Διαπολιτισμικά σχολεία: έχουν μέλλον; του Παύλου Χαραμή

Παύλος Χαραμής

Στην απαράδεκτη πρακτική της συγχώνευσης/κατάργησης σχολείων επιχείρησε πρόσφατα να δώσει συνέχεια το υπ. Παιδείας στρέφοντας αυτή τη φορά τα πυρά του εναντίον των διαπολιτισμικών σχολείων. Ίσως να θεώρησαν οι αρμόδιοι ότι τα σχολεία αυτά αποτελούν «εύκολο στόχο» στη δεδομένη συγκυρία, καθώς από πολλές πλευρές καταβάλλονται συστηματικές προσπάθειες

να ενοχοποιηθούν οι μετανάστες για την οικονομική εξαθλίωση της χώρας και όχι οι πολιτικές που ακολουθούνται ευλαβικά τις τελευταίες δεκαετίες –και όχι μόνο.

Το ενδιαφέρον είναι ότι η όλη αυτή επιχείρηση, που κινείται σε μια καθαρά «λογιστική» αντίληψη, επιχειρείται να επενδυθεί και με παιδαγωγικά επιχειρήματα: Πρόκειται για «σχολεία-γκέτο», θα ισχυριστούν ανενδοίαστα παράγοντες του υπ. Παιδείας, τα οποία δεν προσφέρουν κάτι το ουσιαστικό. Αντίθετα, απομονώνουν τα παιδιά των μεταναστών από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο συμβάλλοντας στην περιθωριοποίηση, τον κοινωνικό αποκλεισμό και τη μορφωτική τους υποβάθμιση.

Ανατρέχοντας, ωστόσο, στην ιστορία αυτών των σχολείων, διαπιστώνει κανείς ότι αποτελούν γέννημα-θρέμμα της ίδιας πολιτικής που σήμερα τα εξορκίζει και τα στοχοποιεί. Τον ιδρυτικό τους νόμο εισήγαγε στα μέσα της δεκαετίας του ʼ90 ο τότε υπουργός Παιδείας Γ. Παπανδρέου με το αφοπλιστικό επιχείρημα ότι χρειάζεται να υπάρχουν κάποια σχολεία στη χώρα τα οποία θα διέπονται από το πνεύμα και τις αρχές της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης. Οι εύλογες αντιρρήσεις των εκπαιδευτικών ομοσπονδιών, ότι όλα τα σχολεία πρέπει να διέπονται από αυτές τις αρχές, καθώς ο πολυπολιτισμικός χαρακτήρας της ελληνικής κοινωνίας διαρκώς ενισχύεται, δεν εκτιμήθηκαν.

Είναι σαφές ότι η επίκληση αυτών των επιχειρημάτων υπήρξε προσχηματική, προκειμένου να περιοριστούν οι αντιδράσεις που θα συναντούσε η απόπειρα κατάργησής τους. Όπως αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση της ΟΛΜΕ, η απόπειρα αυτή συνδέεται με τους περιορισμούς και τις δεσμεύσεις που επιβάλλει η οικονομική πολιτική των τελευταίων κυβερνήσεων, σύμφωνα με τις εντολές της Τρόικας. Τα σχολεία αυτά συχνά διαθέτουν εξειδικευμένο προσωπικό και εφαρμόζουν ιδιαίτερα προγράμματα παιδαγωγικής και άλλης υποστήριξης των παιδιών, με αποτέλεσμα συχνά να μεγαλώνει το κόστος λειτουργίας τους. Αν μπει λουκέτο σε αυτά τα σχολεία ή μετατραπούν σε συνήθη «σχολεία της γειτονιάς», ποιος εγγυάται ότι αυτά τα υποστηρικτικά προγράμματα θα συνεχίσουν να λειτουργούν αντισταθμιστικά υπέρ των παιδιών μεταναστευτικής καταγωγής; Κι ακόμη, πώς θα αποτραπεί η διαρροή των παιδιών αυτών από την εκπαίδευση, όταν θα υποχρεώνονται να μετακινούνται προς άλλα, απόμακρα σχολεία, που δεν θα έχουν επαφή με τον κοινωνικό τους περίγυρο;

Υπάρχει, ασφαλώς, μια παιδαγωγική διάσταση του ζητήματος, που πρέπει να αναλυθεί διεξοδικά από τους ειδικούς επιστήμονες και την εκπαιδευτική κοινότητα στο σύνολό της, ώστε να εξευρεθούν οι αποτελεσματικότεροι τρόποι εκπαίδευσης και παιδαγωγικής στήριξης των παιδιών μεταναστευτικής καταγωγής σε ένα πλαίσιο που θα είναι όσο το