SOS εκπέμπουν οι χελώνες καρέτα καρέτα του Κυπαρισσιακού

Τον κώδωνα του κινδύνου κρούουν 13 περιβαλλοντικές οργανώσεις (Αρκτούρος, Αρχέλων, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, Ελληνική Εταιρεία Προστασίας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης, Δίκτυο Μεσόγειος SOS,

Καλλιστώ, Περιβαλλοντική οργάνωση για την άγρια ζωή και τη φύση, Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Greenpeace, Medasset, MOm και WWF Ελλάς), για την επιβίωση του πολύ αγαπητού και σπάνιου είδους χελώνας καρέτα καρέτα, με αφορμή το σχέδιο προεδρικού διατάγματος για τον Κυπαρισσιακό κόλπο, που προωθεί το υπουργείο Περιβάλλοντος (ΥΠΕΚΑ).

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των περιβαλλοντικών οργανώσεων το εν λόγω σχέδιο του ΥΠΕΚΑ κατακερματίζει την περιοχή, νομιμοποιεί παράνομες παρεμβάσεις που έχουν γίνει σε ευαίσθητες περιοχές και επιτρέπει τη δόμηση πίσω από τον πυρήνα της περιοχής ωοτοκίας της καρέτα καρέτα.

Εξάλλου, σημαντικά θέματα διαχείρισης και προστασίας παραμένουν άλυτα εδώ και χρόνια στην ευρύτερη περιοχή και είχαν ως αποτέλεσμα τη σταδιακή υποβάθμιση των οικοτόπων, καθώς και την άμεση και έμμεση παρενόχληση της ωοτοκίας της θαλάσσιας χελώνας.

Ειδικότερα, έχουν ανεγερθεί κτίσματα, έχουν ασφαλτοστρωθεί δρόμοι οι οποίοι έχουν έντονο δημοτικό φωτισμό, ενώ η παραλία του οικισμού Καλό Νερό έχει καταληφθεί σχεδόν εξ ολοκλήρου από ομπρέλες, ξαπλώστρες και ξύλινους διαδρόμους, και παρουσιάζει έντονη φωτορύπανση καθώς και σημάδια διάβρωσης. Επιπλέον, στο παραλιακό μέτωπο μεταξύ των οικισμών Ελαία και Αγιαννάκη, μήκους 2,5 χλμ., διανοίχθηκαν παράνομα τα έτη 2011 και 2012 πέντε κάθετοι προς την παραλία δρόμοι, που είχαν ως αποτέλεσμα την καταστροφή θινικών σχηματισμών. Ταυτόχρονα, κατατέθηκαν και εκκρεμούν στην οικεία υπηρεσία δόμησης 47 αιτήσεις οικοδομικών αδειών, οι οποίες αφορούν την κατασκευή διώροφων οικιών με υπόγειο και πισίνα. Από αυτές, οι 43 αφορούν σε γήπεδα που παρουσιάζονται να έχουν «πρόσωπο» σε έναν από τους πέντε δρόμους.

Συνέπεια των παραπάνω ήταν η Ελλάδα να λάβει τον Οκτώβριο του 2012 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Αιτιολογημένη Γνώμη – Προειδοποίηση. Παρά το γεγονός ότι το ΥΠΕΚΑ δεσμεύτηκε να λάβει μέτρα προστασίας για την περιοχή (το σημαντικότερο εκ των μέτρων προστασίας ήταν η έκδοση της Υπουργικής Απόφασης αναστολής έκδοσης οικοδομικών αδειών, εκτέλεσης οικοδομικών εργασιών και εκτέλεσης άλλων εργασιών στο παράκτιο τμήμα πίσω από τον πυρήνα ωοτοκίας), η κατάσταση κατά την περίοδο ωοτοκίας του 2013 δεν βελτιώθηκε διότι κανένα μέτρο για την άμεση αντιμετώπιση των οχλήσεων δεν εφαρμόστηκε.

Τελικά η Επιτροπή αποφάσισε, τον Μάρτιο 2014, την παραπομπή της χώρας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Σημειώνεται ότι στην εκκρεμούσα υπόθεση στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο αναφέρεται ρητά ότι το σχέδιο περί ανέγερσης 47 διώροφων οικιών με υπόγειο και πισίνα στην συγκεκριμένη οικολογικά ευαίσθητη περιοχή δεν συνάδει με τις επιταγές της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας.

