Οι παραλίες εκπέμπουν SOS

του Στράτου Ιωακείμ

Στο όνομα της ανάπτυξης για ακόμα μια φορά ένα νομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομικών προωθεί ρυθμίσεις για τη ζώνη του αιγιαλού και γεννά μεγάλες αντιδράσεις. Το νομοσχέδιο προβλέπει τη νομιμοποίηση όλων των αυθαιρέτων και των καταπατημένων εκτάσεων. Δίνει το «πράσινο φως» στους ξενοδόχους να μπαζώσουν τις παραλίες. Δίνει το δικαίωμα να χτιστούν κτίρια και να πέσει τσιμέντο παντού. Περιορίζει σημαντικά τις ελεύθερες και ανοιχτές παραλίες.

Το νομοσχέδιο που

θα εισαχθεί προς συζήτηση στη Βουλή στις 13 Μαΐου, έρχεται σε κατάφωρη αντίθεση με το Σύνταγμα, με το Συμβούλιο της Επικρατείας, με τις κοινοτικές οδηγίες, και ελέγχεται για υποβάθμιση του περιβάλλοντος.

Στο επίμαχο νομοσχέδιο που προωθεί η κυβέρνηση μεταξύ άλλων προβλέπεται:

1. Αίρονται όλοι οι περιορισμοί στην έκταση που μπορεί να παραχωρηθεί σε απλή χρήση. Στην ισχύουσα νομοθεσία απαγορεύεται η παραχώρηση έκτασης μεγαλύτερης των 500 τ.μ., ενώ υπάρχει υποχρέωση δημιουργίας ελεύθερων «ζωνών» 100 μέτρων. Καταργούνται στην ουσία οι ελάχιστες προβλέψεις που υπάρχουν σήμερα για ελεύθερες παραλίες χωρίς ομπρέλες και ξαπλώστρες. Στις ζώνες πρόσβασης του κοινού, το πλάτος μειώνεται στα 30 μέτρα, έναντι 100 μέτρων που ίσχυε μέχρι σήμερα.

2. Αίρονται όλες οι αναφορές στην υποχρέωση ελεύθερης και απρόσκοπτης πρόσβασης στον αιγιαλό, καθώς και η απαγόρευση της παραχώρησης της αποκλειστικής χρήσης αιγιαλού και παραλίας. Μοναδικός αστερίσκος «να περιλαμβάνονται όροι χρήσης που να διασφαλίζουν την πρόσβαση του κοινού, ύστερα από αιτιολογημένη στάθμιση των συμφερόντων που εξυπηρετούνται ή βλάπτονται».

3. Διευκολύνεται η δημιουργία μόνιμων κατασκευών από ιδιώτες για επιχειρηματικό σκοπό. Μοναδική προϋπόθεση είναι η παραχώρηση «να κρίνεται απολύτως απαραίτητη για την επίτευξη του [επιχειρηματικού] σκοπού» από το γενικό γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Με άλλα λόγια όλες οι παράκτιες ξενοδοχειακές μονάδες της χώρας μπορούν να επεκτείνουν μόνιμα τις εγκαταστάσεις τους στη ζώνη από την παραλία έως και τη θάλασσα.

4. Επιτρέπεται η επιχωμάτωση (μπάζωμα) θαλάσσιου χώρου για την εξυπηρέτηση επιχειρηματικής δραστηριότητας που έχει ενταχθεί στις στρατηγικές επενδύσεις ή έχει εγκριθεί ΕΣΧΑΔΑ ή ΕΣΧΑΣΕ (ειδικά σχέδια χωρικής ανάπτυξης δημοσίων ή ιδιωτικών ακινήτων).

5. Το σχέδιο νόμου προβλέπει επίσης τη δυνατότητα νομιμοποίησης αυθαίρετων κατασκευών (έναντι οικονομικού ανταλλάγματος) που βρίσκονται στον αιγιαλό και την παραλία, που χρησιμοποιούνται όχι για κατοικία, αλλά για επιχειρηματικούς σκοπούς. Η δυνατότητα αυτή δεν είχε δοθεί έως σήμερα από τους νόμους για τη νομιμοποίηση της αυθαίρετης δόμησης (ν. 4014/11, ν. 4178/13) για τον αιγιαλό, τα δάση και τους αρχαιολογικούς χώρους, ως αντίθετη στη συνταγματική επιταγή.

6. Ανατίθεται στο Κτηματολόγιο η χάραξη των γραμμών αιγιαλού και παραλίας. Αναφέρεται μάλιστα ότι η διαδικασία πρέπει να ολοκληρωθεί μέσα σε ένα χρόνο. Αξίζει να σημειωθεί ότι σήμερα έχει γίνει χάραξη μόνον στο 8% των ελληνικών ακτών, το μήκος των οποίων φτάνει τα 15.000 χλμ.

7. Αλλαγές προβλέπονται για τα ποτάμια και τις λίμνες της χώρας, αφού σε λίγες περιπτώσεις προτείνεται να έχουν παρόχθια ζώνη προστασίας. Για τις φυσικές λίμνες τέθηκε το όριο των 9.450 τετραγωνικών, με αποτέλεσμα να εξαιρείται ο βιότοπος του Καϊάφα με το «επιχείρημα» ότι έχει μικρότερη έκταση. Για τις τεχνητές λίμνες το όριο τοποθετείται στα 15.050 τετραγωνικά, παρ’ όλα αυτά εξαιρούνται οι λίμνες Θησαυρού και Πλαστήρα. Δεν υπάρχει πρόβλεψη για τις περιοχές NATURA, αλλά και για τους μικρούς παράκτιους νησιωτικούς βιότοπους, που προστατεύονται από την ισχύουσα νομοθεσία.

