Μια ενδιαφέρουσα θεωρία για την επίδραση του γάλακτος στην εξέλιξη του ανθρώπινου είδους

Είναι γνωστό ότι πολλοί άνθρωποι στον κόσμο όταν πίνουν γάλα, παρουσιάζουν συμπτώματα από το έντερο τους όπως ναυτία, φούσκωμα του εντέρου, κοιλιακούς πόνους, έκλυση αερίων και τέλος διάρροια που καμμιά φορά είναι ιδιαίτερα έντονη. Αυτό συμβαίνει γιατί δεν διαθέτουν ένα ένζυμο, την λακτάση, που διασπά το σάκχαρο του γάλακτος στο λεπτό έντερο, την λακτόζη, σε γαλακτόζη και γλυκόζη, που αποτελούν χρήσιμες πηγές ενέργειας για τον οργανισμό. Εάν η λακτόζη περάσει στο παχύ έντερο, αναλλοίωτη, τότε τα βακτηρίδια που υπάρχουν άφθονα στην περιοχή, την διασπούν σε λιπαρά οξέα, τα οποία δημιουργούν όλα τα παραπάνω δυσάρεστα συμπτώματα. Η συγκεκριμμένη νόσος ονομάζεται δυσανεξία στην λακτόζη και είναι πολύ συχνή στην Νότια Ευρώπη και στις ηλιόλουστες χώρες της Ασίας και της Αφρικής (>70%) και σπάνια στην Βόρεια Ευρώπη (

Μια ομάδα ερευνητών από το Πανεπιστήμιο της Uppsala στην Σουηδία, προβληματίστηκε γιατί να υπάρχουν τόσο μεγάλες διαφορές στο ποσοστό δυσανεξίας στην λακτόζη μεταξύ των Βορείων και Νοτίων Ευρωπαίων και προσπάθησε με μοριακές μελέτες DNA στα οστά σύγχρονων αλλά και παλαιολιθικών ανθρώπων να δώσει μια ερμηνεία.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματά τους ο άνθρωπος πριν από 10.000 χρόνια δεν είχε το ένζυμο λακτάση, σε άλλοτε άλλο ποσοστό, άρα και την δυνατότητα να διασπά την λακτόζη. Ολοι σχεδόν οι προγονοί δηλαδή έπασχαν από σύνδρομο δυσανεξίας στη λακτόζη αλλά με διαφορετική βαρύτητα. Οταν άρχισαν να εκτρέφουν ζώα (πρόβατα, κατσίκια, βοοειδή κα), διαπίστωσαν ότι το γάλα των ζώων ναι μεν αποτελούσε μια υπέροχη τροφή αλλά τους προκαλούσε και εντερικά προβλήματα. Πράγματι το νωπό γάλα, εκτός του ότι είναι ιδιαίτερα θρεπτικό, περιέχει άφθονο ασβέστιο και ικανές ποσότητες βιταμίνης D, εάν καταναλώνεται σε μεγάλες ποσότητες. Δεν άργησαν να επιλύσουν το πρόβλημα και δημιούργησαν τα προϊόντα του γάλακτος, τη γιαούρτη και τα τυριά, τα οποία μπορούσαν να καταναλώσουν αλλά και να αποθηκεύσουν. Οταν οι κοινωνικές συνθήκες ήταν ομαλές, τότε η παραγωγή των προϊόντων του γάλακτος κάλυπτε τις ανάγκες τους. Σε περιόδους όμως κοινωνικών αναταραχών και πολέμων, που συνοδευόνταν σχεδόν πάντα με λιμό (μεγάλη πείνα), τότε μόνο το νωπό γάλα ήταν διαθέσιμο και ικανό να καλύψει τις διατροφικές ανάγκες τους. Κατά τους ερευνητές, όσοι είχαν μεγάλο ποσοστό έλλειψης της λακτάσης, δεν μπορούσαν να μεταβολίσουν το γάλα, δεν διατρέφονταν επαρκώς, εξασθενούσαν και σε συνδυασμό με τις έντονες διάρροιες, πέθαιναν συχνότερα από τους υπολοίπους. Ετσι σύμφωνα με τους νόμους της φυσικής επιλογής, το ποσοστό αυτών που είχαν το πρόβλημα σε μικρότερο ποσοστό, ως προς την λακτάση, αυξάνοντανε συνεχώς.

Είναι γνωστό από πολλές μελέτες ότι η βιταμίνη D, βοηθά αφενός στην απορρόφηση του ασβεστίου των τροφών, στη δημιουργία ισχυρού σκελετού και μυϊκού συστήματος αλλά και στην άμυνα του οργανισμού από τις διάφορες λοιμώξεις. Στις ηλιόλουστες χώρες η βιταμίνη D συντίθεται στο δέρμα, στις βόρειες ευρωπαϊκές χώρες όπου ο ήλιος είναι σπάνιος, το ποσοστό της σύνθεσης στο δέρμα είναι ελάχιστο και γιαυτό και οι βορειοευρωπαίοι πάσχουν συχνότερα από υποβιταμίνωση D. Σε αυτούς το γάλα είναι πολύ πιο πολύτιμο στην διατροφή τους από τις νότιες χώρες. Εάν στην προηγούμενη θεωρία προσθέσουμε και την έλλειψη της βιταμίνης D, που παρουσιάζουν αυτοί που πάσχουν από δυσανεξία στην λακτόζη, τότε είναι λογικό, σύμφωνα με τους ερευνητές, οι θάνατοι των εξασθενημένων Bορείων να είναι πολλοί περισσότεροι μια και αυτοί δεν διέθεταν και μια πολύ σημαντική βιταμίνη για την υγεία του οργανισμού, την βιταμίνη D. H φυσική επιλογή στους Βορείους πρέπει να έπαιξε σημαντικότερο ρόλο και γιαυτό και το ποσοστό της δυσανεξίας στην λακτόζη είναι σημαντικά μικρότερο στην Βόρεια Ευρώπη. Βέβαια θα μπορούσε να αντιτείνει κανείς ότι βιταμίνη D έχουν και τα λιπαρά ψάρια, όπως ο σολομός, που στη Βόρεια Ευρώπη τα έχουν σε αφθονία, αλλά ίσως να μην επαρκεί για να καλύψει τις ανάγκες τους όσο το γάλα.

Οπως κάθε θεωρία έχει και αυτή κάποια κενά, τα οποία πιστεύω ότι θα καλυφθούν στο μέλλον με κάποιες καινούργιες έρευνες. Το σημαντικό είναι ότι αποδείχθηκε ότι η δυσανεξία στην λακτόζη, που ταλαιπωρεί ένα μεγάλο ποσοστό των Ελλήνων (μέχρι και το 80% του πληθυσμού) και προκαλεί πλην των εντερικών συμπτωμάτων και Οστεοπόρωση, είναι μια σχετικά καινούργια νοσολογική οντότητα και η ανεύρεση των αιτίων της αποτελεί ένα σημαντικό επίτευγμα της σύγχρονης μοριακής βιολογίας.

Γράφει ο:

Δρ. Αχιλλέας Ε. Γεωργιάδης

Ρευματολόγος

iatros4u