Πρόταση επαναφοράς του μαθήματος ΕΘΔ στη Β΄ τάξη των ημερησίων ΕΠΑΛ, του Ε. Ζωγόπουλου

ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΦΟΡΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ «ΕΙΔΙΚΗ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ» ΣΤΗ Β΄ ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΠΑΛ

Ευστάθιος Αθ. Ζωγόπουλος

Δρ. Μηχανικός Ε.Μ.Π

Σχολικός Σύμβουλος Μηχανολόγων ΠΕ12.04

Το παρόν άρθρο έχει ως στόχο να προτείνει τεκμηριωμένα την επαναφορά του μαθήματος Ειδική Θεματική Δραστηριότητα (Ε.Θ.Δ) στη Β΄ τάξη των ημερησίων ΕΠΑ.Λ.

Εισαγωγή-Γενικό πλαίσιο

Το μάθημα (γνωστικό αντικείμενο) Ειδική Θεματική Δραστηριότητα (Ε.Θ.Δ.),

εισήχθη για πρώτη φορά το σχολικό έτος 2012-2013 στη Β΄ τάξη Ημερησίου και στη Γ΄ τάξη Εσπερινού Επαγγελματικού Λυκείου, ως μάθημα επιλογής του Ωρολογίου Προγράμματος Σπουδών σύμφωνα με την υπ΄αριθ. 37596/Γ2/03-04-2012 Υ.Α. (ΦΕΚ 1131 Β΄). Όμως, στα νέα ωρολόγια προγράμματα (Ν. 4186/ ΦΕΚ 193/17.9.13, άρθρο 9), όπου αναφέρονται τα μαθήματα γενικής παιδείας για τη Β’ ΕΠΑ.Λ, καθώς και στο ΦΕΚ 1336/26.05.14,Αριθμ. 77204/Γ2 Ωρολόγιο Πρόγραμμα των μαθημάτων ανά Ειδικότητα Τομέα Ομάδας Προσανατολισμού των Β΄, Γ΄ τάξεων Ημερησίων ΕΠΑ.Λ. και των B΄, Γ΄, Δ΄ τάξεων Εσπερινών ΕΠΑ.Λ.), το μάθημα παύει να υφίσταται στη Β΄ ΕΠΑ.Λ. Υλοποιείται εφέτος μόνο στη Γ΄ τάξη Εσπερινών ΕΠΑ.Λ.

Ας δούμε όμως, με βάση την αρχική εγκύκλιο, τη λογική ένταξης και μεθοδολογίας του συγκεκριμένου μαθήματος:

Σύμφωνα με την υπ Αρ.Πρωτ.:79980/Γ2 - 12/07/2012 εγκύκλιο του ΥΠΑΙΘ με θέμα: «Οδηγίες για τη διδασκαλία της Ειδικής Θεματικής Δραστηριότητας στη Β΄ τάξη Ημερησίου και στη Γ΄ τάξη Εσπερινού Επαγγελματικού Λυκείου», η Ειδική Θεματική Δραστηριότητα είναι μάθημα επιλογής δίωρης διάρκειας ανά εβδομάδα και η εργασία που θα επιλεγεί θα επιβλέπεται από δύο εκπαιδευτικούς (συνδιδασκαλία - η οποία εκ των υστέρων με άλλη εγκύκλιο καταργήθηκε αλλά για εφέτος ισχύει στη Γ΄ Εσπερινού ΕΠΑ.Λ), εκ των οποίων ο ένας θα πρέπει να είναι της ειδικότητας (κλάδου). Η Ε.Θ.Δ. πραγματοποιείται στο πλαίσιο συνεχόμενου δίωρου και επιλέγεται ένα θέμα ανά διδακτικό έτος. Όπου προβλέπεται κατασκευή έργου ή χρήση εργαστηριακού εξοπλισμού, η Ε.Θ.Δ. πραγματοποιείται στα Σχολικά Εργαστήρια (Σχολικά Εργαστηριακά Κέντρα).

Η Ειδική Θεματική Δραστηριότητα είναι μια εκπαιδευτική διαδικασία απόκτησης και αφομοίωσης επαγγελματικών γνώσεων και εμπλουτισμού δεξιοτήτων των μαθητών, που συνδυάζεται με την ανάπτυξη της ικανότητάς τους στη μεθοδολογία της μάθησης. Στο πλαίσιο της Ε.Θ.Δ. οι μαθητές μπορούν, μεταξύ άλλων, να εκπονούν μελέτες ή να αναλαμβάνουν την εκτέλεση έργων μικρής κλίμακας, να μετέχουν σε εθελοντικές δράσεις, να διεξάγουν ερευνητικές εργασίες. Επίσης, μπορούν να εφαρμόζουν προγράμματα επιχειρηματικότητας, π.χ. μελέτες περίπτωσης, δημιουργία εικονικών επιχειρήσεων, συμμετοχή σε διαγωνισμούς (αριστεία και καινοτομία) κτλ. Στόχος είναι η εξοικείωση με πραγματικές συνθήκες και προκλήσεις της αγοράς εργασίας τις οποίες θα κληθούν να αντιμετωπίσουν οι μαθητές μετά την αποφοίτησή τους.