Τι προβλέπει η νομολογία

Δημόσιος και κοινόχρηστος είναι ο χαρακτήρας του αιγιαλού και της παραλίας, σύμφωνα με τον ισχύοντα νόμο 2971/2001, που θεωρεί ότι η κυριότητά τους ανήκει στο Δημόσιο, το οποίο οφείλει να τα προστατεύει και να τα διαχειρίζεται. Ανάλογη ήταν η αντιμετώπιση και από τον νόμο του 1940, ενώ στον Αστικό Κώδικα αναφέρεται ότι οι δύο αυτές πολύτιμες ζώνες είναι «εκτός συναλλαγής». Επιτρέπεται βεβαίως η εκχώρηση της χρήσης για συγκεκριμένους λόγους κάτι που έχει επιτρέψει τις αθρόες καταπατήσεις ακτών, κυρίως σε τουριστικού ενδιαφέροντος περιοχές.

«Ο αιγιαλός και η παραλία, παράκτια οικοσυστήματα, αποτελούν δημόσια κοινόχρηστα πράγματα ανήκοντα κατά κυριότητα και εξ αδιαιρέτου σε όλους μας και δεν πρέπει να παρεμποδίζεται η ακώλυτη και ελεύθερη απόλαυσή τους, που αποτελεί τον βασικό και κύριο από τη φύση προορισμό τους», έγραφε το 2007 ο τότε πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, Δ. Παξινός, όταν το υπουργείο Οικονομικών είχε και πάλι επιχειρήσει να βγάλει στο σφυρί τα παραθαλάσσια ακίνητα του Δημοσίου. Στο άρθρο του, τόνιζε με έμφαση ότι οι δύο ζώνες αποτελούν «περιβαλλοντικά αγαθά» και ενστερνίζεται την πάγια θέση του ΣτΕ ότι αποτελούν μέρος της «δημόσιας κοινόχρηστης περιουσίας», η οποία «κατ’ εξαίρεση μπορεί να διατίθεται για την εξυπηρέτηση υπέρτερου δημόσιου συμφέροντος» και για την κατασκευή ορισμένων έργων υποδομής.

Μεγαλώνει το Κίνημα για ελεύθερες παραλίες

Όσα γίνονται γνωστές περισσότερες λεπτομέρειες για το υπό κατάθεση νομοσχέδιο τόσο πληθαίνουν οι αντιδράσεις. Περιβαλλοντικές οργανώσεις σημειώνουν ότι οι συντάκτες του νομοσχεδίου έχουν αγνοήσει την περιβαλλοντική διάσταση της παράκτιας ζώνης, ενώ μεμονωμένοι πολίτες υπερασπίζονται την προστασία της ως κοινόχρηστο αγαθό και πόρο για τις επόμενες γενεές.

Ο γνωστός ιστότοπος avaaz που φιλοξενεί ψηφίσματα Πολιτών διενεργεί με πρωτοβουλία ενός πολίτη μία νέα εκστρατεία συλλογής υπογραφών, που αφορά το νομοσχέδιο για την εκμετάλλευση του αιγιαλού που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση. Στον ιστότοπο έχετε τη δυνατότητα να «υπογράψετε», ώστε να αρθεί η πρόταση του νομοσχεδίου. Οι διαδικτυακές υπογραφές ανεβαίνουν με ιλιγγιώδεις ρυθμούς προσεγγίζοντας σε λίγες μόνο μέρες τις 10.000. Μπορείτε να στηρίξετε την πρωτοβουλία αυτή πληκτρολογώντας https://secure.avaaz.org/el/petition/Ypoyrgo_Oikonomikon_G_Stoyrnara_Ypografoyme_Ohi_sto_xepoylima_ton_Ellinikon_paralion/?txRwsab και «υπογράφοντας» για να παραμείνουν οι ελληνικές παραλίεςελεύθερες σε πρόσβαση για όλο τον κόσμο.

Την ίδια ώρα, ομάδα που δημιουργήθηκε στο Facebook με στόχο την απόσυρση του νομοσχεδίου συγκέντρωσε σε λίγες ημέρες περισσότερα από 6.000 μέλη. Η σελίδα έχει την ονομασία «STOP στην καταστροφή των ελληνικών αιγιαλών».
Περιβαλλοντικές οργανώσεις (όπως οι WWF, Ορνιθολογική Εταιρεία, ΑΡΧΕΛΩΝ) και ερευνητικοί φορείς (όπως το ΕΛΚΕΘΕ), που συμμετείχαν στη δημόσια διαβούλευση, αντιδρούν εκτιμώντας ότι η εντατική οικονομική εκμετάλλευση της παράκτιας ζώνης, η νομιμοποίηση παρανομιών και η διευκόλυνση της κατασκευής μόνιμων έργων θα προκαλέσει ανεπανόρθωτη καταστροφή σε ένα από τα σημαντικότερα αγαθά της χώρας. «Το νομοσχέδιο θα επιφέρει την υποβάθμιση και σε ορισμένες τουλάχιστον περιπτώσεις την καταστροφή των ακτών και των οχθών της χώρας», αναφέρει ο Γιώργος Χασιώτης, νομικός σύμβουλος της WWF.

περισσότερα στο greenweek.gr