«Ομηρος» του προϋπολογισμού της Ε.Ε. η συμφωνία για Ταμείο Ανάκαμψης

Δύσβατος παραμένει ο δρόμος προς την τελική συμφωνία για το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ο προϋπολογισμός της Ε.Ε. για την περίοδο 2021-2027) και το Ταμείο Ανάκαμψης των 750 δισ. ευρώ. Οπως αναφέρει μάλιστα υψηλόβαθμος Ευρωπαίος διπλωμάτης, δεδομένης της απόστασης μεταξύ των θέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, αλλά και της σκληρής στάσης της Ουγγαρίας σχετικά με τη μη

διασύνδεση της χρηματοδότησης με το κράτος δικαίου, είναι αβέβαιο αν θα είναι έτοιμη η Ε.Ε. να ενεργοποιήσει το Ταμείο στην αρχή του νέου έτους.

Σύμφωνα με την ίδια πηγή, η γερμανική προεδρία του Συμβουλίου, που ηγείται των διαπραγματεύσεων με το Κοινοβούλιο εξ ονόματος των 27 κρατών-μελών, ελπίζει να υπάρξει συμφωνία έως το τέλος του μήνα. Ωστόσο, από την πλευρά του Κοινοβουλίου η ημερομηνία που ακούγεται ως πιο ρεαλιστική είναι το τέλος Οκτωβρίου. Αν εξελιχθούν έτσι τα πράγματα, ο ίδιος διπλωμάτης αναφέρει ότι θα είναι «πολύ δύσκολο» η διαδικασία κύρωσης των προβλέψεων για το Ταμείο Ανάκαμψης, και ειδικά της απόφασης περί ίδιων πόρων που είναι αναγκαία ώστε να μπορέσει η Επιτροπή να αντλήσει τους πόρους με ευνοϊκούς όρους από τις αγορές, να έχει ολοκληρωθεί έως το τέλος του χρόνου.

Τρία είναι τα «αγκάθια» αυτή τη στιγμή μεταξύ του Συμβουλίου και του Κοινοβουλίου, η συναίνεση του οποίου είναι απαραίτητη για την τελική έγκριση των χρηματοδοτικών προγραμμάτων της Ενωσης. Το πρώτο είναι διαδικαστικό: Εχει προταθεί από την πλευρά των ευρωβουλευτών η αποσύνδεση του ΠΔΠ από το Ταμείο Ανάκαμψης, ώστε να υπάρξει σε πρώτη φάση συμφωνία μόνο για το Ταμείο και να παραταθούν οι διαπραγματεύσεις για τον προϋπολογισμό. Ο ίδιος Ευρωπαίος διπλωμάτης χαρακτηρίζει αυτή την προσέγγιση «πολιτικά αδιέξοδη». Δίνει το παράδειγμα των «φειδωλών»: Γιατί να δεχθούν να εγκρίνουν το Ταμείο Ανάκαμψης και να βρεθούν αντιμέτωποι με το ενδεχόμενο στη συνέχεια να δουν τις γενναιόδωρες «επιστροφές» (rebates) που εξασφάλισαν για το 2021-2027 να περικόπτονται;

Σε επίπεδο ουσίας, μεγάλη απόσταση χωρίζει τις δύο πλευρές όσον αφορά το συνολικό ύψος του ΠΔΠ. Στη Σύνοδο Κορυφής του Ιουλίου επετεύχθη συμφωνία για έναν επταετή προϋπολογισμό 1,074 τρισ. ευρώ, με σημαντικές περικοπές σε κρίσιμα προγράμματα, όπως το Horizon, το Erasmus κ.ά., που επικρίθηκαν έντονα από το Κοινοβούλιο. Οι ευρωβουλευτές επιδιώκουν σημαντική αύξηση του συνολικού ύψους των δεσμεύσεων για την επταετία. «Είμαστε πολύ μακριά αυτή τη στιγμή, το Κοινοβούλιο πρέπει να επιδείξει περισσότερο ρεαλισμό», τονίζει η ίδια πηγή.

Το τρίτο και ίσως το πιο ακανθώδες ζήτημα αφορά το ζήτημα του κράτους δικαίου και της διασύνδεσής του με τον προϋπολογισμό. Η Ουγγαρία έχει ήδη ξεκαθαρίσει ότι δεν θα κυρώσει το Ταμείο Ανάκαμψης έως ότου εξετάσει τον νέο κανονισμό που καταρτίζει επί του ζητήματος αυτού η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Από την πλευρά του Κοινοβουλίου, το ζήτημα έχει τεθεί στην πρώτη γραμμή, με τις διαφορετικές πολιτικές ομάδες να ανταγωνίζονται για το ποια θα εμφανιστεί ως η πιο σθεναρή υπέρμαχος των ευρωπαϊκών αξιών.  
Δεδομένης, ωστόσο, της δυνατότητας του Βίκτορ Ορμπαν να θέσει σε «ομηρία» το συνολικό πακέτο του 1,82 τρισ. ευρώ, το Συμβούλιο ασκεί πιέσεις στο Κοινοβούλιο για ένα συμβιβασμό. Τι θα πουν οι ψηφοφόροι –διερωτάται η πηγή της «Κ»– αν υπάρξει καθυστέρηση στην αποδέσμευση των κοινοτικών πόρων με ευθύνη των ευρωβουλευτών που αρνούνται να κάνουν πίσω;

Υπενθυμίζεται ότι στη Σύνοδο Κορυφής του Ιουλίου συμφωνήθηκε η θεσμοθέτηση «ενός καθεστώτος αιρεσιμότητας για την προστασία του προϋπολογισμού και του Next Generation EU (σ.σ.: του Ταμείου Ανάκαμψης). Σε αυτό το πλαίσιο, η Επιτροπή θα προτείνει μέτρα στην περίπτωση παραβιάσεων, για υιοθέτηση από το Συμβούλιο με ενισχυμένη πλειοψηφία». Σε επιστολή των τεσσάρων κύριων πολιτικών ομάδων, στις 26 Αυγούστου, προς την Αγκελα Μέρκελ και την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, τονίζεται η ανάγκη ενός στιβαρού μηχανισμού για το κράτος δικαίου, που θα δίνει τη δυνατότητα στην Επιτροπή να επιβάλλει κυρώσεις, εκτός αν υπάρχει ενισχυμένη πλειοψηφία εναντίον τους.