Οι μαθητές κατανέμονται σε τμήματα ενδιαφέροντος ανάλογα με τον τομέα και την ειδικότητά τους. Ο κατώτατος αριθμός μαθητών για τη δημιουργία τμήματος ενδιαφέροντος ορίζεται σε δώδεκα (12) μαθητές στη Β΄ τάξη Ημερησίου και σε οκτώ (8) μαθητές στη Γ΄ τάξη Εσπερινού ΕΠΑ.Λ. Οι υπο – ομάδες εργασίας αποτελούνται από τρεις (3) (σε περίπτωση ολιγομελούς τμήματος) έως πέντε (5) μαθητές. Ένα τμήμα ενδιαφέροντος μπορεί να αποτελείται και από μαθητές διαφορετικών τομέων ή ειδικοτήτων, σε περίπτωση που δεν συμπληρώνεται ο ανωτέρω οριζόμενος κατώτατος αριθμός για τη δημιουργία τμήματος. Σε αυτή την περίπτωση, οι επιβλέποντες καθηγητές είναι και πάλι δύο (συνδιδασκαλία). Η διαδικασία κατανομής των μαθητών σε τμήματα ενδιαφέροντος θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί το αργότερο μέχρι το τέλος της δεύτερης εβδομάδας από την έναρξη των μαθημάτων.

Όσον αφορά στην αξιολόγηση των μαθητών στο συγκεκριμένο μάθημα, ο βαθμός ετήσιας επίδοσης του κάθε μαθητή στο μάθημα της Ειδικής Θεματικής Δραστηριότητας είναι ο ετήσιος προφορικός βαθμός του, ο οποίος προκύπτει ως ο μέσος όρος της αντίστοιχης βαθμολογίας του στα δυο τετράμηνα. Σε περίπτωση υλοποίησης ερευνητικής εργασίας ετήσιας διάρκειας, ο προφορικός βαθμός του πρώτου τετραμήνου αντιστοιχεί στην επίδοση του μαθητή στο τμήμα της ερευνητικής εργασίας που έχει υλοποιηθεί μέχρι τότε όπως έχει οριστεί από τους διδάσκοντες καθηγητές.

Το μάθημα της Ειδικής Θεματικής Δραστηριότητας βαθμολογείται κάθε τετράμηνο ανά μαθητή και ανά υπο-ομάδα και δεν είναι γραπτώς εξεταζόμενο. Ο τομέας της «ερευνητικής διαδικασίας» (σκοπός, ερευνητικά ερωτήματα, πηγές, διεξαγωγή ερευνητικών φάσεων) αξιολογείται με συντελεστή βαρύτητας 30%, του «περιεχομένου» με συντελεστή βαρύτητας 50%, ενώ οι δύο επόμενοι («γλώσσα/δομή» και «δημόσια παρουσίαση») με συντελεστή 10% ο καθένας.

Η βαθμολογία του κάθε μαθητή προκύπτει ως εξής:

Προφορικός Βαθμός τετραμήνου ΕΘΔ = (Βαθμός μαθητή + Βαθμός υπο-ομάδας)/ 2

Ετήσιος προφορικός Βαθμός ΕΘΔ = (Προφορικός Βαθμός Α’ τετραμήνου + Προφορικός Βαθμός Β’ τετραμήνου)/ 2 = Βαθμός ετήσιας επίδοσης

Στην περίπτωση που επιλέγεται ενιαίο θέμα Ειδικής Θεματικής Δραστηριότητας μεταξύ δύο ή περισσοτέρων τομέων/ειδικοτήτων, ο προφορικός βαθμός των τετραμήνων μπαίνει από κοινού από τους εκπαιδευτικούς των τομέων/ειδικοτήτων που δίδαξαν το μάθημα. Κατά τα λοιπά ισχύει ο παραπάνω τύπος.

Αντίγραφο όλων των εργασιών τοποθετείται στο φάκελο εκπαιδευτικών επιδόσεων και δραστηριοτήτων του μαθητή. Για την αξιολόγηση του μαθητή κατά τετράμηνο οι διδάσκοντες συνεκτιμούν:

α. Τη συμμετοχή του στη διδακτική - μαθησιακή διαδικασία.

