Η ανεπιθύμητη τριχοφυΐα ως ένδειξη παθολογίας (επιστημονικό άρθρο)

Οι τρίχες είναι ένα από τα «εξαρτήματα» του δέρματος οι οποίες καλύπτουν την επιφάνειά του, εκτός από τις παλάμες, τα πέλματα, την ονυχοφόρο φάλαγγα των δακτύλων και κάποια σημεία των γεννητικών οργάνων. Πότε αυτό το εξάρτημα αρχίζει και γίνεται ενοχλητικό; Για την ανεπιθύμητη τριχοφυΐα ως ένδειξη παθολογίας γράφει η Κοσμετολόγος-Αισθητικός MSc, Παρασκευή Καλοφύρη.

Όταν αντί για χνούδι εμφανίζουμε σκούρα, σκληρή και μακριά τριχοφυΐα (τελικό τρίχωμα), σε μέρη που κανονικά θα έπρεπε να είναι άτριχα (πρόσωπο, κοιλιά κ.λπ.) μας απασχολεί

ως ένα πρόβλημα -ιδίως τον γυναικείο πληθυσμό (αν και στην εποχή μας όλο και περισσότεροι άντρες ψάχνουν λύσεις αποτρίχωσης). Επίσης, η εμφάνιση αυξημένης τριχοφυΐας μπορεί να κρύβει ένα πιο σοβαρό πρόβλημα και να αποτελεί σύμπτωμα κάποιας υποκείμενης ενδοκρινικής ή άλλης νόσου, για τη διερεύνηση της οποίας θα πρέπει να συμβουλευτούμε ενδοκρινολόγο.

Η παρουσία αυξημένης τριχοφυΐας αφορά σε δύο νοσολογικές καταστάσεις που ορίζονται ως υπερτρίχωση και δασυτριχισμός.

Ο όρος υπετρίχωση χρησιμοποιείται για να περιγράψει την ανάπτυξη των τριχών πέρα του φυσιολογικού σε ολόκληρη την επιφάνεια του σώματος με φυσιολογική όμως για το φύλο κατανομή και αφορά τις γυναίκες, τους άντρες και τα παιδιά. Η υπετρίχωση διακρίνεται σε:

συγγενή χνοώδη που είναι κληρονομική,επίκτητη χνοώδη που παρουσιάζεται σε άτομα με ιστορικό κακοήθους νόσου,εντοπισμένη (μπορεί να είναι υπεύθυνοι διάφοροι παράγοντες που δρουν τοπικά (ακτινοβολίες) καιγενικευμένη από παθολογικά αίτια (διαταραχή των ενδοκρινών αδένων ή του συνδετικού ιστού ή από τη λήψη ορισμένων φαρμάκων).

Από την άλλη, ο δασυτριχυσμός αφορά μόνο στις γυναίκες και είναι η μετατροπή του τριχώματος, το οποίο είναι κανονικά χνούδι σε τελική τρίχα δηλαδή σκληρή μαύρη τρίχα. Οι γυναίκες αυτές εμφανίζουν τριχοφυΐα σε σημεία που κανονικά θα εμφάνιζαν οι άντρες. Οι περιοχές που μας απασχολούν περισσότερο είναι το πρόσωπο, ο θώρακας, η κοιλιά, το στήθος, η εσωτερική πλευρά των μηρών και η πλάτη. Αυτές είναι και οι λεγόμενες ορμονοεξαρτώμενες περιοχές, δηλαδή περιοχές που επηρεάζονται από τις ορμόνες, στην προκειμένη από τα ανδρογόνα. Η ύπαρξη τριχοφυΐας διακρίνεται σε βαθμούς ανάλογα με την πυκνότητα έκφυσης των τριχών και τον τύπο τους, μπορούμε να την διακρίνουμε σε μικρή ποσοτικά τριχοφυΐα, μεγαλύτερη, ακόμα πιο μεγάλη και πλήρης κάλυψη της περιοχής.

