14 Φεβρουαρίου: Σήμερα γιορτάζουμε ή αγοράζουμε;

Η ιστορία της Ημέρας του Αγίου Βαλεντίνου, όπως επίσης και η ιστορία του προστάτη της, περιβάλλονται από μυστήριο, καθώς υπάρχουν αρκετοί θρύλοι και παραδόσεις γύρω από την ημερομηνία αυτή.

Αυτό που σίγουρα γνωρίζουμε είναι ότι ο Φεβρουάριος θεωρείται εδώ και πολλά χρόνια ως ο μήνας του ρομαντισμού και

Η απορία, ωστόσο, που γεννάται κάθε χρόνο εκείνη την ημέρα, είναι για ποιον λόγο έχει καθιερωθεί η 14η Φεβρουαρίου ως εμπορική εορτή και γιατί, ακόμα και μία εβδομάδα πριν την… επίσημη πρεμιέρα, τα μαγαζιά κατακλύζονται με πολύχρωμες βιτρίνες, μπαλόνια, αρκουδάκια και ρομαντικά εν γένει δώρα για να προσφέρουμε στο ταίρι μας.

Προέλευση της Ημέρας του Αγίου Βαλεντίνου

Ενώ μερικοί πιστεύουν ότι η Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου εορτάζεται στα μέσα Φεβρουαρίου για να τιμήσει την επέτειο του θανάτου ή της ταφής του Βαλεντίνου, άλλοι ισχυρίζονται ότι η Χριστιανική Εκκλησία ίσως αποφάσισε να τοποθετήσει την ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου στα μέσα Φεβρουαρίου, σε μια προσπάθεια να «εκχριστιανίσει» την παγανιστική γιορτή του Λουπερκάλια.

Τιμώμενη στα μέσα του Φεβρουαρίου ή ακριβώς στις 15 Φεβρουαρίου, η Λουπερκάλια ήταν μια γιορτή γονιμότητας αφιερωμένη στον Faunus, τον ρωμαϊκό θεό της γεωργίας, καθώς και στους ρωμαίους ιδρυτές, Ρωμύλο και Ρέμο.

Για να ξεκινήσουν το φεστιβάλ, τα μέλη μιας σειράς ρωμαϊκών ιερέων με την ονομασία Λουπέρκι, συγκεντρώνονταν σε μια ιερή σπηλιά όπου τα βρέφη Ρωμύλος και Ρέμος οι ιδρυτές της Ρώμης, θεωρείτο πως είχαν τραφεί από μια λύκαινα.

Οι ιερείς θυσίαζαν μια κατσίκα για γονιμότητα και ένα σκύλο για κάθαρση. Στη συνέχεια, απογύμνωναν το δέρμα της κατσίκας σε λωρίδες, τις βύθιζαν στο θυσιασμένο αίμα και στη συνέχεια έβγαιναν στους δρόμους, αγγίζοντας απαλά τις γυναίκες και τα σπαρμένα χωράφια με την κατσίκα.

Χωρίς να φοβούνται, οι ρωμαίες γυναίκες δέχονταν το «άγγιγμα» του δέρματος, διότι πίστευαν ότι θα γίνουν πιο γόνιμες για το επόμενο έτος. Αργότερα την ημέρα εκείνη, σύμφωνα με τον μύθο, όλες οι νεαρές γυναίκες στην πόλη τοποθετούσαν τα ονόματά τους σε μια μεγάλη καμάρα. Οι εργένηδες της πόλης επέλεγαν ο καθένας από ένα όνομα και αυτή η επιλογή τους σήμαινε πως θα περνούσαν το επόμενο έτος με την επιλεγμένη γυναίκα!

Τις περισσότερες φορές, το «παιχνίδι» αυτό κατέληγε σε γάμο.

Η ημέρα του Βαλεντίνου: Μια ημερήσια γιορτή

Η γιορτή του Λουπερκάλια «επέζησε» από την αρχική άνοδο του Χριστιανισμού και ολοκληρώθηκε – καθώς θεωρήθηκε «μη-χριστιανική» – στα τέλη του 5ου αιώνα, όταν ο πάπας Γκελάσιος κήρυξε την 14η, ως «Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου».

Ύστερα από αυτό, δεν άργησε η συγκεκριμένη ημέρα να συνδεθεί με την αγάπη.

Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα πίστευαν, συνήθως στη Γαλλία και την Αγγλία, ότι η 14η Φεβρουαρίου ήταν η αρχή της εποχής ζευγαρώματος των πουλιών, η οποία στη συνέχεια έφερε την ιδέα ότι η Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου πρέπει να είναι μια ημέρα αφιερωμένη στον ρομαντισμό.

Ο παλαιότερος γνωστός Βαλεντίνος που εξακολουθεί να υπάρχει μέχρι και σήμερα ήταν ένα ποίημα που έγραψε το 1415 ο δούκας της Ορλεάνης, Charles, ο οποίος φυλακίστηκε στον Πύργο του Λονδίνου, μετά τη σύλληψή του στη μάχη του Agincourt.

Αρκετά χρόνια αργότερα, πιστεύεται ότι ο βασιλιάς Ερρίκος Ε’ προσέλαβε έναν συγγραφέα με το όνομα John Lydgate να συνθέσει ένα σημείωμα του Αγίου Βαλεντίνου για την Αγία Βαλεντίνα.

Οι χαιρετισμοί της Ημέρας του Αγίου Βαλεντίνου

Εκτός από τις Ηνωμένες Πολιτείες, η Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου γιορτάζεται και στον Καναδά, το Μεξικό, το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γαλλία και την Αυστραλία. Στη Μεγάλη Βρετανία, η Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου άρχισε να γιορτάζεται γύρω στον 17ο αιώνα.

Μέχρι τα μέσα του 18ου αιώνα, ήταν σύνηθες για τους φίλους και τους λάτρεις όλων των κοινωνικών τάξεων να ανταλλάσσουν χειρόγραφες σημειώσεις, ενώ από το 1900 οι γραπτές επιστολές άρχισαν να αντικαθίστανται από τυπωμένες κάρτες, λόγω των βελτιώσεων στην τεχνολογία εκτύπωσης.

Οι έτοιμες κάρτες ήταν ένας εύκολος τρόπος για τους ανθρώπους να εκφράζουν τα συναισθήματά τους σε μια εποχή όπου η άμεση έκφραση των συναισθημάτων ήταν ιδιαίτερα αποθαρρυντική.

Οι φθηνότερες χρεώσεις των ταχυδρομικών αποστολών συνέβαλαν επίσης στην αύξηση της δημοτικότητας των αποστολών καρτών κατά την Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου.

Οι Αμερικανοί πιθανότατα άρχισαν να ανταλλάσσουν χειροποίητα Βαλεντίνια στις αρχές του 1700. Στη δεκαετία του 1840, η Esther A. Howland άρχισε να πωλεί τα πρώτα μαζικής παραγωγής μικρά χειρόγραφα σημειώματα με ευχές (valentines) στην Αμερική.

Η Howland, γνωστή ως η «Μητέρα του Αγίου Βαλεντίνου», έφτιαχνε περίτεχνες δημιουργίες με αληθινές δαντέλες, κορδέλες και πολύχρωμες εικόνες γνωστές ως «θραύσματα».

Σήμερα, σύμφωνα με την Ένωση Ευχετήριων Καρτών, εκτιμάται ότι αποδίδονται 1 δισεκατομμύριο κάρτες της Ημέρας του Αγίου Βαλεντίνου κάθε χρόνο, κάνοντας την Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου τη δεύτερη κατά σειρά πιο δημοφιλή ημερομηνία αποστολής καρτών παγκοσμίως. (Εκτιμάται ότι περίπου 2,6 δισεκατομμύρια κάρτες αποστέλλονται για τα Χριστούγεννα).

Η εμπορευματοποίηση της γιορτής και οι… αντιδράσεις

Τα τελευταία χρόνια η εμπορευματοποίηση της γιορτής έχει φθάσει στο κατακόρυφο. Μετά τις κάρτες, τις ηλεκτρονικές κάρτες μέσω Ίντερνετ (e-cards), τα λουλούδια και τα σοκολατάκια, σειρά έχει η βιομηχανία των κοσμημάτων να οικειοποιηθεί την ημέρα των ερωτευμένων.

Ο τζίρος του Αγίου Βαλεντίνου μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες ξεπέρασε το 2010 τα 15 δισεκατομμύρια δολάρια, το ισόποσο του ΑΕΠ της Μποτσουάνα…

Η γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου προκαλεί αντιδράσεις στον μη χριστιανικό κόσμο. Στην Ινδία οι φανατικοί ινδουιστές και μουσουλμάνοι αντιτίθενται στη γιορτή, καθώς τη θεωρούν προϊόν της παγκοσμιοποίησης.