β. Την προφορική εξέταση καθώς επίσης την επιμέλεια και το ενδιαφέρον του για το συγκεκριμένο μάθημα.

γ. Το φάκελο επιδόσεων και δραστηριοτήτων του μαθητή

Για τη βαθμολόγηση λαμβάνονται επίσης υπόψη τα εξής:

α) Ο βαθμός στον οποίο ο μαθητής έχει εφαρμόσει στην πράξη τις θεωρητικές γνώσεις του μαθήματος και παραδεκτές μεθόδους της σύγχρονης τεχνολογίας.

β) Η ποιότητα και η πρακτική εφαρμογή της εργασίας του ως τελικού αποτελέσματος.

γ) Ο βαθμός στον οποίο ο μαθητής έχει εφαρμόσει κανονισμούς ασφαλείας κατά την εκτέλεση της εργασίας του.

δ) Ο βαθμός στον οποίο χρησιμοποίησε κατάλληλα εργαλεία, όργανα, μηχανήματα και υλικά.

Μετά και την παρουσίαση, οι μαθητικές ομάδες κάθε δραστηριότητας υποβάλλουν προς αξιολόγηση τον ομαδικό φάκελο της εργασίας τους, που περιλαμβάνει (α) έκθεση για το θέμα που μελέτησαν, τις ερευνητικές διαδικασίες που ακολούθησαν και τα συμπεράσματα της έρευνας, (β) το σχετικό με το θέμα και τα συμπεράσματά τους τέχνημα (αφίσα, ιστοσελίδα, βίντεο, πόστερ, φυλλάδιο, κατασκευή, κ.λπ.), (γ) τους πόρους και τα υλικά που χρησιμοποίησαν και (δ) ότι άλλο συμπληρωματικό υλικό σχετικό με την όλη εργασία τους κρίνουν τα μέλη της ερευνητικής ομάδας.

Σε περίπτωση που κάποιος μαθητής δεν προάγεται στην επόμενη τάξη και δεν έχει προβιβάσιμο βαθμό στην ειδική θεματική δραστηριότητα, οι επιβλέποντες εκπαιδευτικοί του ορίζουν τμήματα της εργασίας που κρίνουν ότι πρέπει να επεξεργαστεί εκ νέου. Τον Σεπτέμβριο υποβάλλει διορθωμένη την εργασία του μαζί με το προσωπικό του ημερολόγιο και τον ατομικό του φάκελο προς επανα-αξιολόγηση.

Κατά την αξιολόγηση προτείνεται να ληφθούν ιδιαίτερα υπόψη το κατά πόσο επιτυγχάνεται η διερευνητική ανακαλυπτική μάθηση και φυσικά η συμμετοχή και η αυτενέργεια των μαθητών.

Όταν ολοκληρωθούν οι ειδικές θεματικές δραστηριότητες, στο τέλος του δεύτερου τετραμήνου, οι μαθητές τις παρουσιάζουν σε ειδική εκδήλωση που οργανώνεται από το σχολείο στη σχολική κοινότητα με τη συμμετοχή εξωτερικών προσκεκλημένων (π.χ. ειδικούς επιστήμονες, φορείς της τοπικής κοινωνίας, κ.λπ.), όπου τούτο κρίνεται σκόπιμο από το Σύλλογο Διδασκόντων. Μετά την παρουσίαση της εργασίας, είναι δυνατόν να υποβληθούν στα μέλη της ομάδας ερωτήσεις από μαθητές, εκπαιδευτικούς και επισκέπτες. Κατά την ημέρα παρουσίασης μπορεί να γίνει και σχετική έκθεση στο σχολείο. Για την ευρύτερη διάχυση των μαθητικών εργασιών, μετά τη δημόσια παρουσίασή τους, μπορούν αυτές να αναρτώνται στην ιστοσελίδα του σχολείου, αναγράφοντας τα ονόματα όλων των συντελεστών, μαθητών και επιβλεπόντων εκπαιδευτικών.

Την εξειδίκευση και την εφαρμογή των παραπάνω γενικών αρχών στις συνθήκες των δυνατοτήτων και αναγκών της σχολικής μονάδας κάνει ο Σύλλογος διδασκόντων, φροντίζοντας πρωτίστως να διασφαλίζονται οι προϋποθέσεις για την ακώλυτη διεξαγωγή και στήριξή τους.

