Τα «απομνιμονέματα» του καραγκιοζοπαίχτη Σωτήρη Σπαθάρη
Ο καραγκιοζοπαίχτης και οικοδόμος, Σωτήρης Ευγενίου Σπαθάρης, (1887‒1974) είναι ο πρώτος Έλληνας λαϊκός καλλιτέχνης που έγραψε εκτενή κείμενα για τη ζωή του και για την τέχνη του. Ξεχωριστά, απολαυστικά και από πολλές απόψεις χρήσιμα τα κείμενα αυτά, πολύ ενδιαφέρουσα η ιστορία της συγγραφής τους, μεγάλη η περιπέτεια των χειρογράφων που τα διασώζουν.
Τα «απομνιμονέματά» του τα έγραψε ο Σπαθάρης τρεις φορές: μία το 1944, μία από το 1950 ως το 1955, και μια τρίτη από το 1957 ως το 1959. Η τελευταία εκδοχή, γραμμένη επειδή τα προηγούμενα χειρόγραφα είχαν χαθεί, εκδόθηκε στις αρχές του 1960,
Είναι ένας «άλλος» Σπαθάρης: η γλώσσα διαφέρει, μεγαλύτερο διάστημα καλύπτεται (π. 1894‒1953), άγνωστα από αλλού επεισόδια εμφανίζονται, άλλα, γνωστά, περιγράφονται ζωηρότερα και εκτενέστερα. Ειλικρινής και έντιμος αφηγητής μοιάζει αυτός ο χαρισματικός και φιλότιμος, αλλά και δύσκολος και σκληρός άνθρωπος, καθώς μας μιλά για τις αδυναμίες και τις αποτυχίες του με την ίδια ενάργεια και γλαφυρότητα που παρουσιάζει τα προτερήματα και τις επιτυχίες του.
Πέρα από την αξία που έχουν ως σπουδαία πηγή για την ιστορία του Ελληνικού θεάτρου σκιών, αλλά και για τον τρόπο που βίωνε τη «μεγάλη ιστορία» ένας εκπρόσωπος των φτωχών λαϊκών στρωμάτων της πρωτεύουσας, τα απομνημονεύματα του Σπαθάρη, που εκδίδονται εδώ χωρίς περικοπές και γλωσσικές επεμβάσεις, αποτελούν σημαντικότατο μνημείο λόγου. Πόσοι φορείς της προφορικής παράδοσης, που δεν διάβαζαν και με δυσκολία έγραφαν, θέλησαν και κατόρθωσαν να συντάξουν τόσο μεγάλα αυτοβιογραφικά κείμενα στη χώρα μας αλλά και αλλού;
Στην εισαγωγή του επιμελητή της έκδοσης, Γιάννη Κόκκωνα, πέρα από τα εντελώς απαραίτητα βιογραφικά στοιχεία του Σπαθάρη, θα βρει ο αναγνώστης την ιστορία της συγγραφής των κειμένων, των προσπαθειών για την έκδοσή τους και της τύχης των χειρογράφων. Κάμποσα συμπληρωματικά κείμενα και παραλλαγές ορισμένων αφηγήσεων που σώθηκαν, μαζί με άλλα κείμενα του συγγραφέα μας δημοσιευμένα σε περιοδικά και εφημερίδες από το 1945 ως το 1965, έχουν μπει σε τέσσερα παραρτήματα. Επεξηγηματικά σχόλια, γλωσσάρι και ευρετήριο συμπληρώνουν τον τόμο, ενώ η προερχόμενη από διάφορες πηγές διάσπαρτη εικονογράφηση υποστηρίζει, τρόπον τινά, οπτικά την αφήγηση.