Στο Πακιστάν, το τοπικό ισλαμικό κόμμα ζητά την κατάργησή της, καθώς, όπως υποστηρίζει, αντιβαίνει τον Ισλαμικό Πολιτισμό. Την ίδια άποψη έχουν και οι συντηρητικοί κύκλοι του θεοκρατικού Ιράν.

Η ελληνική εκδοχή της γιορτής των ερωτευμένων

Ο Άγιος Βαλεντίνος δεν μνημονεύεται πουθενά στο ορθόδοξο εορτολόγιο και, όπως ήταν φυσικό, η ορθόδοξη Εκκλησία ποτέ δεν τον αναγνώρισε.

«Ο άγιος αυτός είναι για εμάς ανύπαρκτος. Είναι μια μυθοπλασία δυτικής προέλευσης», δηλώνουν άνθρωποι της Εκκλησίας.

Με τη σειρά της και η Καθολική Εκκλησία, στην αναθεώρηση του γενικού εορτολογίου της το 1969, υποβίβασε την ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου σε τοπική εορτή, επειδή δεν γνώριζε σχεδόν τίποτα για τον βίο του, παρά μόνο ότι ετάφη στη Βία Φλαμίνια της Ρώμης στις 14 Φεβρουαρίου.

Όταν, όμως, ο ξενόφερτος άγιος άρχισε να μπαίνει για τα καλά και στη ζωή των Ελλήνων και η ημέρα αυτή να καθιερώνεται και στη χώρα μας ως η ημέρα των ερωτευμένων στα τέλη της δεκαετίας του ‘70 με πρωτοβουλία των ανθοπωλών, εκπρόσωποι της Εκκλησίας πρότειναν οι έλληνες ερωτευμένοι να τιμούν και να γιορτάζουν μόνο αγίους που υπάρχουν στο ορθόδοξο εορτολόγιο.

Το 1994, ο τότε εκπρόσωπος Τύπου της Ιεράς Συνόδου, Γιάννης Χατζηφώτης, πρότεινε να καθιερωθεί ως ημέρα των ερωτευμένων η γιορτή του Αγίου Υακίνθου, που τιμάται στις 3 Ιουλίου.

Ο Υάκινθος καταγόταν από την Καισάρεια της Καππαδοκίας και υπηρετούσε ως κουβικουλάριος (θαλαμηπόλος) του ρωμαίου αυτοκράτορα Τραϊανού.

Άνθρωπος εμπιστοσύνης του αυτοκράτορα, ο Υάκινθος προσηλυτίσθηκε στον Χριστιανισμό, προκαλώντας την οργή του Τραϊανού, που όταν το έμαθε διέταξε να τον φυλακίσουν χωρίς να του δίνουν καθόλου φαγητό, εκτός κι αν ήθελε να φάει ειδωλόθυτα (=κρέας που προσφέρεται ως θυσία σε ένα είδωλο).

Σαράντα μέρες πέρασε έτσι ο Υάκινθος, χωρίς να αγγίξει τα ειδωλόθυτα.

Την 41η, όμως, παρέδωσε το πνεύμα του στον Κύριο, σε ηλικία μόλις 20 ετών.

Το 2000 ο μακαριστός Aρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, στην προσπάθειά του να φέρει πιο κοντά τη νεολαία στην Εκκλησία, πρότεινε να εορτάζεται η γιορτή των ερωτευμένων στις 13 Φεβρουαρίου, ημέρα που η Ορθοδοξία τιμά τη μνήμη των Αποστόλων Ακύλα και Πρίσκιλλας, ενός ενάρετου ζευγαριού ιουδαίων σκηνοποιών, που ζούσε στην Κόρινθο και ασπάστηκε τον Χριστιανισμό.

Όποια και να είναι η πραγματικότητα και, παρά τις αντιδράσεις, πάντοτε η Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου θα αποτελεί μία ευχάριστη διέξοδο από τη ρουτίνα της καθημερινότητας και μία… έξτρα ημέρα για να δείξουμε στο ταίρι μας ότι δεν ξεχνάμε να εκφράζουμε την αγάπη και τον έρωτά μας!