Στόχοι του μαθήματος

Η Ειδική Θεματική Δραστηριότητα στοχεύει στην:

ενίσχυση της αυτενέργειας των μαθητών και στην παρότρυνσή τους για ανάληψη πρωτοβουλιών,εξοικείωση των μαθητών με το ομαδικό πνεύμα, την ενεργό συμμετοχή και την επίτευξη στόχων μέσω συνεργασίας,ανάπτυξη της επικοινωνιακής ικανότητας των μαθητών και της ικανότητας στην παρουσίαση εργασιών,ανάπτυξη ικανοτήτων όπως: αναζήτηση πληροφοριών, επεξεργασία και αξιολόγηση στοιχείων, σύνθεση απόψεων, λήψη αποφάσεων, κατασκευή και κοστολόγηση έργων, αξιοποίηση θεωρητικών γνώσεων για την επίτευξη πρακτικών αποτελεσμάτων, οργάνωση δράσεων, οργάνωση γραμμής παραγωγής προϊόντων,σύνδεση του σχολείου με την αγορά εργασίας μέσω προγραμμάτων επιχειρηματικότητας,σύνδεση της δηλωτικής με τη διαδικαστική γνώση και του σχολείου με την κοινωνία.

Η θεματολογία

Τα θέματα των Ειδικών Θεματικών Δραστηριοτήτων επιλέγονται από τους θεματικούς άξονες του επαγγελματικού τομέα και είναι συμβατά με τους ευρύτερους στόχους των προγραμμάτων σπουδών των μαθημάτων του κάθε τομέα της Β’ τάξης Ημερησίου και της κάθε ειδικότητας της Γ΄ τάξης Εσπερινού ΕΠΑ.Λ..

Τα θέματα της Ε.Θ.Δ. προτείνονται από τους εκπαιδευτικούς που διδάσκουν τα μαθήματα ενός συγκεκριμένου τομέα/ειδικότητας (ή και από τους εκπαιδευτικούς άλλου τομέα/ειδικότητας σε περίπτωση κοινής δραστηριότητας) και εγκρίνονται από τον Σχολικό Σύμβουλο της ειδικότητας, ο οποίος έχει και την εποπτεία εφαρμογής της. Η Ειδική Θεματική Δραστηριότητα ορίζεται ως «πρώτη ανάθεση» σε όλους τους εκπαιδευτικούς οι οποίοι διδάσκουν τα μαθήματα των τομέων και ειδικοτήτων. Με το ΦΕΚ 3129/26-11-2012 επιτρέπεται και η εμπλοκή εκπαιδευτικών γενικής παιδείας σε δεύτερη ανάθεση.

Για την πραγματοποίηση της Ε.Θ.Δ. επιλέγεται ένα θέμα ανά διδακτικό έτος. Σε ειδικές περιπτώσεις, και μετά από έγκριση του Σχολικού Συμβούλου της ειδικότητας σε συνεργασία με τους επιβλέποντες καθηγητές, μπορεί να πραγματοποιούνται Ειδικές Θεματικές Δραστηριότητες ανά σχολικό τετράμηνο.

Στην Ειδική Θεματική Δραστηριότητα μπορεί να γίνεται επεξεργασία θέματος που άπτεται των γνωστικών πεδίων περισσότερων του ενός τομέα ή ειδικοτήτων (κοινή δραστηριότητα) ώστε να προωθείται η διαθεματική προσέγγιση της γνώσης. Στην περίπτωση αυτή, οι μαθητές του κάθε τομέα/ειδικότητας προετοιμάζουν το τμήμα της εργασίας που αφορά στον τομέα/ειδικότητά τους και στο τέλος παρουσιάζεται ενιαία εργασία. Για το σκοπό αυτό, οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές των εμπλεκόμενων τομέων/ειδικοτήτων οργανώνουν κοινές συναντήσεις στις οποίες συζητείται η πρόοδος των εργασιών, ώστε οι ομάδες να λειτουργούν συγχρονισμένα. Αυτές πραγματοποιούνται εντός σχολικού ωραρίου ανά δεκαπέντε ημέρες. Την εποπτεία της Ειδικής Θεματικής Δραστηριότητας την έχουν από κοινού οι Σχολικοί Σύμβουλοι των ειδικοτήτων. Οι Ειδικές Θεματικές Δραστηριότητες αυτού του είδους διαρκούν ολόκληρο το διδακτικό έτος.

