Challenges που γίνονται επικίνδυνα trends: Η σκοτεινή πλευρά των προκλήσεων των κοινωνικών μέσων δικτύωσης

Instagram, Facebook, X ( πρώην Twitter), TikTok, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που επιδρούν στην καθημερινότητά μας και στη ζωή μας. Επηρεάζουν τον τρόπο που σκεφτόμαστε, που εκφραζόμαστε αλλά και κατά περιπτώσεις την ίδια τη ζωή, θέτοντάς την σε κίνδυνο.

Τα νεαρά παιδιά βυθισμένα στον κόσμο της τεχνολογίας, μέσα στον οποίο γεννήθηκαν, συχνά βρίσκονται αντιμέτωπα με καταστάσεις που δεν μπορούν να διαχειριστούν και οι οποίες απειλούν τη ζωή τους.

Στη σύγχρονη εποχή που όλα κυλούν γρήγορα και ο ψηφιακός κόσμος κυριαρχεί

έναντι του φυσικού οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης έχουν γίνει αναπόσπαστο μέρος της ζωής ανθρώπων όλων των ηλικιών αλλά κυρίως των νέων. Προσφέρουν αναμφίβολα πολλά οφέλη, όπως η συνδεσιμότητα και η ανταλλαγή πληροφοριών, αλλά υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία για τον αντίκτυπό τους στη νεότερη γενιά. Ένα συγκεκριμένο ζήτημα που εφιστά την προσοχή είναι η αποδοχή επικίνδυνων προκλήσεων, των social media challenges.

Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που συμβάλλουν στην εμπλοκή και την αποδοχή επικίνδυνων συμπεριφορών που διευκολύνονται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Αρχικά, η πίεση από συνομηλίκους και η επιθυμία, η ανάγκη για αποδοχή και επιβεβαίωση αποτελούν τη νούμερο ένα συνθήκη που οδηγεί σε ακραίες συμπεριφορές. Οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης δημιουργούν ένα περιβάλλον όπου οι νέοι αναζητούν έγκριση από τους συνομηλίκους τους. Η πίεση για συμμόρφωση με τις τάσεις και απόκτηση κοινωνικής αποδοχής μπορεί να οδηγήσει στην υιοθέτηση επικίνδυνων προκλήσεων. Ο φόβος της απώλειας (FOMO) και η επιθυμία να θεωρηθούν περιπετειώδεις ή γενναίοι μπορούν να οδηγήσουν τους νέους να συμμετάσχουν σε επικίνδυνες δραστηριότητες, ακόμη και αν γνωρίζουν τους πιθανούς κινδύνους.

Η γοητεία του να είναι μέρος μιας δημοφιλούς πρόκλησης μπορεί να υπερισχύσει της ορθολογικής λήψης αποφάσεων, οδηγώντας σε παρορμητικές και δυνητικά επικίνδυνες ενέργειες.

Πολλοί νέοι μπορεί να μην κατανοούν πλήρως τις πιθανές συνέπειες της συμμετοχής σε επικίνδυνες προκλήσεις. Η πεποίθηση πως θα αποκτήσουν φήμη και ότι αυτές οι προκλήσεις είναι ακίνδυνες μπορεί να θολώσει την κρίση. Η ανεπαρκής εκπαίδευση σχετικά με τους κινδύνους που συνδέονται με αυτές τις προκλήσεις, καθώς και η σημασία της κριτικής σκέψης και της υπεύθυνης διαδικτυακής συμπεριφοράς, επιδεινώνουν περαιτέρω το πρόβλημα.