«Επιτρέπουν τη δόμηση σε περιοχές όπου γεννούν οι θαλάσσιες χελώνες»

Όσον αφορά στο παρόν σχέδιο, που προωθεί το ΥΠΕΚΑ, βέβαιη θεωρούν την καταδίκη από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι 13 περιβαλλοντικές οργανώσεις. Ειδικότερα, όπως επισημαίνουν το σχέδιο του ΥΠΕΚΑ:

-Χαρακτηρίζει την περιοχή ως Περιφερειακό και όχι Εθνικό Πάρκο, ως οφείλει με βάση την ισχύουσα νομοθεσία λόγω της «μεγάλης έκτασης» και της «εξέχουσας οικολογικής σπουδαιότητάς» της, υποβιβάζοντας έτσι την ανάγκη λήψης μέτρων προστασίας. Κατακερματίζει την περιοχή σε 37 ζώνες και υποζώνες, εισάγοντας μια πανσπερμία ασαφών μέτρων και ρυθμίσεων και οδηγώντας στην παγίωση της υπάρχουσας ανεξέλεγκτης κατάστασης, με στόχο να μετατρέψει μια φυσική περιοχή σε τουριστική/ οικιστική.

-Νομιμοποιεί τις παράνομες παρεμβάσεις που έχουν γίνει, όπως για παράδειγμα τους παράνομους δρόμους που έχουν ανοιχθεί από την εταιρία «Νέος Κότινος Α.Ε.» (ιδιοκτήτρια μεγάλης έκτασης στην οικολογικά ευαίσθητη περιοχή) καταστρέφοντας τις θίνες. Σημειώνεται ότι για τους δρόμους αυτούς εκκρεμούν ποινικά δικαστήρια.

-Επιτρέπει τη δόμηση πίσω από τον πυρήνα ωοτοκίας της θαλάσσιας χελώνας (περιοχή από τον ποταμό Νέδα ως το χωριό Καλό Νερό, όπου συγκεντρώνεται το 82% των φωλιών του είδους) με ελάχιστους περιορισμούς, εισάγοντας την Περιοχή Οικοανάπτυξης (ΠΟΙΚ 4) μεταξύ δύο ζωνών Προστασίας της Φύσης και ικανοποιώντας τα οικοδομικά συμφέροντα της εταιρίας «Νέος Κότινος Α.Ε.», που στοχεύουν στην ανέγερση 47 βιλλών στο παραλιακό μέτωπο. Σημειώνεται ότι στην περιοχή αυτή το ΥΠΕΚΑ έχει επιβάλει αναστολή έκδοσης οικοδομικών αδειών, αναγνωρίζοντας την ανάγκη διατήρησης των φυσικών χαρακτηριστικών της.

-Χαρακτηρίζει την παραλία ωοτοκίας ως Περιοχή Προστασίας της Φύσης μόνο κατ’ επίφαση, αφού ακόμα και στον πυρήνα ωοτοκίας επιτρέπει την κατάληψη του 30% της παραλίας με ξαπλώστρες.

«Παρά το γεγονός ότι η χώρα μας έχει παραπεμφθεί στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης επειδή δεν έχει εξασφαλίσει την προστασία του απειλούμενου είδους στη συγκεκριμένη περιοχή, οι ελληνικές αρχές προωθούν με γοργούς ρυθμούς και με κλειστές διαβουλεύσεις σχέδιο προεδρικού διατάγματος, το οποίο όχι μόνο δεν μπορεί να θεωρηθεί ως εργαλείο βιώσιμης ανάπτυξης και αποτελεσματικής προστασίας αλλά, αντίθετα, στοχεύει στην εξυπηρέτηση οικοδομικών συμφερόντων, διακινδυνεύοντας έτσι το μέλλον της περιοχής και φέρνοντας την χώρα προ μιας βέβαιης καταδίκης», επισημαίνουν εμφατικά οι περιβαλλοντικές οργανώσεις.

Λίγα λόγια για τη χελώνα καρέτα καρέτα

Η καρέτα καρέτα είναι η 2η μεγαλύτερη χελώνα με σκληρό κέλυφος στον κόσμο. Οι ενήλικες έχουν μέσο βάρος από 80- 200 κιλά και μήκος 70- 95 εκατοστά. Το μέγιστο βάρος που έχει καταμετρηθεί είναι 545 κιλά και το μέγιστο μήκος κελύφους είναι 213 εκατοστά. Το κεφάλι και το καβούκι (άνω κέλυφος) κυμαίνονται από κίτρινο-πορτοκαλί προς κοκκινωπό-καφέ, ενώ το πλάστρο (κάτω μέρος) είναι συνήθως ωχρό κίτρινο. Ο λαιμός και οι πλευρές της χελώνας είναι καφέ πάνω και κίτρινες στο πλάι και στο κάτω μέρος. Το κέλυφος της χελώνας, που χωρίζεται σε δύο τμήματα, δηλαδή το καβούκι και το πλάστρο, χρησιμεύει ως εξωτερική θωράκιση, αν και οι θαλάσσιες χελώνες καρέτα καρέτα δεν μπορούν να κρύψουν το κεφάλι και τα πτερύγια τους μέσα στα κελύφη τους.