Κατά την έναρξη του σχολικού έτους και αφού έχει ολοκληρωθεί η δήλωση του μαθήματος επιλογής από τους μαθητές, οι εκπαιδευτικοί που ενδιαφέρονται να αναλάβουν την επίβλεψη Ειδικής Θεματικής Δραστηριότητας προτείνουν έως τρία θέματα ανά τμήμα ενδιαφέροντος στον Σχολικό Σύμβουλο. Οι προτάσεις των θεμάτων γίνονται από δύο εκπαιδευτικούς του τομέα ή της ειδικότητας, οι οποίοι ταυτόχρονα με την πρότασή τους αναλαμβάνουν την υποχρέωση της συνεπίβλεψής του. Κατόπιν αυτού οι προτείνοντες εκπαιδευτικοί εισηγούνται στον Σύλλογο Διδασκόντων το θέμα που έχει εγκριθεί από τον Σχολικό Σύμβουλο. Η εισήγηση των θεμάτων προς τον Σύλλογο Διδασκόντων από τους προτείνοντες εκπαιδευτικούς γίνεται εγγράφως με τη συμπλήρωση του συνημμένου εντύπου. Τα προτεινόμενα θέματα θα πρέπει να ανταποκρίνονται κατά το δυνατόν περισσότερο στον τομέα/ειδικότητα που έχουν επιλέξει οι μαθητές και να τους εμπλέκουν σε διαδικασίες διερεύνησης, αξιοποιώντας το περιεχόμενο, τα εννοιολογικά σχήματα και τις μεθοδολογικές προσεγγίσεις των διδασκόμενων μαθημάτων.

Το συντονισμό των πραγματοποιούμενων δραστηριοτήτων (π.χ. προγραμματισμό χρήσης χώρων, εργαστηρίων και λοιπών πόρων που διαθέτει η σχολική μονάδα από τις διάφορες ομάδες ενδιαφέροντος) αναλαμβάνουν οι επιβλέποντες καθηγητές σε συνεργασία με τον Διευθυντή της σχολικής μονάδας και τον Σχολικό Σύμβουλο. Για τις πιθανές εκτός σχολείου επισκέψεις των ερευνητικών μαθητικών ομάδων, κατά τις ώρες λειτουργίας του σχολείου, ισχύουν οι σχετικές με τις υπόλοιπες επισκέψεις προϋποθέσεις.

Η έρευνα μικρής κλίμακας

Το προηγούμενο σχολικό έτος 2013-14, παρουσιάσαμε στο συνέδριο «Νέος Παιδαγωγός (πρακτικά isbn 978-960-99435-5-0), έρευνα με στοιχεία για το μάθημα της Ε.Θ.Δ που αφορούσε τις μηχανολογικές ειδικότητες.

Σε ότι αφορά στη μηχανολογία, ο σκοπός του μαθήματος είναι να φέρει το μαθητή σε επαφή με τα θέματα του Μηχανολόγου αλλά και με άλλα διαθεματικά διεπιστημονικά θέματα, μέσα από ερευνητικές διεργασίες και πρακτικές εφαρμογές που βρίσκονται στο άμεσο περιβάλλον του, ώστε να μπορεί να αποκτήσει κίνητρα για περαιτέρω εμβάθυνση στα επιμέρους εξειδικευμένα αντικείμενα και θέματα του Μηχανολόγου.

Ειδικότεροι στόχοι για τα μηχανολογικά μαθήματα:

Να μάθουν οι μαθητές πώς να μαθαίνουν και να «ανακαλύπτουν» θέματα που σχετίζονται με έννοιες και αρχές της μηχανολογίαςΝα συλλέγουν από διάφορες πηγές, να ταξινομούν, να επεξεργάζονται και να διασταυρώνουν τις πληροφορίες που έχουν συλλέξει για ένα θέμα της ειδικότητας Να προβούν σε πειραματική έρευνα και τα πορίσματα από τη διαδικασία της έρευνάς τους να τα συμπεριλάβουν σε μορφή γραπτής εργασίας Να παρουσιάσουν τα συμπεράσματά τους από τη βιβλιογραφική και την πειραματική έρευνά τους Να είναι σε θέση να συνδέσουν τα επιμέρους θέματα της Μηχανολογίας με την πρακτική τους εφαρμογή

Στην έρευνα συγκεντρώθηκαν για τα δύο προηγούμενα έτη στοιχεία ως προς τη θεματολογία του μαθήματος αλλά και ως προς τη διδακτική μεθοδολογία όσον αφορά τη συμμετοχή και συμβολή του μηχανολογικού τομέα και του τομέα οχημάτων στην εξελικτική πορεία του μαθήματος. Τα στοιχεία συγκεντρώθηκαν από 30 ΕΠΑΛ αρμοδιότητάς μου (Γ΄ Αθήνας, Δυτικής Αττικής, Στερεάς Ελλάδας, Λέσβου) στα οποία κατά το πρώτο έτος εφαρμογής υλοποιήθηκαν 38 εργασίες ενώ κατά το σχολικό έτος 2013-14 υλοποιήθηκαν 32. Πιο συγκεκριμένα:

