Συμφωνία με τρόικα και το βλέμμα στις κάλπες

Σε θρίλερ με «αίσιο τέλος» εξελίχθηκαν, για άλλη μία φορά, οι διαπραγματεύσεις της ελληνικής κυβέρνησης με την τρόικα. Και αυτή τη φορά, διαφάνηκε πως υπήρχε μεγάλη διάσταση απόψεων ανάμεσα στις δύο πλευρές αλλά – όπως γίνεται σχεδόν πάντα, σε τέτοιες περιπτώσεις – τελικά επήλθε η συμφωνία, κάνοντας όλους να δηλώνουν ικανοποιημένοι. Ωστόσο, αυτή τη φορά, το ερώτημα είναι το τι ακριβώς θα δρομολογηθεί, καθώς ακόμα δεν έχουν γίνει λεπτομερείς ανακοινώσεις για τα επιμέρους ζητήματα που αποφασίστηκαν.

Το

παραπάνω γεγονός δίνει βήμα στήριξης σε όσους μιλούν για συμφωνία με προεκλογικό χαρακτήρα, καθώς τα κρίσιμα ζητήματα (και πιθανότατα ένα νέο μνημόνιο) αναβάλλονται για μετά τις διπλές κάλπες του Μαΐου. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, η τρόικα θα επιστρέψει τον Ιούνιο για να συνεχίσει όσα άφησε σε εκκρεμότητα και να πιέσει για την επιβολή όσων συμφωνήθηκαν.

Τα παραπάνω επιβεβαίωσε ουσιαστικά, κορυφαίος παράγοντας του υπουργείου Οικονομικών, το βράδυ της Πέμπτης, δηλαδή λίγα 24ωρα μετά τη συμφωνία. Αφού ανέφερε πως τα μέτρα που συμφωνήθηκαν με την τρόικα θα περιληφθούν όλα σε μόνο ένα νομοσχέδιο που θα έχει πολλά άρθρα, άφησε να εννοηθεί πως αρκετά πράγματα βρίσκονται ακόμα στον αέρα. Πιο συγκεκριμένα, ανέφερε πως «θα αποφασιστεί το φθινόπωρο, εάν η εισφορά αλληλεγγύης θα παραμείνει από το 2016 και μετά, και ανάλογα με τις αποφάσεις για το δημοσιονομικό κενό». Παράλληλα, σημείωσε πως οι συζητήσεις για την ελάφρυνση του δημοσίου χρέους θα αρχίσουν τον Μάιο, έπειτα από την επικύρωση του πρωτογενούς πλεονάσματος του 2013 από την Eurostat, ενώ οι τελικές αποφάσεις θα ληφθούν μετά από τη νέα αξιολόγηση της οικονομίας από την τρόικα τον Ιούνιο.

Πιο απλά, η κυβέρνηση, λόγω των προσεχών εκλογών, φαίνεται πως κέρδισε χρόνο στο παιχνίδι των συνομιλιών με την τρόικα, αναβάλλοντας την υλοποίηση των κρίσιμων θεμάτων της ατζέντας. Ταυτόχρονα, απέκτησε το πλεονέκτημα της διανομής πρωτογενούς πλεονάσματος σε ένστολους και κοινωνικά αδύναμους, προκειμένου να φτάσει στις κάλπες με το κεφάλι ψηλά από τις συνομιλίες με την τρόικα.

«Δεν υποχωρήσαμε εμείς»

Αμέσως μετά τη συμφωνία, η κυβέρνηση έσπευσε να υπογραμμίσει πως δεν υποχώρησε στις απαιτήσεις της τρόικας. «Έκαναν σε όλα πίσω. Η τρόικα δεν πήρε τίποτε από ό,τι ζητούσε» δήλωσε χαρακτηριστικά κορυφαίος παράγοντας του υπουργείου Οικονομικών, σχετικά με την έκβαση των διαπραγματεύσεων για τις «κόκκινες γραμμές» που είχε θέσει η ελληνική πλευρά. Ούτε απολύσεις θα γίνουν στο Δημόσιο το 2015, ούτε το καθεστώς για τις ομαδικές απολύσεις άλλαξε, προσέθεσε ο ίδιος. Στην ίδια γραμμή, στέλεχος του υπουργείου Εργασίας σημείωσε πως «οι δεσμεύσεις μας τηρήθηκαν στο ακέραιο».

