«Ο Δαίμονας του Λαπλάς»

Παίζει η Μπλουμ μπιλιάρδο με τον Τρόμο. Η Ανάγκη βιντεοσκοπεί την παρτίδα. Το παιχνίδι ξεκινάει και η Μπλουμ βάζει γρήγορα γρήγορα τέσσερις από τις πρώτες μπάλες στις τρύπες. «Είμαι πολύ καλή σε αυτό το παιχνίδι», σκέφτεται. Γεμίζει αέρα κοπανιστό τα πνευμόνια της και τα μυαλά της, βάζει κάτω το κεφάλι και συνεχίζει. Τα καταφέρνει και στην επόμενη. Χαράς Ευαγγέλια! «Είμαι σπουδαία!», σκέφτεται η Μπλουμ, χαμογελώντας υπερφίαλα. Η Ανάγκη την κοιτά με γουρλωμένα τα μάτια, ενώ ο Τρόμος γελά υποχθόνια, κάτω από τα μουστάκια του. Η Μπλουμ αστοχεί στην επόμενη.

Χωρίς να χάνει χρόνο ο Τρόμος

γρήγορα ισοφαρίζει. Με ένα γρήγορο σερί βάζει όλες τις μαύρες μπάλες στις τρύπες και του απομένει μόνο η άσπρη. Αστοχεί. Η Μπλουμ παίρνει τη στέκα της και με γρήγορες κινήσεις ισοφαρίζει, ενώ αρχίζει να αγχώνεται. Μια ακατάσχετη ζαλάδα την έχει κυριεύσει. «Δεν μπορώ πια να το κάνω», θα σκεφτεί. Στο τραπέζι έχουν μείνει δύο μπάλες: η μαύρη και η άσπρη. Η Μπλουμ έχει όλη την τύχη στα χέρια της. Νομίζει πως δεν έχει πια τίποτα. Ζαλίζεται. Χάνεται. Ιδρώνει. Αγχώνεται. Συγκεντρώνεται και χτυπά. Αστοχεί.

Σειρά του Τρόμου, ο οποίος γελά σαρκαστικά. Ξέρει. Συγκεντρώνεται, στοχεύει και χτυπάει. Τα χείλη της Μπλουμ βγάζουν ένα μακρόσυρτο «οοοοοοοοοοόχι», καθώς η μπάλα μπαίνει, σχεδόν προκλητικά, μέσα στην τρύπα. Νικητής ανακηρύσσεται ο Τρόμος. Η Μπλουμ βρίζει την Τύχη της, ισχυρίζεται ότι είχε γκίνια και άλλες τέτοιες κουφές δικαιολογίες. Με κουλ ύφος, ο Τρόμος της γνέφει συγκαταβατικά-μπορεί να τη λυπάται και λίγο-και την καλεί να ξαναδούν την παρτίδα. Η Ανάγκη πατάει το πλέι.

Στην επανάληψη, ο Τρόμος παγώνει την εικόνα για ένα δευτερόλεπτο μετά το πρώτο χτύπημα της Μπλουμ, ενώ δηλαδή η μπάλα έχει μόλις διανύσει πέντε εκατοστά. Της λέει να θεωρήσει αυτό το παγωμένο σημείο ως Παρόν. Αναστατωμένη και χωρίς να μπορεί πια να ορίζει τη σκέψη της, η Μπλουμ γνέφει ένα άψυχο «ναι». Οι δύο ήρωες, βέβαια, γνωρίζουν και το Παρελθόν και το Μέλλον, γιατί είναι βιντεοσκοπημένα από την Ανάγκη. Ο Τρόμος λέει στην Μπλουμ ότι μεταξύ του πρώτου σημείου που βρισκόταν η μπάλα, του Παρελθόντος και του σημείου που ο ίδιος επέλεξε να παγώσει το βίντεο-του Παρόντος ,δηλαδή, κατά τα λεγόμενα του Τρόμου, διέρχεται μια μοναδική ευθεία, ανάμεσα στην αρχική και την τελική θέση της μπάλας. Ανάμεσα, δηλαδή, στο Παρελθόν και το Παρόν.

Η Μπλουμ, με αφέλεια, τον κοιτά με ορθάνοιχτα τα παιδικά, καστανά της μάτια. Με πόνο ψυχής αντιλαμβάνεται ότι η προέκταση της γραμμής, εφόσον είναι κολλημένη στο Παρόν δεν μπορεί να έχει περάσει από την τρύπα, άρα η Μπλουμ δεν έχει βάλει τη μπάλα στην τρύπα. Κατά μία έννοια, η Μπλουμ προέβλεψε το Μέλλον, που επιβεβαιώνει και το βίντεο. Αστόχησε.