ΘΕΜΑΤΙΚΟ ΠΕΔΙΟ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ 36 εργασίες

Ενδεικτική θεματολογία:

Ιστορική εξέλιξη αυτοκινήτου (χθες, σήμερα, αύριο), τεχνολογία αυτοκινήτου (υβριδικά, ηλεκτρικά), κινητήρες αυτοκινήτου (πετρελαιοκινητήρας, βενζινοκινητήρας), εναλλακτικές τεχνολογίες κίνησης οχημάτων (π.χ. υγραεριοκίνηση), βιομηχανική σχεδίαση και αισθητική, τροποποιήσεις συμβατικών σε αγωνιστικά, οδική ασφάλεια, τεχνολογία υλικών αυτοκινήτου, οργάνωση και λειτουργία συνεργείου αυτοκινήτων, αυτοκίνητο και περιβάλλον, αποκατάσταση μεταχειρισμένων αυτοκινήτων, διερεύνηση πινακίδων προσομοίωσης βλαβών αυτοκινήτων, εταιρίες και μοντέλα αυτοκινήτων, σχεδιασμός κα κατασκευή οχήματος μεταφοράς φορτίων.

ΘΕΜΑΤΙΚΟ ΠΕΔΙΟ ΘΕΡΜΑΝΣΗ-ΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΣ-ΨΥΞΗ 14 εργασίες

Ενδεικτική θεματολογία:

Εναλλακτικοί τρόποι θέρμανσης και αυτοματισμοί, θερμικές απώλειες-μείωση δαπανών θέρμανσης σε σχολική μονάδα, ενεργειακές αναβαθμίσεις κτιρίων, κατασκευή ενεργειακής σόμπας-αερόθερμου, μελέτη-κατασκευή εφαρμογή κεντρικής θέρμανσης αλλά και μονοσωλήνιου, ο κλιματισμός στη ζωή μας, βιοκλιματική κατοικία-καινοτομίες-οφέλη, Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, φωτοβολταϊκά-η εξέλιξη στην ενέργεια, κατασκευή φωτοβολταϊκών και εγκατάσταση αυτόνομου συστήματος σε σχολική μονάδα, από τα συμβατικά καύσιμα στην πράσινη ενέργεια.

ΘΕΜΑΤΙΚΟ ΠΕΔΙΟ ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ 11 εργασίες

Ενδεικτική θεματολογία:

Υγιεινή και ασφάλεια εργαζομένων, προστασία περιβάλλοντος, πρόληψη επαγγελματικών κινδύνων, πρόληψη κινδύνων στα σχολικά εργαστηριακά κέντρα, ασφαλής χρήση εργαλείων και μηχανημάτων, εργασιακό περιβάλλον, σήμανση και μέτρα ασφαλείας εργασιακών χώρων.

ΔΙΑΦΟΡΑ ΘΕΜΑΤΑ 9 εργασίες

Ενδεικτική θεματολογία:

Ναυτικός χάρτης, εκσυγχρονισμός παλαιού ανελκυστήρα σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, Νερό: πηγή ζωής και ενέργειας, μελέτη-σχεδίαση-κατασκευή σχολικής ιστοσελίδας, κατασκευή σπορείου, προβλαστηρίου σπόρων και μοσχευμάτων, το μετρό στη ζωή των κατοίκων της πρωτεύουσας, ήπιες μορφές ενέργειας –πράσινος πλανήτης, θέσεις εργασίας μηχανολόγων στα ναυπηγεία, ανεμογεννήτριες, σχεδίαση ιστοσελίδας.

Μέθοδος διδασκαλίας

Από την έρευνα που πραγματοποιήσαμε προέκυψε πως ως μέθοδος διδασκαλίας σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις για την υλοποίηση της Ειδικής Θεματικής Δραστηριότητας εφαρμόζεται, όπως προβλέπεται και από τη σχετική εγκύκλιο η μέθοδος project. Η μέθοδος project βασίζεται στην μαθητοκεντρική, βιωματική μάθηση και προωθεί τη στοχευμένη και οργανωμένη έρευνα, την ομαδοσυνεργατικότητα και τον εξατομικευμένο ρυθμό μάθησης, και υπό τις κατάλληλες προϋποθέσεις μπορεί να προσεγγίσει τις έννοιες και τη φιλοσοφία της διαφοροποιημένης διδασκαλίας ως προς τις διαδικασίες, το περιεχόμενο, το προϊόν μάθησης, το μαθησιακό περιβάλλον (Tomlinson, 2007). Οι ομαδικές συνθετικές-δημιουργικές εργασίες έχουν συνθετικό χαρακτήρα και επιδιώκουν την σύνδεση της θεωρίας με την πράξη, την ανάπτυξη της δημιουργικής ικανότητας αλλά και δεξιοτήτων του μαθητή και γενικότερα την καλλιέργεια ερευνητικού πνεύματος μέσω της αναζήτησης στοιχείων από διαφορετικές πηγές και την τελική σύνθεση των στοιχείων αυτών. Επίσης, αξιοποιούνται σε πολύ μεγάλο βαθμό οι ΤΠΕ. Για την καλύτερη υποστήριξη του μαθήματος, σκόπιμο είναι να ληφθούν υπόψη οι «προσαρμογές» των μαθημάτων, που περιστρέφονται γύρω από έξι βασικές αρχές, για την εφαρμογή των οποίων βασιζόμαστε σε συγκεκριμένα κριτήρια (Kameenui & Simmons, 1999):

Αρχές

Κριτήρια / Χαρακτηριστικά

1

Βασικές Έννοιες:

Έννοιες ή αρχές που διευκολύνουν την αποτελεσματική και ευρεία πρόσκτηση της γνώσης

Βασίζονται στα βασικά επιθυμητά μαθησιακά αποτελέσματαΕντοπίζουν τις σχέσεις μεταξύ των εννοιώνΕπιτρέπουν στους μαθητές να εφαρμόσουν τις γνώσεις σε διάφορες καταστάσειςΠεριλαμβάνουν ιδέες, έννοιες, αρχές και κανόνες, που σχετίζονται με τις ανώτερες λειτουργίες μάθησηςΑποτελούν την βάση για γενίκευση και επέκταση της γνώσης

2

Κατάλληλες στρατηγικές:

Χρήσιμα βήματα για την επίτευξη των στόχων

ΠροσχεδιασμένεςΣτοχοθετημένεςΣαφείςΔυνατότητα εφαρμογής μεσαίου επιπέδουΣημαντικές για την αρχική παρουσίαση μιας έννοιας

3

Κλιμακωτή στήριξη:

Καθοδήγηση που παρέχεται από τον εκπαιδευτικό, τους συμμαθητές, τα υλικά ή τις εργασίες

Ποικίλλει ανάλογα με τις ανάγκες ή τις εμπειρίες του μαθητήΑνάλογη με τις απαιτήσεις του καθήκοντος – όχι περισσότερη από όση χρειάζεται ο μαθητήςΠαρέχεται με τη μορφή δραστηριοτήτων, περιεχομένου και υλικώνΑποσύρεται σταδιακά ανάλογα με την ανάπτυξη της ικανότητας του μαθητή

4

Στρατηγική ενσωμάτωση της γνώσης:

Ενσωμάτωση της γνώσης ως μέσο για την καλλιέργεια ανώτερων γνωστικών λειτουργιών

Συνδυάζει τα γνωσιακά στοιχεία της πληροφορίαςΚαταλήγει σε νέα, πολυπλοκότερη δόμηση της γνώσηςΕυθυγραμμίζεται με την πληροφορία – δεν επιβάλλεταιΠεριλαμβάνει ουσιαστικές σχέσεις μεταξύ εννοιώνΣυνδυάζει τις βασικές έννοιες μεταξύ των μαθημάτων του αναλυτικού προγράμματος σπουδών

5

Στοχαστικές επαναλήψεις:

Δομημένες ευκαιρίες για την ανάκληση ή εφαρμογή προηγούμενων γνώσεων

ΕπαρκείςΚατανέμονται στο χρόνοΣυσσωρευτικέςΠοικίλεςΣτοχαστικές, όχι τυχαίες

6

Προηγούμενες γνώσεις:

Προηγούμενες γνώσεις που επηρεάζουν τη νέα μάθηση

Ευθυγραμμίζεται με τις γνώσεις και ικανότητες του μαθητήΛαμβάνει υπόψη κεντρικές προαπαιτούμενες ικανότητεςΠροετοιμάζει τον μαθητή για επιτυχή επίδοση

Συμπεράσματα-Προτάσεις

Από την έρευνά μας, από τη συνομιλία και τη συχνή επικοινωνία με τους συναδέλφους που υλοποιούν το μάθημα, τόσο στις μηχανολογικές αλλά και σε άλλες ειδικότητες, και από την παρακολούθηση εκδηλώσεων και παρουσιάσεων ειδικών θεματικών δραστηριοτήτων, η γενικότερη εικόνα και αίσθηση που αποκομίσαμε είναι θετική και από την πλευρά των εκπαιδευτικών και από την πλευρά των μαθητών. Με κατάλληλη συνεργασία η οποία εν γένει επιτυγχάνεται, λύνονται και ρεαλιστικά πρακτικά προβλήματα που υφίστανται, όπως αυτό της έλλειψης πόρων.