Σύμφωνα με τον αξιωματούχο του υπουργείου Οικονομικών, δεν θα υπάρξει νομοθετική ρύθμιση για να αλλάξει το καθεστώς των ομαδικών απολύσεων στον ιδιωτικό τομέα. Ο νέος θεσμός του Ανώτατου Συμβουλίου Εργασίας θα λειτουργήσει δοκιμαστικά για ένα εξάμηνο και στη συνέχεια θα αποφασίσει το Διεθνές Γραφείο Εργασίας εάν ο συγκεκριμένος θεσμός είναι επιτυχημένος ή πρέπει να υπάρξει η νομοθέτηση που ζητούσε η τρόικα. Παράλληλα, σημείωσε πως δεν θα υπάρξουν απολύσεις στο Δημόσιο το 2015. Για την εξειδίκευση όσων περιλαμβάνονται στη συμφωνία, ο συγκεκριμένος παράγοντας παρέπεμψε στους αρμόδιους υπουργούς.

Ωστόσο, κυβερνητικά στελέχη ουσιαστικά διέψευσαν τα περί μη υποχωρήσεων από ελληνικής πλευράς, καθώς ανέφεραν ότι υπήρξε συμβιβασμός με την τρόικα σχεδόν σε όλα τα «καυτά» ζητήματα.

Η «δύσκολη διαπραγμάτευση» και η διανομή μερίσματος

Από την πλευρά του, ο υπουργός Οικονομικών, Γιάννης Στουρνάρας, περιορίστηκε να δηλώσει πως ολοκληρώθηκε «μία δύσκολη διαπραγμάτευση». Μάλιστα, ευχαρίστησε τον πρωθυπουργό, Αντώνη Σαμαρά, προσθέτοντας πως αυτή η επιθεώρηση ήταν η δυσκολότερη μέχρι τώρα.

Αξίζει να σημειωθεί πως ο ίδιος ο πρωθυπουργός, λίγο μετά το πέρας των συνομιλιών με την τρόικα, ανακοίνωσε τη συμφωνία με τους εκπροσώπους των δανειστών, σημειώνοντας μεταξύ άλλων πως πάνω από 500 εκατ. ευρώ του πρωτογενούς πλεονάσματος θα δοθούν σε ένα εκατομμύριο Έλληνες, με βάση εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια.

«Πάνω από 500 εκατ. ευρώ θα δοθούν αμέσως σε ένα εκατομμύριο Ελληνων με βάση εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια. Δηλαδή στους φτωχότερους, σε αυτούς που αδικήθηκαν περισσότερο και στους ένστολους με μηνιαίο μισθό κάτω των 1.500 ευρώ», σχολίασε ο πρωθυπουργός, τονίζοντας ότι προβλέπεται μέριμνα για τους άστεγους και ειδικότερα έκτακτη ενίσχυση 20 εκατ. ευρώ στις υπηρεσίες που τους προσφέρονται για φαγητό, στέγαση κλπ.

Όσο για τα εργασιακά, ο κ. Σαμαράς αναφέρθηκε στη συμφωνία με την τρόικα για μείωση των ασφαλιστικών εισφορών από την 1η Ιουλίου κατά 3,9% «και από την πλευρά των εργοδοτών και από την πλευρά των εργαζομένων». Σύμφωνα με τον ίδιο, με το μέτρο αυτό θα ανακουφιστούν οι επιχειρήσεις και ιδιαίτερα οι μμε και θα δοθεί ώθηση στην απασχόληση. Η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών, πρόσθεσε, θα οδηγήσει «σε αύξηση αποδοχών των εργαζόμενων σε όλο τον ιδιωτικό τομέα». Εξάλλου, ο κ. Σαμαράς γνωστοποίησε ότι εντός του 2014 θα δοθεί 1 δισ. ευρώ για αποπληρωμή των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου προς ιδιώτες.

Τι είπαν οι δανειστές

Από την πλευρά της, η τρόικα με ανακοίνωσή της, επιβεβαίωσε πως κλιμάκια αξιωματούχων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) ολοκλήρωσαν την αποστολή επανεξέτασης του οικονομικού προγράμματος της Ελλάδας και πως «η αποστολή κατέληξε σε συμφωνία σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων με τις ελληνικές αρχές, για τις πολιτικές που θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη βάση για την ολοκλήρωση της επανεξέτασης».