Ο Σωτ. Σπαθάρης
Ο Σωτήρης Σπαθάρης γεννήθηκε το 1887 στην Αθήνα από άγνωστους γονείς και το 1889 υιοθετήθηκε από τους Σαντορινιούς, Ευγένιο και Μαριέττα Σπαθάρη. Μεγάλωσε σε συνθήκες ακραίας φτώχειας, στην περιοχή του Μεταξουργείου. Μικρό παιδί γοητεύτηκε από το θέατρο σκιών, μαθήτευσε για λίγο στον καραγκιοζοπαίχτη Θεοδωρέλο και από τα πρώτα εφηβικά χρόνια άρχισε να δίνει παραστάσεις στη γειτονιά του. Αλήτεψε, δούλεψε κοντά σε τσαγκάρηδες και άλλους μαστόρους, και συμπλήρωνε το πενιχρό εισόδημα από τις παραστάσεις του καραγκιόζη δουλεύοντας σαν οικοδόμος, πλακάς κυρίως. Το 1913 παντρεύτηκε από έρωτα την Τριανταφυλλιά Μαλακού, υπηρέτρια από τα Κύθηρα, κατατάχτηκε στον στρατό καθυστερημένα το 1915, επιστρατεύτηκε αργότερα και βρέθηκε στο Μακεδονικό μέτωπο το 1918 και το 1919. Όταν γεννήθηκε ο γιος του Ευγένιος, το 1924, μετακόμισε στα Αλώνια της Κηφισιάς. Στις δεκαετίες του 1930 και 1940 έγινε ο αγαπημένος καραγκιοζοπαίχτης των καλλιτεχνών και των διανοουμένων της Αθήνας, ύστερα από τη γνωριμία του με τον Γιάννη Τσαρούχη. Το 1944, παρακινημένος από τον ζωγράφο Νίκο Καρτσωνάκη, άρχισε να γράφει τα απομνημονεύματά του. Το 1945 γνώρισε τον Άγγελο Σικελιανό, ο οποίος εντυπωσιάστηκε από το ήθος του και δημοσίευσε αποσπάσματα της πρώτης μορφής των απομνημονευμάτων, συνοδεύοντάς τα με πολύ θερμά λόγια. Συνταξιοδοτήθηκε το 1947, όταν κλονίστηκε σοβαρά η υγεία του, όμως με τον ένα ή τον άλλον τρόπο συνέχισε να ασχολείται με τον καραγκιόζη ως τον θάνατό του, το 1974, παρακολουθώντας πάντοτε την επιτυχημένη επαγγελματική διαδρομή του γιου του Ευγένιου.
Ο επιμελητής της έκδοσης
Ο Γιάννης Κόκκωνας είναι φιλόλογος και ιστορικός, ειδικευμένος στην ιστορία του βιβλίου και στη βιβλιολογία. Έχει μελετήσει και όψεις της ιστορίας της Ελληνικής εθνικής ιδέας, του Ελληνικού εθνικού κινήματος και της επανάστασης του 1821, των ιδεολογικών συγκρούσεων για τη γλώσσα κατά την περίοδο του Διαφωτισμού, και της δημόσιας εκπαίδευσης στα πρώτα χρόνια της ζωής του Ελληνικού κράτους. Δίδαξε φιλολογικά μαθήματα σε δημόσια λύκεια από το 1981 έως το 2002 και από το 2003 είναι καθηγητής στο Τμήμα Αρχειονομίας, Βιβλιοθηκονομίας και Μουσειολογίας του Ιονίου Πανεπιστημίου.
www.ert.gr
- Δημοφιλέστερες Ειδήσεις Κατηγορίας Ειδήσεις
- Δύσκολες ώρες για τον Βασίλειο Κωστέτσο: Οι φωτογραφίες μέσα από το νοσοκομείο
- Οριστικό: Τέλος η οδήγηση για τους μεθυσμένους - Ισόβια στους πιωμένους…
- Σάκης Αρναούτογλου: Προειδοποίηση για τον καιρό τον Ιανουάριο
- Ἀκόμη καὶ τὴν πόρτα τῆς ἐκκλησίας μὲ τὸ πόδι τὴν ἄνοιγε... (Για τα μικρόβια...)