Με το ράγισμα του κελύφους των αυγών, οι νεοσσοί αναρριχώνται ομαδικά στην επιφάνεια της άμμου και κατευθύνονται προς τη θάλασσα. Συνήθως, προτιμούν νυχτερινές ώρες ή το πρώτο και ελάχιστο φως του ήλιου κατά το χάραμα. Ο προορισμός της πορείας τους επηρεάζεται από τον φωτεινότερο ορίζοντα που συναντούν κατά την έξοδό τους. Βέβαια έχουν να αντιμετωπίσουν πλήθος κινδύνων, όπως: Καβούρια, γλάρους, ψάρια, ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως τα φώτα της παραλίας, καθώς και άλλους παράγοντες. Μόνο 1 στα 1.000 χελωνάκια θα καταφέρει να φτάσει στο τέλος αυτής της πορείας και να ενηλικιωθεί. Μια πορεία που οδηγεί στη θάλασσα και τη ζωή.

Το πρώτο ταξίδι μιας καρέτα καρέτα είναι και το σημαντικότερο της ζωής της, καθώς στηρίζεται στο ένστικτο και το DNA της για να βρει τον προσανατολισμό της. Μόνο αν τα καταφέρει την πρώτη φορά θα ξαναγυρίσει μετά από μερικές δεκαετίες στην ίδια περιοχή για να γεννήσει τα μικρά της και να διαιωνίσει το είδος της.

Η καρέτα καρέτα είναι ίσως ένα από τα πιο εμβληματικά είδη των μεσογειακών και ελληνικών θαλασσών και ένα από τα 7 είδη θαλάσσιων χελωνών που υπάρχουν στον πλανήτη. Αν καταφέρει να ξεφύγει από τους φυσικούς εχθρούς της αλλά και από τις ανθρώπινες επιδράσεις και απειλές, θα ζήσει περίπου 80 χρόνια. Όταν μεγαλώσει, περίπου μετά από δύο έως τρεις 10ετίες και έρθει η ώρα της αναπαραγωγής της, θα επιστρέψει στην ίδια περιοχή και θα επιλέξει την παραλία όπου γεννήθηκε και η ίδια για να κάνει τη φωλιά της. Αυτή η επιστροφή καθιστά τις παραλίες ωοτοκίας ιδιαίτερα πολύτιμες για την προστασία της και τη δυνατότητα διαιώνισης του είδους.

Σε κάθε περίοδο ωοτοκίας, η θαλάσσια χελώνα θα γεννήσει 2 έως 3 φορές. Θα δημιουργήσει τη φωλιά της με τα πίσω της πτερύγια σε αμμώδεις παραλίες και σε βάθος περίπου 60 εκατοστών. Σε κάθε φωλιά φιλοξενούνται μέχρι και 120 αυγά, τα οποία εκκολάπτονται για 55 ημέρες. Το φύλο των νεοσσών καθορίζεται από τη θερμοκρασία μέσα στη φωλιά, κάτι που υποδηλώνει πόσο σημαντική είναι η ποιότητα της άμμου των παραλιών ωοτοκίας ώστε να μην επηρεάζονται οι πληθυσμοί και η κατανομή τους.

Η θαλάσσια χελώνα καρέτα καρέτα είναι ένα «κινδυνεύον είδος», σύμφωνα με το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας. Κολυμπάει σε όλα τα μήκη και πλάτη των ελληνικών θαλασσών, αλλά η ιδιαίτερη σημασία της χώρας μας έγκειται στο ότι φιλοξενούμε κάποιες από τις σημαντικότερες παραλίες για την αναπαραγωγή και φωλεοποίηση της καρέτα στη Μεσόγειο.

Ανάμεσα στις κύριες απειλές που αντιμετωπίζει στην Ελλάδα είναι η οικολογική υποβάθμιση των οικοσυστημάτων που τη φιλοξενούν όπως: Η οικιστική και τουριστική ανάπτυξη των παραλιών ωοτοκίας και οι διάφορες κατασκευές στην άμμο, ο τεχνητός φωτισμός που αποπροσανατολίζει τα μικρά αλλά και η διάβρωση των παραλιών. Η κλιματική αλλαγή απειλεί επίσης τα οικοσυστήματά της και τις παραλίες ωοτοκίας. Η παγίδευση σε αλιευτικά εργαλεία αλλά και η ηθελημένη θανάτωση αποτελούν έναν επιπλέον ανθρωπογενή κίνδυνο. Η θήρα των αυγών από αλεπούδες, σκυλιά κλπ αποτελεί ένα επιπλέον πρόβλημα και έχει παρατηρηθεί σε παραλίες ωοτοκίας στον Κυπαρισσιακό, επηρεάζοντας το 40% των φωλιών. Σημαντική απειλή συνιστούν και τα σκουπίδια στη θάλασσα. Ειδικότερα, οι πλαστικές σακούλες υποβαθμίζουν το θαλάσσιο οικοσύστημα και μπορούν να οδηγήσουν σε θάνατο τις θαλάσσιες χελώνες, αφού τις ξεγελούν λόγω της ομοιότητάς τους με τσούχτρες, μία από τις πιο αγαπημένες τροφές της καρέτα.