Καταγράφοντας θετικά αλλά αφήνοντας και ορισμένα «σκοτεινά» σημεία, η τρόικα αναφέρει ότι η δημοσιονομική προσαρμογή βρίσκεται στο σωστό δρόμο για την επίτευξη των στόχων, συμπεριλαμβανομένου ενός πρωτογενούς πλεονάσματος στο 3% του ΑΕΠ για το 2015. Ωστόσο στην έκθεση αναφέρουν ότι υπάρχει το ρίσκο οι τράπεζες να χρειαστούν μεγαλύτερο κεφάλαιο από αυτό που οι ελληνικές αρχές εκτιμούν, ειδικότερα εάν δεν αντιμετωπιστούν γρήγορα τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Παράλληλα, εκτιμούν ότι η χώρα μας θα πετύχει και τους δημοσιονομικούς στόχους του 2014, εφόσον τηρηθούν τα μέτρα που έχουν σχεδιαστεί.

«Οι ελληνικές αρχές κάνουν πρόοδο σε δομικές μεταρρυθμίσεις προκειμένου να βελτιώσουν και να αναπτύξουν την ελληνική οικονομία και να συμβάλλουν στο να δημιουργηθεί ένα πιο δίκαιο και πιο ευνοϊκό περιβάλλον για τις επενδύσεις, την ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας», σημειώνεται στην έκθεση. Επίσης, η ελληνική κυβέρνηση, δεσμεύεται να υλοποιήσει το μεγαλύτερο μέρος των προτάσεων του ΟΟΣΑ σε τομείς όπως της επεξεργασίας τροφίμων, του τουρισμού, των δομικών υλικών και του εμπορίου.

Στην έκθεσή της η τριμερής, σημειώνει ότι οι αλλαγές στα εργασιακά είναι πίσω στο πρόγραμμα, αλλά οι ελληνικές αρχές έχουν δεσμευθεί να τις εφαρμόσουν σταδιακά το τρέχον έτος. «Το Eurogroup και το Διοικητικό Συμβούλιο του ΔΝΤ αναμένεται να εξετάσουν την έγκριση της επανεξέτασης κατά τις επόμενες εβδομάδες» καταλήγει το κείμενο.

Πρωτογενές πλεόνασμα

Σε κάθε περίπτωση, αυτό που απασχόλησε την πλειοψηφία των ελληνικών μέσων ενημέρωσης μετά την ανακοίνωση της συμφωνίας δεν ήταν το τι μέτρα θα έρθουν στο προσεχές χρονικό διάστημα, αλλά το πώς θα διανεμηθεί το κοινωνικό μέρισμα που προέρχεται από το πρωτογενές πλεόνασμα που πέτυχε η κυβέρνηση.

Είναι κοινό μυστικό πως το πρωτογενές πλεόνασμα εξήχθη με πολύ κόπο και υψηλό τίμημα, καθώς η έλλειψη ρευστότητας έχει στεγνώσει την αγορά, η ανεργία έχει σταθεροποιηθεί στα ύψη και το «κοινωνικό κράτος» αποτελεί πλέον άγνωστη φράση για την ελληνική πολιτεία. Ουσιαστικά το πλεόνασμα έγινε πραγματικότητα μετά τη συνεχή αφαίμαξη του ελληνικού λαού και τη συνειδητή επιλογή του κράτους να μην πληρώνει όσα χρωστάει. Ακόμα κι έτσι, όμως, η (λογιστική, έστω) ύπαρξη πλεονάσματος αποτελεί ένα ισχυρό όπλο στα χέρια της ελληνικής κυβέρνησης, ένα διαπραγματευτικό χαρτί προκειμένου να δείξει στους εταίρους και δανειστές μας πως αξίζει να βοηθήσουν τη χώρα και να απαλύνουν τον φαύλο κύκλο λιτότητας που έχει επιβληθεί. Ωστόσο, αφενός είναι αμφίβολο εάν οι ξένοι θα συνδράμουν ουσιαστικά, αφετέρου το πλεόνασμα χρησιμοποιείται ήδη από την κυβέρνηση για προεκλογικές παροχές και πολιτικές κορώνες.