- Βίσση – Βανδή: Το φιλί στο στόμα που έβαλε «φωτιά»
- Τραγωδία στην Κρήτη: Νεκρός ο 26χρονος που μαχαιρώθηκε 7 φορές από τον πατέρα του
- Οι εισηγήσεις του Ευθύμη Λέκκα για την διώρυγα του Ισθμού της Κορίνθου
- Θεσσαλονίκη: Επίθεση στη δομή ασυνόδευτων ανηλίκων της Εκκλησίας της Ελλάδος στο Ωραιόκαστρο
- Ποια καταστήματα είναι ανοιχτά σήμερα Κυριακή 27 Δεκεμβρίου 2020
- Πρόκληση από τα τουρκικά ΜΜΕ: Ενοχλήθηκαν γιατί Παναγιωτόπουλος-Φλώρος πήγαν σε... ελληνικά νησιά
- Δημοφιλέστερες Ειδήσεις ΕΡΤ
- Οι εισηγήσεις του Ευθύμη Λέκκα για την διώρυγα του Ισθμού της Κορίνθου
- Προαιρετικό άνοιγμα των καταστημάτων (video)
- Ηράκλειο: «Έσβησε» ο 26χρονος που μαχαιρώθηκε από πατέρα και αδελφό
- ΠΟΥ: Ο κορονοϊός δεν θα είναι η τελευταία πανδημία – Η σχέση του με την κλιματική αλλαγή
- Επιδείνωση του καιρού – Συστάσεις από την Πολιτική Προστασία
- Koρονοϊός: Άρχισαν οι εμβολιασμοί στις χώρες της Ε.Ε. (video)
- Σεισμός 4,2 Ρίχτερ ανατολικά της Ρόδου- Nωρίτερα 3,8 στο Καστελλόριζο
- Θάνος Μικρούτσικος – 28 Δεκεμβρίου 2019
- ΗΠΑ: Tρεις νεκροί και τρεις τραυματίες από πυροβολισμούς σε αίθουσα μπόουλινγκ
- Ρωσία: 28.284 νέα κρούσματα Covid-19
- Τελευταία Νέα ΕΡΤ
- Τα «απομνιμονέματα» του καραγκιοζοπαίχτη Σωτήρη Σπαθάρη
- Άρχισαν οι εμβολιασμοί για την COVID-19 στην Κύπρο
- Οι εισηγήσεις του Ευθύμη Λέκκα για την διώρυγα του Ισθμού της Κορίνθου
- Επιδείνωση του καιρού – Συστάσεις από την Πολιτική Προστασία
- Ηράκλειο: «Έσβησε» ο 26χρονος που μαχαιρώθηκε από πατέρα και αδελφό
- Επιστροφή μνημείων στην Κάλυμνο από το Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών ζητά ο Επαρχος – Βρέθηκαν σε ναυάγια
- Ρωσία: 28.284 νέα κρούσματα Covid-19
- Προαιρετικό άνοιγμα των καταστημάτων (video)
- Σεισμός 4,2 Ρίχτερ ανατολικά της Ρόδου- Nωρίτερα 3,8 στο Καστελλόριζο
- Θάνος Μικρούτσικος – 28 Δεκεμβρίου 2019
- Τελευταία Νέα Κατηγορίας Ειδήσεις
- Η συνταγή της ημέρας: Σαλάτα με κατσικίσιο τυρί, ρόκα & σπανάκι
- Κρήτη: Νεκρός ο 26χρονος που μαχαιρώθηκε από τον πατέρα του
- Νίκος Σύψας: Το εμβόλιο η «αρχή του τέλους για την πανδημία»
- Εμβόλιο Pfizer: 90.000-100.000 δόσεις στην Ελλάδα μέσα στο Δεκέμβριο
- Πάμε στοίχημα: Τιμωρούν τα “σφυριά”, δε χάνει η Έμπολι
- Αντιδρά η Ελληνική Λύση στην καμπάνια για τον εμβολιασμό
- Μια 96χρονη ήταν ο πρώτος άνθρωπος που εμβολιάστηκε κατά του κορωνοϊού στην Ισπανία
- Νέα έρευνα: Όσοι έχουν αντισώματα του Covid-19 «προστατεύονται» για τουλάχιστον 6 μήνες
- Σε εξέλιξη στα δυτικά η κακοκαιρία
- Ακάρ απειλεί Χαφτάρ: Αν επιτεθείτε σε τουρκικές δυνάμεις, δε θα έχετε πού να κρυφτείτε