Δεύτερο στιγμιότυπο, το ίδιο χτύπημα του Τρόμου. Ίδιο σενάριο, ίδιο χτύπημα. Η Ανάγκη παγώνει την εικόνα στο ίδιο σημείο. Η Μπλουμ φτιάχνει στο ζαλισμένο της μυαλό την ίδια, νέα ευθεία και κατά διαβολική τύχη δεν περνά ούτε αυτή από την τρύπα. Πώς μπήκε τότε η μπάλα του Τρόμου; Η καημένη, η Μπλουμ…Δεν έχει παρά να παραδεχτεί ότι η μπάλα μπήκε με ανεξήγητο τρόπο, αφού γνωρίζει τι θα γίνει παρακάτω στο μέλλον, μιας και είναι βιντεοσκοπημένο. Ή να πάει κόντρα στον Τρόμο και το ριπλέι και να δηλώσει ότι κατά τον ίδιο τρόπο που δεν μπήκε η δικιά της, και η μπάλα του Τρόμου δεν μπήκε ποτέ.

Με δυο μάτια σαν πύρινη κόλαση, η Μπλουμ αρχίζει να κόβει βόλτες πάνω κάτω, πάνω κάτω, σκέφτεται…Πλέκει τα χέρια της κάτω από το στήθος της, κοιτώντας κατάματα τον Τρόμο: «Έχω μέσα στο μυαλό μου έναν υπερσύγχρονο υπολογιστή, έναν Δαίμονα από το Μέλλον με τεράστιες δυνατότητες. Θα μπορούσα να εισάγω σε αυτόν όλα τα παραπάνω και να προβλέψω ακριβώς πού θα πάει η μπάλα σου.» «Γλυκειά μου, Μπλουμ, μην παιδεύεις το μυαλουδάκι σου με το Μέλλον», αναδιπλώνεται ο Τρόμος, «γιατί πολύ απλά, είσαι κολλημένη στο Παρόν.» Με δύο πρόχειρους υπολογισμούς, ο Τρόμος λέει στο κορίτσι ότι μπορεί να της αποδείξει ότι ο Δαίμονάς της δεν υπάρχει. «Απόδειξέ το», λέει η Μπλουμ.

Με εμφανώς καισάριο ύφος, ο Τρόμος της ψιθυρίζει ένα παλιό ρητό του Heisenberg : «Δε γίνεται γιατί πολύ απλά ποτέ δεν μπορούμε να γνωρίζουμε ταυτόχρονα τη θέση και την ορμή ενός αντικειμένου.»

«Φτωχή μου, Μπλουμ, όσο ο Δαίμονάς σου προσπαθεί να κυνηγήσει τη θέση σου στο Μέλλον, τόσο πιο πολύ θα του διαφεύγει η θέση σου στο Παρόν. Πολύ απλά, όσο πιο πολύ προσπαθείς να προσδιορίσεις τη θέση του αντικειμένου, τόσο πιο πολύ θα σου διαφεύγει η ταχύτητά του. Αν, δε, προσπαθήσεις να μετρήσεις επακριβώς την ταχύτητά του, δε θα έχεις την παραμικρή ιδέα που βρίσκεται. Πώς, λοιπόν, μπορεί να θέλεις να βρεθείς κάπου ψηλά, τόσο γρήγορα;»

Η Μπλουμ ήταν πια αποκαμωμένη με όλες αυτές τις σκέψεις. Είχε περάσει μέρες, ατελείωτες, γκρίζες μέρες εδώ, σε αυτό το δωμάτιο με το τραπέζι του μπιλιάρδου να μιλά με τον Τρόμο, για κάτι που εξαρχής γνώριζε. «Ο Δαίμονάς μου ξέρει που θα βρεθώ του χρόνου, του παραχρόνου, ακόμα και όταν πια δε θα υπάρχω ως σώμα, αλλά μόνο ως Ενέργεια. » «Πώς το ξέρει;» την κοιτά κατάματα ο Τρόμος. «Μπορεί να σκέφτεται το Μέλλον, ακόμα και όταν κοιμάται. Συνήθως, όμως, δεν κοιμάται. Κόβει βόλτες πέρα-δώθε στο κεφάλι μου. Ο Δαίμονας αυτός μπορεί να μένει ξύπνιος. Μπορεί να κρατήσει ακόμα και μένα ξύπνια. Για πάντα. Είναι μετρ των μαθηματικών και των αλχημειών, Τρόμε.» ούρλιαξε η Μπλουμ. Το κορίτσι είχε πέσει στο πάτωμα, δίπλα στο μπιλιάρδο με τη σκισμένη τσόχα.