Γιατί όμως κάποιες γυναίκες έχουν περισσότερη τριχοφυΐα και πότε αυτό πρέπει να τις ανησυχήσει;

Οι λόγοι μπορεί να είναι α) γενετικοί, β) ενδοκρινικοί, γ) φυλετικοί.

Οι ορμόνες που ευθύνονται για την αύξηση της τριχοφυΐας είναι τα ανδρογόνα. Οι γυναίκες παράγουν ανδρικές ορμόνες από τις ωοθήκες και τα επινεφρίδια τους. Οι ανδρικές ορμόνες είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη του σκελετού, των τριχών, την έναρξη της εφηβείας, τη σεξουαλικότητα. Σε κάποιες γυναίκες τα επίπεδα των ανδρικών ορμονών είναι αυξημένα πάνω από το φυσιολογικό ή ασκούν πιο έντονη δράση.

Η αυξημένη τριχοφυΐα από μόνη της δεν υποδηλώνει κάποια ορμονική διαταραχή, εάν όμως συνοδεύεται από τα παρακάτω πρέπει να γίνει έλεγχος από ειδικό γιατρό:

Δασυτριχισμός προσώπουΑραίωση ανδρικού τύπου κεφαλήςΛιπαρό δέρμαΒράγχος φωνήςΜεγέθυνση κλειτορίδαςΑνάπτυξη σκελετικών μυών ανδρικού τύπουΔιαταραχές έμμηνης ρύσεως(περίοδο)Υποπλαστικοί μαστοίΠρώιμη σύγκλιση επιφύσεων των οστώνΚατανομή λίπους ανδρικού τύπουΑύξηση της libido

Είδη διαταραχών που μπορεί να σχετίζονται με την αυξημένη τριχοφυΐα είναι:

Η πιο συχνή διαταραχή που σχετίζεται με τα αυξημένα ανδρογόνα είναι το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (ΣΠΩ). Μπορεί να συνδυάζεται με ακμή, αλωπεκία, παχυσαρκία, ολιγομηνόρροια ή και αμηνόρροια, στειρότητα κ.ά.Επινεφριδιακής προέλευσης: συγγενής υπερπλασία επινεφριδίων.Νεοπλασίες: ωοθηκών, επινεφριδίων.Περιφερικά αίτια ενδοκρινικής φύσεως: μείωση συνδετικής σφαιρίνης SHBG, αύξηση 5α-αναγωγάσης.Υπολειτουργία θυρεοειδή, επινεφρίδια, υπερβολική έκκριση κορτιζόλης (σύνδρομο Cushing), υπόφυση (μεγαλακρία).
Φαρμακευτικά αίτια. Μερικά φάρμακα μπορούν να προκαλέσουν αυξημένη παραγωγή ανδρικών ορμονών (όπως τα αναβολικά στεροειδή) ή φάρμακα που προκαλούν διακοπή στην περίοδο ή αύξηση στα επίπεδα της προλακτίνης.Τέλος, υπάρχει και ο λεγόμενος ιδιοπαθής δασυτριχισμός, όπου έχουμε υπερτρίχωση χωρίς να υπάρχει εμφανής αιτία.

Θεραπεία

Η υπερτρίχωση, ακόμα και σε ήπια επίπεδα, μπορεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο στην ζωή μιας γυναίκας και να επηρεάσει την ψυχική της ισορροπία. Κάθε γυναίκα που θεωρεί ότι έχει τριχοφυΐα που επηρεάζει την εικόνα που έχει για το σώμα της και την εμφάνιση της, θα πρέπει να το συζητά με την/τον αισθητικό της. Σε περιπτώσεις που υπάρχει υποψία διαταραχής των ανδρικών ορμονών, θα πρέπει να γίνει αξιολόγηση από ενδοκρινολόγο, ο οποίος μπορεί να ζητήσει ειδικές ορμονικές εξετάσεις για να καθορίσει την πιθανή αιτία της υπερανδρογοναιμίας (αυξημένες ανδρικές ορμόνες). Πρώτα πρέπει να αντιμετωπίσει φαρμακευτικά το αίτιο, δηλαδή τη νόσο και δευτερευόντως ο ασθενής θα πρέπει να αντιμετωπίσει την τριχοφυΐα με αισθητικές μεθόδους.

