: γιατί αυτός ο ξεκάθαρα λανθασμένος νόμος δεν διορθώνεται; Το πρόβλημα σίγουρα έχει διαπιστωθεί από στελέχη από του Υπουργείου Οικονομικών. Τι τους εμποδίζει από το να εισηγηθούν την διόρθωσή του; Κι αφού τελικά δεν έχουν αναληφθεί πρωτοβουλίες από στελέχη, ο αρμόδιος Υφυπουργός και ο Υπουργός, γιατί επιτρέπουν το λάθος να συνεχίζεται;

Και αφού ούτε ο Υφυπουργός ούτε ο Υπουργός το λύνουν, δεν μεταφέρεται η ευθύνη στον Πρωθυπουργό; Πράγματι, θα ήταν υπερβολικό το να δοθεί εντολή πρωθυπουργού για να διορθωθεί ένα τέτοιου είδους λάθος, ωστόσο είναι πολύ βαρύτερο σφάλμα το να μην διορθώνεται.

Και αφού μια κυβέρνηση δεν κάνει το στοιχειώδες, η αντιπολίτευση γιατί σιωπά; Το οικονομικό επιμελητήριο; Τα επαγγελματικά, βιοτεχνικά και βιομηχανικά επιμελητήρια όλης της χώρας; Τα συνδικαλιστικά όργανα των λογιστών; Γιατί δεν εκθέτουν την κρατική διοίκηση για τις ανόητες διατάξεις που δεν διορθώνει, ώστε να την αναγκάσουν να τις ανατρέψει; Γιατί γι’ αυτό το τόσο σημαντικό θέμα δεν γίνονται αναφορές στα ΜΜΕ;

Η μόνη απάντηση που έχω σε αυτό το ερώτημα, είναι ότι όλοι οι παραπάνω αντί να υπηρετούν τον πολίτη, έχουν μάθει να εξυπηρετούν το πελατειακό κράτος. Και για το πελατειακό κράτος, τα προβλήματα δεν πρέπει να λύνονται, γιατί είναι περιουσιακά του στοιχεία. Τα πελατειακό κράτος δεν λύνει τα προβλήματα. Τα εμπορεύεται. Γι’ αυτό και κάθε φορά που ρωτώ τα συνδικαλιστικά μας όργανα, τι θα γίνει με το θέμα των προστίμων, μονίμως μου απαντούν: «μην περιμένεις πολλά, αυτό το θέμα είναι πάρα πολύ δύσκολο να λυθεί». Η μόνη δυσκολία που βλέπω προσωπικά, είναι η παχυλή ανοησία, στην οποία έχουμε πια συνηθίσει και την παρακολουθούμε απαθείς.

* O Αγαμέμνων Σταυρόπουλος, συντάκτης του Opinion για τη Business Voice #30, είναι Λογιστής – Φοροτεχνικός Α’ τάξης και μέτοχος/υπεύθυνος λογιστής της εταιρείας New Accounts AE