Υγρότοποι: πολύτιμοι και παραμελημένοι (Video)

Οι αμμοθίνες αποτελούν μόνο ένα μέρος του υγροτόπου Επανομής.  Αν και μικρός σε μέγεθος  αποτελεί έναν εξαιρετικά ποικιλόμορφο βιότοπο. Διαθέτει 11 διαφορετικούς τύπους οικοτόπων, ανάμεσά τους αμμοθίνες,  λιμνοθάλασσα, αλμυρόβαλτο, τεχνητά κανάλια, αλλά και εκτάσεις υποθαλάσσιας βλάστησης, τα λεγόμενα λιβάδια Ποσειδωνίας, τις πυκνές φυκάδες που πολλές φορές συναντάμε στον βυθό και αποτελούν καταφύγιο για δεκάδες είδη θαλάσσιων οργανισμών ενώ ανήκουν στην λεγόμενη “κόκκινη λίστα” της Διεθνούς Ένωσης Προστασίας της φύσης. Η λιμνοθάλασσα Επανομής και ολόκληρη η θαλάσσια παράκτια ζώνης είναι ενταγμένη

στο Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο NATURA 2000 ως Ειδική Ζώνη Διατήρησης  και Ζώνη Ειδικής Προστασίας για την ορνιθοπανίδα. Στην περιοχή της λιμνοθάλασσας έχουν καταγραφεί εκατοντάδες είδη πουλιών. Εξαιτίας της μεγάλης ορνιθολογικής σημασίας της περιοχής ο υγρότοπος έχει συμπεριληφθεί από το 1989 στο διεθνές δίκτυο  των σημαντικών περιοχών για τα πουλιά της Ελλάδος.

Όμως, για ακόμη μια φορά ένας υγρότοπος απειλείται από την ανθρώπινη δραστηριότητα. Το οικοσύστημα της Επανομής δέχεται τεράστια πίεση από την τουριστική κίνηση τους καλοκαιρινούς μήνες. Η αμμώδης παραλία του Ποταμού προσελκύει χιλιάδες επισκέπτες, οι οποίοι πολλές φορές αγνοούν ότι κολυμπούν στα νερά προστατευόμενης περιοχής. 

Απειλή για το οικοσύστημα παραμένει η ρύπανση από φυτοφάρμακα αλλά και τα σκουπίδια που κατά καιρούς συγκεντρώνονται σε διάφορα σημεία του βιοτόπου.

Στην Ελλάδα η αξία των υγροτόπων είχε αργήσει να γίνει κατανοητή. Μόλις το 2018 η περιοχή εντάχθηκε κάτω από την ομπρέλα προστασίας του Φορέα Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Θερμαϊκού κόλπου, φέροντας στην επιφάνεια εκκρεμότητες που σχετίζονται με το ιδιοκτησιακό καθεστώς της περιοχής.

Αναγνωρίζοντας την υψηλή οικολογική αξία των λιμνοθαλασσών και της θαλάσσιας παράκτιας ζώνης της περιοχής, από το 2010 έως και το 2015 ολοκληρώθηκαν στην περιοχή δράσεις  προστασίας στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος LIFE. Ανάμεσα σε αυτές, δειγματοληψίες γι’ αναγνώριση ειδών, εκκαθάριση των υφιστάμενων καναλιών και το άνοιγμα νέων και φυσικά τοποθέτηση σήμανσης για την απαγόρευση διέλευσης οχημάτων από την προστατευόμενη περιοχή.

Πέντε χρόνια αργότερα, τα ίχνη των τροχοφόρων και οι βανδαλισμένες ενημερωτικές πινακίδες μαρτυρούν την έλλειψη ουσιαστικής προστασίας του υγροτόπου. Το μέλλον του παραμένει αβέβαιο.

Εξίσου απογοητευτική ήταν η εικόνα που κατέγραψε η κάμερα της εκπομπής Ο3 στο Δέλτα Άξιου. Σωροί μπάζα διάσπαρτοι παντού, απόβλητα οικοδομικών δραστηριοτήτων, έπιπλά και κάθε λογής απορρίμματα στον προστατευόμενο οικότοπο. Σε αυτοψία του το τμήμα Περιβάλλοντος της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας σε συνεργασία με τον φορέα διαχείρισης Θερμαϊκού εντόπισε 17 σημεία απόθεσης αποβλήτων στην προστατευόμενη περιοχή. Όπως είπε στην εκπομπή η πρόεδρος του φορά διαχείρισης Αθηνά Παναγιώτου υπάρχουν μόλις τέσσερις φύλακες για μια περιοχή από την αλυκή Κίτρους στην Πιερία μέχρι το Παλιούρι Χαλκιδικής, οι οποίοι μόνο εποπτεύουν, χωρίς να έχουν ανακριτικά καθήκοντα.

Ανέκαθεν καταγράφονταν απορρίψεις σκουπιδιών αλλά η κατάσταση έχει επιδεινωθεί στη διάρκεια της πανδημίας, καθώς  έχουν αποθρασυνθεί οι επιτήδειο. Πρόσφατα μέλη της οργάνωσης Εχεδώρου φύσις εντόπισαν επί τω έργω υπάλληλο χημικής εταιρείας να παραχώνει χημικές ουσίες στο έδαφος. 

Εδώ και 15 χρόνια ο φορέας προσπαθεί να κατοχυρώσει θεσμικά τις χρήσεις γης, όμως το σχετικό προεδρικό διάταγμα απορρίφθηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο και σύμφωνα με την ίδια, δεν φαίνεται να υπάρχει βούληση για την έκδοση νέου ΠΔ. Επιπλέον, η κ. Παναγιώτου τόνισε ότι με τον Ν. 4685/2020 καταργήθηκαν οι 36 φορείς προστασίας, χωρίς καμία πρόνοια για το προσωπικό. 

Η υπεύθυνη απογραφής φυσικών περιοχών  ΕΚΒΥ του ελληνικού κέντρου βιοτόπων υγροτόπων Ελένη Φυτώκα σημείωσε ότι οι μεγάλοι υγρότοποι προστατεύονται ως υγρότοποι διεθνούς σημασίας, αλλά διαχείρισή τους είναι σύνθετη και απαιτεί συναίνεση διαφορετικών κοινωνικών ομάδων. Το θεσμικό πλαίσιο υπάρχει, αλλά το πρόβλημα είναι η εφαρμογή του, που έχει πολιτικό κόστος, υποστήριξε η κ. Φυτώκα, υπενθυμίζοντας ότι η Ελλάδα καταδικάστηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο γιατί δεν πήρε όλα τα απαραίτητα μέτρα προστασίας των οικοτόπων.

Όπως ανέφερε, τα υγροτοπικά οικοσυστήματα είναι ασπίδα μας απέναντι στην κλιματική αλλαγή. Αν είχαν διατηρηθεί οι υγρότοποι και οι κοίτες των ποταμών η διαχείριση του υδρολογικόυ κύκλου θα ήταν χωρίς καταστροφές απόπλημμυρικά φαινόμενα.

ΠΗΓΗ:ΕΡΤ3, ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΕΥΤΥΧΙΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΟΥ, ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ: ΝΙΚΟΣ ΠΙΤΣΙΑΚΙΔΗΣ

www.ert.gr