Η πορεία του εθνικισμού από τον 19ο αιώνα – Στην ΕΡΤ Λάρισας μίλησε ο καθηγητής κ. Δ. Σταματόπουλος

Για τον εθνικισμό, ως προς την ιστορική του εξέλιξη και στην σημερινή του μορφή μίλησε στην εκπομπή «με λόγο και Αιτία» του δημοτικού ραδιοθαλάμου Τρικάλων της ΕΡΤ ο καθηγητής Βαλκανικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Μακεδονίας κ. Δημήτρης Σταματόπουλος.

Αναφέρθηκε στον εθνικισμό εξηγώντας ότι είναι «παιδί» της νεωτερικότητας. Συγκεκριμένα, μίλησε για τις επαναστάσεις στην Αγγλία και τη Γαλλία του 17ου και 18ου αιώνα εντάσσοντας τες στην περίοδο

του Διαφωτισμού, ενώ τις εθνικές επαναστάσεις που έλαβαν χώρα στην Ανατολική Ευρώπη τον 19ο αιώνα όπως και την Ιταλική και Γερμανική ενοποίηση που συνετελέσθησαν μετά το 1860 τοποθέτησε στην περίοδο του Ρομαντισμού. Η επανάσταση του 1821 στην Ελλάδα συνέβη στο μεταίχμιο μεταξύ Διαφωτισμού και Ρομαντισμού. Εξήγησε ότι η έννοια του έθνους λαμβάνεται διαφορετικά στην κάθε περίοδο: στον Διαφωτισμό δίνεται βαρύτητα στην πολιτική κοινότητα ενώ στον Ρομαντισμό στην πολιτισμική κοινότητα. Κατέταξε έτσι την Ελλάδα στο δεύτερο μοντέλο.

Αναφέρθηκε στο μονοεθνικό κράτος το οποίο βασίζεται στην αρχή των εθνοτήτων και το οποίο προκάλεσε πολέμους με σημαντικότερους τον Α’ και Β’ παγκόσμιο πόλεμο και την υποβάθμιση των μειονοτήτων. Έτσι, ο 20ος αιώνας μπορεί να θεωρηθεί αιώνας των εθνικών κρατών. Στην ομογενοποίηση του εθνικού ιστού σε αυτή την περίοδο σημαντικό ρόλο παίζει η εκπαίδευση, η εκκλησία και ο στρατός.

Σήμερα ο σύγχρονος εθνικισμός βασίζεται στην ψυχολογία των μαζών με σκοπό την ομογενοποίηση των πληθυσμών και στην κρατική στρατηγική. Τόνισε βέβαια ότι ενώ ο εθνικισμός επικαλείται ανωτερότητα ή διαφοροποίηση έναντι του άλλου, ουσιαστικά αντικατοπτρίζεται στον εθνικισμό του άλλου. Επεσήμανε ότι η εκπαίδευση στη σύγχρονη εποχή παίζει σημαντικό ρόλο στην πολιτισμική ομογενοποίηση των κωδίκων επικοινωνίας μέσα στο εθνικό κράτος και στην προσδοκία κοινωνικής κινητικότητας.

Τέλος, σχολίασε το πρόσφατο συλλαλητήριο της Θεσσαλονίκης λέγοντας ότι συμμετείχαν σε ένα βαθμό άνθρωποι που βρίσκονται στις παρυφές ενός κόσμου που δεν μπορούν να κατακτήσουν διαφορετικά.

Ακούστε τη συνέντευξη εδώ: