Η ατμοσφαιρική ρύπανση μας καθιστά ευάλωτους στον ιό

Μια νέα ευρωπαϊκή μελέτη αποδεικνύει την άμεση σχέση ανάμεσα στα περιβαλλοντικά προβλήματα και στις οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες. Επιπλέον, πρώιμα στοιχεία από την εξάπλωση του κορωνοϊού δείχνουν ότι οι πληθυσμοί οι οποίοι εκτίθενται σε βαρύτερη ατμοσφαιρική ρύπανση –που παραμένει κύρια περιβαλλοντική απειλή για την υγεία των Ευρωπαίων– είναι πολύ περισσότερο ευάλωτοι. Αυτό που τώρα

διερευνάται είναι κατά πόσον τα αιωρούμενα μικροσωματίδια από αέριους ρύπους συμβάλλουν στην εξάπλωση του κορωνοϊού.

Η έκθεση που δημοσιεύεται σήμερα από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος έχει θέμα «Υγιές περιβάλλον, υγιείς ζωές: πώς το περιβάλλον επηρεάζει την υγεία και την ευζωία στην Ευρώπη» και καλύπτει ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο. Ανάμεσα στα βασικά της συμπεράσματα:

• Η ατμοσφαιρική ρύπανση παραμένει η κύρια απειλή για την υγεία των Ευρωπαίων, καθώς της αποδίδονται περισσότεροι από 400.000 πρόωροι θάνατοι ετησίως στην Ε.Ε. Η ηχορρύπανση έρχεται δεύτερη, καθώς ευθύνεται για 12.000 πρόωρους θανάτους, ενώ ακολουθούν οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, όπως καύσωνες και πλημμύρες.

• Το βάρος της ρύπανσης και της κλιματικής αλλαγής δεν είναι το ίδιο σε όλη την Ευρώπη. Το μεγαλύτερο ποσοστό ετήσιων θανάτων που αποδίδεται σε κακές περιβαλλοντικές συνθήκες καταγράφεται στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη (27%) και το χαμηλότερο στην Ισλανδία και στη Νορβηγία (9%). Να σημειωθεί ότι η Ελλάδα είναι η μόνη από τις «παλαιές» (προ του 2004) χώρες της Ε.Ε. στην οποία το ποσοστό πρόωρων θανάτων που αποδίδονται σε περιβαλλοντικά αίτια ξεπερνάει το 15%.

• Οι φτωχότερες κοινωνίες κατά κανόνα εκτίθενται σε υψηλότερα επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης και ηχορρύπανσης, ενώ οι προϋφιστάμενες συνθήκες υγιεινής αυξάνουν την τρωτότητα του πληθυσμού στις κακές περιβαλλοντικές συνθήκες. Βέβαια υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στις χώρες: για παράδειγμα, στην Κροατία, στην Ελλάδα, στην Πολωνία και στη Ρουμανία, οι άνθρωποι που ζουν στα όρια της φτώχειας εντοπίζονται περισσότερο σε αγροτικές περιοχές και επομένως δεν θεωρείται ότι εκτίθεται περισσότερο από τον γενικό πληθυσμό σε ηχορρύπανση. Ωστόσο η αδυναμία πρόσβασης μεγάλων οικονομικών ομάδων σε θέρμανση και κλιματισμό στην Ελλάδα, στην Πορτογαλία, στη Βουλγαρία και στη Μάλτα τις καθιστά πιο ευάλωτες. Χαρακτηριστικό είναι ότι χώρες με μεγάλα ποσοστά πληθυσμού στο όριο της φτώχειας, όπως η Ελλάδα, η Πορτογαλία και η Ιρλανδία, έχουν αυξημένο αριθμό θανάτων τον χειμώνα. Στην Ελλάδα, τέλος, έχει αποδειχθεί από μελέτες η άμεση σύνδεση των χαμηλών εισοδημάτων με την έκθεση στις επιπτώσεις από πλημμύρες. 

Ενα από τα πιο ενδιαφέροντα κομμάτια της έρευνας αφορά τη σχέση του κορωνοϊού και των περιβαλλοντικών προβλημάτων. Οπως επισημαίνεται, σύμφωνα με τις πρώτες μελέτες, η ατμοσφαιρική ρύπανση και η φτώχεια συνδέονται με υψηλότερο ποσοστό θανάτων από την πανδημία. Ιταλικές έρευνες υποδεικνύουν ότι η μακρόχρονη έκθεση σε ρύπους, όπως τα αιωρούμενα μικροσωματίδια, το όζον και το διοξείδιο του θείου, αποδυναμώνουν τις άμυνες του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος, διευκολύνοντας την «είσοδο» του κορωνοϊού. Ως εκ τούτου θεωρούν ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση στη βόρεια Ιταλία πρέπει να θεωρηθεί ότι συνέβαλε στην ταχύτερη εξάπλωση του κορωνοϊού.