Η ριζική εξαίρεση τριχών καλό είναι να αρχίσει 6 μήνες μετά την έναρξη της ορμονικής υποστήριξης. Η ριζική απομάκρυνση τριχών είναι απαραίτητη προκειμένου να υπάρξει οριστικό αισθητικό αποτέλεσμα.

Μέθοδοι μόνιμης απομάκρυνσης των τριχών

Ως μόνιμη αποτρίχωση ονομάζουμε την οριστική καταστροφή του τριχικού θύλακα και των αναγεννητικών κυττάρων του. Η μόνη μέθοδος που επιτυγχάνει οριστική αποτρίχωση θεωρείται η ηλεκτροχειρουργική (ηλεκτρόλυση ή θερμόλυση). Αυτό επιτυγχάνεται διά μέσου της χορήγησης χαμηλής έντασης ηλεκτρικού ρεύματος και ενδείκνυται για μικρές περιοχές, καθώς είναι χρονοβόρα και επίπονη διαδικασία.

Η μέθοδος της ενζυμικής αποτρίχωσης με τη χρήση πρωτεολυτικών ενζύμων, με καλύτερα αποτελέσματα στο χνοώδες τρίχωμα. Το αποτέλεσμα της δράσης του ενζύμου, έχει να κάνει με την ποιότητα της τρίχας, καθώς και με το χρόνο επανέκφυσης.Συνδυασμός με ηλεκτροχειρουργική. Είναι η καλύτερη λύση για περιοχές όπως είναι το πρόσωπο.Αποτρίχωση με τη χρήση Laser ή με IPL. Έχουν επικρατήσει τα τελευταία χρόνια με το λέιζερ σε εξέχουσα θέση. Τα πλεονεκτήματα του είναι ότι απομακρύνει από μεγάλες επιφάνειες το τρίχωμα γρήγορα και σχετικά ανώδυνα. Η λειτουργία τους βασίζεται στην αρχή, ότι η δέσμη φωτός απορροφάται επιλεκτικά μόνο από τη μελανίνη στη ρίζα της τρίχας και προκαλεί θερμική νέκρωση του βολβού της. Εφαρμόζεται σε όλα τα σημεία του σώματος και φαίνεται ότι στους περισσότερους ασθενείς που την εφαρμόζουν έχει οριστικά αποτελέσματα, με όχι τόσο καλά αποτελέσματα στο πρόσωπο. Μειονεκτήματα είναι ότι δεν καταστρέφει τις λευκές τρίχες και δεν εφαρμόζεται σε πολύ σκουρόχρωμα δέρματα.

Μέθοδοι προσωρινής αποτρίχωσης πχ. κερί, χαλάουα κ.λπ. δεν ενδείκνυνται για αυτά τα περιστατικά. Απαγορεύονται στις ορμονοεξαρτώμενες περιοχές, όπου με το τράβηγμα ενεργοποιούμε κάποιες διαδικασίες και μεγαλώνει η ήδη υπάρχουσα τρίχα, αλλά και διπλανοί θύλακοι.

Το συμπέρασμα που συνάγεται είναι ότι οι ασθενείς που εμφανίζουν αυξημένη τριχοφυΐα θα πρέπει να συμβουλεύονται την/τον αισθητικό τους και σε στενή συνεργασία με ενδοκρινολόγο να προχωρούν στην αντιμετώπιση της νόσου (αν υπάρχει ) και έπειτα στην αντιμετώπιση της ανεπιθύμητης τριχοφυΐας.

***Η Παρασκευή Καλοφύρη είναι επιστημονική συνεργάτιδα στο ΑΤΕΙ Αισθητικής και Κοσμητολογίας Αθηνών.