Ένας ακόμη σημαντικός παράγοντας είναι ο ψυχολογικός. Κάποια νεαρά άτομα μπορεί να είναι πιο επιρρεπή στην αποδοχή επικίνδυνων προκλήσεων λόγω ψυχολογικών παραγόντων, όπως η αναζήτηση συγκινήσεων ή αδρεναλίνης και η έλλειψη αντίληψης κινδύνου. Τα παιδιά και οι έφηβοι είναι από τη φύση τους περίεργοι και συχνά αναζητούν νέες εμπειρίες και αισθήσεις. Ορισμένες προκλήσεις υπόσχονται ενθουσιασμό, αδρεναλίνη ή μοναδικές εμπειρίες.  Αυτά τα άτομα μπορεί να είναι πιο διατεθειμένα να συμμετάσχουν σε “συναρπαστικές” ή επικίνδυνες δραστηριότητες για να αναζητήσουν ενθουσιασμό ή να ξεπεράσουν τα συναισθήματα της πλήξης.

Επιπρόσθετα, οι social media influencers παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των τάσεων και επηρεάζουν τη συμπεριφορά των νέων. Όταν οι influencers συμμετέχουν και προωθούν προκλήσεις, οι ακόλουθοί τους μπορεί να είναι πιο διατεθειμένοι να τις αποδεχτούν, θεωρώντας τους ως πρότυπα ή επιδιώκοντας να μιμηθούν τις ενέργειές τους.

Τέλος, οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης με τις επισημάνσεις “μου αρέσει”, τα σχόλια και τις κοινοποιήσεις παρέχουν άμεση ανατροφοδότηση και έτσι αρχίζει το κυνήγι της αποδοχής μέσω των likes και των σχολίων κάνοντας τους χρήστες να νιώθουν σημαντικοί και δημοφιλείς, καλύπτοντας τις ανασφάλειες τους έστω και προσωρινά. Η επιθυμία αυτή μπορεί να οδηγήσει τα παιδιά να αποδεχτούν τις προκλήσεις χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τους πιθανούς κινδύνους, καθώς η άμεση θετική ανταπόκριση υπερτερεί των ανησυχιών για μακροπρόθεσμες συνέπειες.

Είναι δεδομένο πως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης παρέχουν πολλά οφέλη, αλλά η αποδοχή επικίνδυνων προκλήσεων μεταξύ των νέων είναι μια ανησυχητική τάση. Για να μετριαστεί η αποδοχή των επικίνδυνων προκλήσεων που προέρχονται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, απαιτείται μια πολύπλευρη προσέγγιση,  όπως η εκπαίδευση και η ευαισθητοποίηση. 

Επίσης, επιτακτική είναι η κατανόηση των παραγόντων που συμβάλλουν σε αυτή τη συμπεριφορά, η ενδυνάμωση των νέων να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις, να καλλιεργούν υπεύθυνη διαδικτυακή συμπεριφορά και να διασφαλίζουν την ασφάλειά τους στον ψηφιακό κόσμο και να παραμείνουν προστατευμένοι από επικίνδυνες τάσεις που απειλούν ακόμα και τη ζωή τους. 

Επίσης, η ενδυνάμωση της κριτικής σκέψης θα ενθαρρύνει τους νέους να αμφισβητούν τα κίνητρα πίσω από τις προκλήσεις και μπορεί να τους βοηθήσει να λάβουν τεκμηριωμένες αποφάσεις. Η ενίσχυση της αυτοεκτίμησης μπορεί να μειώσει την ευαισθησία τους στην πίεση των συνομηλίκων. Η προώθηση υγιών μηχανισμών αντιμετώπισης και θετικής αυτοεικόνας μπορεί να τους βοηθήσει να αντισταθούν στην επιθυμία για επιβεβαίωση μέσω επικίνδυνων συμπεριφορών.

Είναι ζωτικής σημασίας η αντιμετώπιση  αυτών των προκλήσεων με την προώθηση του ψηφιακού γραμματισμού και της ανοιχτής επικοινωνίας. Εκπαιδεύοντας τα παιδιά σχετικά με τους πιθανούς κινδύνους, ενθαρρύνοντας την υπεύθυνη διαδικτυακή συμπεριφορά και προωθώντας ένα υποστηρικτικό περιβάλλον που εκτιμά την προσωπική ασφάλεια έναντι της κοινωνικής αποδοχής, μπορούν να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις και να πλοηγηθούν στον ψηφιακό κόσμο με μεγαλύτερη ασφάλεια.