Επίσης ακόμα ένα εύλογο ερώτημα είναι το ποσοστό από το πρωτογενές πλεόνασμα που διατίθεται στους κοινωνικά ασθενέστερους, με την κυβέρνηση να έχει υπογραμμίσει από πέρυσι πως θα δώσει το 70% του πλεονάσματος.

Πώς θα δοθεί το πλεόνασμα

Όπως ήταν αναμενόμενο, η κυβέρνηση προχώρησε σε συνεχείς συσκέψεις για τον τρόπο διανομής του κοινωνικού μερίσματος. Προηγήθηκε συνάντηση του πρωθυπουργού με τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης και πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ, Ευάγγελο Βενιζέλο, προκειμένου να έρθει μία πρώτη συμφωνία μεταξύ αρχηγών. Με τα μέχρι στιγμής δεδομένα – καθώς οι συζητήσεις ακόμα δεν έχουν καταλήξει – ποσό 500 ευρώ ανά άτομο, και χωρίς κλιμάκωση με βάση την οικογενειακή κατάσταση, θα δοθεί άπαξ στους περίπου 64.000 ένστολους από το «κοινωνικό μέρισμα», ενώ στις υπόλοιπες κατηγορίες των αδυνάμων, το επίδομα δύναται να υπερβαίνει τα 500 ευρώ (χωρίς επ' ουδενί να είναι άνω των 1.000 ευρώ), καθώς θα λαμβάνεται υπόψη και η οικογενειακή κατάσταση.

Ειδικότερα, για τους ένστολους θα χορηγηθούν άπαξ 500 ευρώ ανά άτομο, χωρίς το επίδομα να κλιμακώνεται ανάλογα με τον αριθμό των παιδιών. Ως όριο για τους δικαιούχους, καθορίζονται τα 1.500 ευρώ στις ακαθάριστες τακτικές αποδοχές, χωρίς νυχτερινά και πενθήμερα, αλλά, όπως διευκρίνισε μέλος της επιτροπής, θα υπάρξει «ανοχή» στην περίπτωση υπέρβασης τού ορίου κατά 40- 50 ευρώ.

Δυσκολότερη περίπτωση είναι, από την άλλη πλευρά, ο καθορισμός των υπόλοιπων δικαιούχων του «κοινωνικού μερίσματος», καθώς αναμένεται να υπάρξει συνδυασμός εισοδηματικών και περιουσιακών κριτηρίων, ενώ το συνολικό ποσό που θα διατεθεί δεν θα μπορεί να υπερβεί το κονδύλι των περίπου 470- 475 εκατ. ευρώ (το υπόλοιπο ποσό, αφορά στους ένστολους).

Το ελάχιστο ποσό για τους αδύναμους (πλην ένστολων) θα είναι στην περιοχή των 500 ευρώ , ενώ σε καμία περίπτωση- ακόμα και με την κλιμάκωση λόγω παιδιών- δεν θα υπερβαίνει τα 1.000 ευρώ. Υπό αυτά τα δεδομένα, τα εισοδηματικά όρια κυμαίνονται μεταξύ 7.000 ευρώ και 10.000 ευρώ.

Ως βάση δεδομένων θα χρησιμοποιηθούν οι φορολογικές δηλώσεις που υποβλήθηκαν το 2013 (για τα εισοδηματικά κριτήρια) και οι δηλώσεις ΦΑΠ του 2013 για τα περιουσιακά κριτήρια (αξία ακινήτων). Σύμφωνα με μέλος της επιτροπής, θα εξαιρεθεί, κατά πάσα πιθανότητα, η πρώτη κατοικία.

Για τη διανομή του «μερίσματος», θα ακολουθηθεί ένα σύστημα ανάλογο αυτού για το επίδομα θέρμανσης. Τα ποσά θα πιστώνονται, μέσω της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων (ΓΓΠΣ), στους τραπεζικούς λογαριασμούς των δικαιούχων, χωρίς να απαιτείται η υποβολή αίτησης. Στην περίπτωση που ο δικαιούχος δεν διαθέτει τραπεζικό λογαριασμό, θα μπορεί να δηλώνει τα στοιχεία του στο σύστημα της ΓΓΠΣ, ενώ θα μπορεί να διαπιστώσει και εάν είναι δικαιούχος.