Η Ειδική Θεματική Δραστηριότητα επιχειρεί να εισάγει πλήρως την ενεργητική διερευνητική μάθηση, τη διαφοροποίηση διδασκαλίας και την ομαδοσυνεργατική στο Ελληνικό σχολείο. Ιδιαίτερα σημαντική είναι και η συνεργασία των καθηγητών διαφορετικών κλάδων και ειδικοτήτων, όπως φυσικά και των μαθητών διαφορετικών ειδικοτήτων.

Το μάθημα παρέχει τη δυνατότητα στον εκπαιδευτικό να ανιχνεύσει το μαθησιακό προφίλ των μαθητών, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους και τις ανάγκες τους, καθώς ο χαρακτήρας του μαθήματος ως γνωστικό αντικείμενο και όχι ως ένα εξειδικευμένο μάθημα ειδικότητας, αφήνει σημαντικά περιθώρια προσαρμογής της διδασκαλίας στο επίπεδο και στα ενδιαφέροντα των μαθητών με την αξιοποίηση των δυνατοτήτων που προσφέρει για αυτό η ανάθεση ομαδικών εργασιών, ενώ προωθεί την αυτενέργεια βασισμένη στον επαγγελματισμό των εκπαιδευτικών.

Ο εντοπισμός των ενδιαφερόντων των μαθητών, οι αναθέσεις εργασιών και η επαφή τους με ένα συνδυασμό παραδοσιακών και εναλλακτικών μεθόδων μάθησης, είναι ενδεχόμενο να αποδειχθούν καθοριστικές για την περαιτέρω εξελικτική τους πορεία τους ως μαθητές αλλά και ως εργαζόμενοι και πολίτες.

Ο ρόλος του εκπαιδευτικού – ερευνητή μέσα στο προαναφερόμενο πλαίσιο είναι (ή θα πρέπει να είναι) κυρίως αυτός του συντονιστή-συνερευνητή στο πλευρό των μαθητών και του διευκολυντή των προσπαθειών τους (Ζωγόπουλος, 2013).

Εξάλλου, οι συνεργατικές δραστηριότητες ευνοούν την κοινωνική αλληλεπίδραση η οποία και δύναται να ενισχύσουν τα μαθησιακά αποτελέσματα. Έτσι, αποκαλύπτονται σημαντικές συνιστώσες που μπορούν να αναβαθμίσουν ποιοτικά και σε σημαντικό ποσοστό την μαθησιακή­­ διαδικασία (Koutselini & Persianis, 2000).

Για τους ανωτέρω λόγους, εκτιμούμε πως είναι ιδιαίτερα σημαντική η αναγκαιότητα του μαθήματος ως προς τη φιλοσοφία, τη μεθοδολογία και το περιεχόμενο, και προτείνουμε την επαναφορά του μαθήματος στη Β΄ τάξη του ημερησίου ΕΠΑ.Λ και πιο συγκεκριμένα όχι ως μαθήματος επιλογής γενικής παιδείας αλλά ως αυτόνομο μάθημα, σε συνέχεια του μαθήματος «ερευνητική εργασία» της Α΄ ΕΠΑ.Λ.

Βιβλιογραφία

Ζωγόπουλος, Ε. (2013), ΤΠΕ και Ποιότητα. Αθήνα: Αυτοέκδοση.

ΥΠΑΙΘ (2002). Εγκύκλιος υπ Αρ.Πρωτ.:79980/Γ2 12/07/2012 με θέμα: «οδηγίες για τη διδασκαλία της Ειδικής Θεματικής Δραστηριότητας στη Β΄ τάξη Ημερησίου και στη Γ΄ τάξη Εσπερινού Επαγγελματικού Λυκείου», Ωρολογίου Προγράμματος Σπουδών σύμφωνα με την υπ΄αριθ. 37596/Γ2/03-04-2012 Υ.Α. (ΦΕΚ 1131 Β΄).

Kameenui, Ε. J. & Simmons, D. (1999). Toward Successful Inclusion of Students with Disabilities: The Architecture of Instruction.

Koutselini, M. & Persianis, P. (2000). Theory - practice divide in teacher education and the role of the traditional values. Teaching in Higher Education, 5 (4).

Tomlinson, C.A. (2007). Διαφοροποίηση της εργασίας στην αίθουσα διδασκαλίας. Αθήνα: Εκδόσεις Γρηγόρη.

Tags: Στάθης ΖωγόπουλοςεπαναφοράμάθημαΕΠΑΛΒ τάξη ΕΠΑΛ Tweet

View the discussion thread.