Η Ανάγκη πάτησε στοπ στο βίντεο και έδωσε το χέρι της στη Μπλουμ. Τόσο πολύ επιθυμούσε να πιάσει τώρα αυτό το χέρι. «Κορίτσι μου» την κοιτά και τη χαϊδεύει στο γεμάτο από ά-στοχες σκέψεις κεφάλι της. «Ο Δαίμονάς σου δεν αγαπά το Φως!» «Πρέπει να έμεινες πολύ καιρό εδώ κάτω, αποκομμένη από τον κόσμο, πεσμένη στο πάτωμα. Καμιά φορά μπορεί να αισθάνθηκες ότι δεν έχει παρακάτω, ότι δε θέλεις να έχει παρακάτω.» Η Ανάγκη της μαθαίνει τώρα τη Ζωή: «Σταμάτα να σκέφτεσαι συνέχεια το Μέλλον και πού θα βρίσκεσαι μέσα σ’ αυτό. Δεν μπορείς να γνωρίζεις τι θα κάνουν οι υπόλοιποι γύρω σου. Τα σώματα, τα δέντρα, τα πουλιά, τα αισθήματα.»

«Μα γιατί;», ρώτησε νωχελικά η Μπλουμ. Είχε μόλις ντυθεί στα κόκκινα και είχε βγει στο κατώφλι. «Διότι το κατώφλι που στέκεσαι είναι το όριο του Δαίμονά σου. Αν υπήρχε αυτός ο υπερσύγχρονος, απόλυτος υπολογιστής που λες, υπήρχε μόνο στο μυαλό σου, Μπλουμ. Και ας υποθέσουμε ότι δεν ήταν μόνο μέσα στο μυαλό σου, στο σώμα σου, αλλά έξω από αυτό. Ας υποθέσουμε ότι ζούσε ακόμα και πριν από σένα. Τότε, αυτός ο Δαίμονας θα λειτουργούσε κάνοντας υπολογισμούς και πράξεις τα τελευταία 13,7 δισεκατομμύρια χρόνια, όσα δηλαδή περίπου υπάρχει και το Σύμπαν. Αν ήταν κάτι μεγαλύτερο για να προβλέπει το Μέλλον και τη Μοίρα σου, δεν θα του έφθανε ο Χρόνος, γλυκειά μου Μπλουμ.

«Άρα, δεν υπάρχει Θεός! Ούτε Μοίρα!» , γέλασε η Μπλουμ. «Bingo!» φάνηκαν τα δόντια της Ανάγκης στο πιο περίεργο χαμόγελο που έριξε στο πάτωμα ποτέ. «Δείξε μου τα φτερά σου, Μπλουμ! Γίνε εσύ Θεός!» , την προκάλεσε. «Πρώτα εσύ, Μπλουμ! Μετά η Κοινωνία, ο Έρωτας, ο Χρόνος, το Παρελθόν, το Παρόν, το Μέλλον. Εσύ δεν είπες πριν αρχίσει αυτό το παιχνίδι πως θέλεις να κερδίσεις τον Τρόμο;
«Δεν έχω φτερά, καλή μου Ανάγκη! Είμαι Άνθρωπος.» η Μπλουμ άρχισε να κλαίει με λυγμούς. Την κοίταξε σαν Μάνα: «Όλοι έχουμε φτερά, όμως κάποιοι από εμάς δεν ξέρουν γιατί.»

«Βαρέθηκα με τούτες τις σκέψεις. Πάω να ζήσω.», η Μπλουμ είχε ήδη δώσει ένα σάλτο, η αγενής, χωρίς να πει ούτε ένα «ευχαριστώ» στην Ανάγκη της. Χανόταν τώρα στον ορίζοντα σαν μια κόκκινη, λαμπερή κουκκίδα, κυνηγώντας τη Ζωή. Η Μάνα-Ανάγκη την κοίταζε από μακριά, φουσκώνοντας από Υπερηφάνεια. «Τίποτα, τελικά, δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί έξω από τα όρια της ανθρώπινης βούλησης» ψέλλισε. «Πόσο ψευδαισθηση είναι, όμως, η Ελεύθερη Βούληση, από την ώρα που εγώ γεννήθηκα;» , διερωτήθηκε η Ανάγκη, στρώνοντας το φόρεμά της για να φύγει. Είχε μόλις βάλει τον Τρόμο μέσα της.

Follοw on Twitter: @AlexandraChatz

*Ο Πιερ – Σιμόν Λαπλάς οραματίστηκε το 1814 το Δαίμονα του Λαπλάς, έναν υποθετικό δαίμονα που, αν γνώριζε την ακριβή θέση του κάθε ατόμου στο σύμπαν, τότε θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τους νόμους του Νεύτωνα για να αποκαλύψει όλη την πορεία των κοσμικών γεγονότων, του παρελθόντος και του παρόντος: Αν θεωρηθεί για μια στιγμή ότι υπάρχει μια νοημοσύνη ικανή να κατανοήσει όλες τις δυνάμεις που κινητοποιούν τη φύση, καθώς και την αντίστοιχη κατάσταση των όντων που τη συνθέτουν, θα περιέκλειε στον ίδιο μαθηματικό τύπο τις κινήσεις των μεγαλύτερων ατόμων. Αφού γι’ αυτήν τίποτα δε θα ήταν αβέβαιο, το μέλλον, όπως ακριβώς και το παρελθόν, θα φάνταζε στα μάτια της ως παρόν.