Tα θετικά του ΑΙ: Πώς η τεχνητή νοημοσύνη προσφέρει υγειονομική περίθαλψη σε κατοίκους του Αμαζονίου

Σε υπερφορτωμένες κλινικές στην αμαζόνια Βραζιλία, οι φαρμακοποιοί χρησιμοποιούν τεχνητή νοημοσύνη για να εντοπίζουν επικίνδυνα λάθη.

Ο δήμος Caracaraí του Αμαζονίου έχει 22.000 κατοίκους και έναν πολυάσχολο φαρμακοποιό ονόματι Samuel Andrade. Ο Andrade φτάνει στη δουλειά του στις 8 το πρωί για να διεκπεραιώσει εκατοντάδες συνταγές από δωρεάν κρατικές κλινικές.

Τις περισσότερες μέρες, δεν προλαβαίνει να τις διεκπεραιώσει όλες. Μερικές φορές κολλάει για ώρες, ελέγχοντας

Είναι μια αγχωτική δουλειά. Πρέπει να βοηθήσει τους δεκάδες ασθενείς που κάνουν ουρά στο φαρμακείο του κάθε μέρα, μερικοί από τους οποίους έχουν ταξιδέψει για μέρες για να φτάσουν εκεί. Μερικές φορές πρέπει να βιάζεται με τις συνταγές και ανησυχεί ότι θα του ξεφύγει κάτι επικίνδυνο για την υγεία των ασθενών του.

Τον Απρίλιο, ο Andrade υποδέχτηκε έναν νέο βοηθό: όχι έναν άνθρωπο, αλλά ένα λογισμικό τεχνητής νοημοσύνης που επισημαίνει τις συνταγές που ενδέχεται να είναι προβληματικές και αναζητά τα δεδομένα που τον βοηθούν να αποφασίσει αν είναι ασφαλείς. Αυτό έχει τετραπλασιάσει την ικανότητά του να εκκαθαρίζει συνταγές, όπως είπε ο ίδιος στο Rest of World. Τους μήνες που έχουν περάσει από τότε που άρχισε να χρησιμοποιεί τον βοηθό τεχνητής νοημοσύνης, έχει εντοπίσει περισσότερα από 50 λάθη, είπε.

«Λειτουργεί αμέσως και χρησιμοποιεί ψηφιακές αναφορές αντί για φυσικές», είπε ο 34χρονος.

Οι φαρμακοποιοί στη Βραζιλία άρχισαν να δοκιμάζουν την τεχνολογία νωρίτερα φέτος. Η αρχική επιτυχία της υποδηλώνει ότι θα μπορούσε να αλλάξει τα δεδομένα για το υπερφορτωμένο και υποστελεχωμένο σύστημα πρωτοβάθμιας περίθαλψης της χώρας.

Η χώρα της Νότιας Αμερικής διαθέτει το πιο φιλόδοξο κρατικό πρόγραμμα καθολικής υγειονομικής περίθαλψης στον κόσμο, σύμφωνα με ορισμένους δείκτες. Προσφέρει δωρεάν υγειονομική περίθαλψη σε όλους, παντού, ακόμη και σε μη πολίτες. Προσπαθεί να εξυπηρετήσει περισσότερα από 200 εκατομμύρια άτομα, γεγονός που σημαίνει ότι οι περισσότερες από τις δεκάδες χιλιάδες κρατικές εγκαταστάσεις είναι υπερφορτωμένες, ιδίως στις αγροτικές περιοχές όπου υπάρχουν λιγότεροι γιατροί και φαρμακοποιοί.

Ο φαρμακευτικός βοηθός τεχνητής νοημοσύνης αναπτύχθηκε από μια βραζιλιάνικη μη κερδοσκοπική οργάνωση με την ονομασία NoHarm, η οποία ιδρύθηκε με επιχορηγήσεις από μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας, όπως η Google και η Amazon.

Η NoHarm ήταν το πνευματικό τέκνο δύο έξυπνων αδελφών: της φαρμακοποιού Ana Helena και του αδελφού της Henrique Dias, επιστήμονα υπολογιστών. Άρχισαν να εργάζονται σε μια τεχνολογική λύση για τον εφιάλτη της γραφειοκρατίας και της έρευνας που απαιτείται από τους φαρμακοποιούς, συχνά κατά τη διάρκεια των κυριακάτικων γευμάτων στο οικογενειακό τους σπίτι στη νότια πόλη Πόρτο Αλέγκρε.

Δημιούργησαν ένα μοντέλο μηχανικής μάθησης ανοιχτού κώδικα, το οποίο εκπαιδεύτηκε με χιλιάδες παραδείγματα από τον πραγματικό κόσμο. Για να εκπαιδεύσει το λογισμικό, η NoHarm συγκέντρωσε ανώνυμα δεδομένα ασθενών και ιστορικό συνταγών. Οι δυο ιδρυτές τροφοδότησαν τον αλγόριθμο με χιλιάδες συνδυασμούς φαρμάκων, λάθη δοσολογίας και ανεπιθύμητες αλληλεπιδράσεις από τον πραγματικό κόσμο.

Με την πάροδο του χρόνου, έμαθε να εντοπίζει μοτίβα που ακόμη και έμπειροι επαγγελματίες μπορεί να παραβλέψουν, δήλωσε ο Dias, ο οποίος είναι επίσης διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας, στο Rest of World.

Μπορεί να επεξεργάζεται εκατοντάδες συνταγές ταυτόχρονα, εντοπίζοντας πιθανά προειδοποιητικά σημάδια, σύμφωνα με την εταιρεία. Το NoHarm έχει σχεδιαστεί για να υποστηρίζει τη λήψη αποφάσεων, όχι για να λαμβάνει αποφάσεις.

«Παρέχουμε μια σειρά από ειδοποιήσεις και ο επαγγελματίας φαρμακοποιός τις αξιολογεί με βάση τις ανάγκες του ασθενούς», εξήγησε ο Dias.

Τα τελευταία επτά χρόνια, η NoHarm έχει λάβει επιχορηγήσεις και δωρεές για υπηρεσίες cloud, λογισμικό και άλλη υποστήριξη από την Google, την Oracle, την Nvidia, την Amazon και το Ίδρυμα Gates. Χρεώνει τις ιδιωτικές μονάδες υγείας για το λογισμικό της, ενώ το προσφέρει δωρεάν στις δημόσιες μονάδες.

Η Βραζιλία είναι νεοεισερχόμενη στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης. Ενώ νοσοκομεία σε όλο τον κόσμο έχουν υιοθετήσει την τεχνητή νοημοσύνη, μόνο το 1% των περισσότερων από 50.000 δημόσιων μονάδων υγειονομικής περίθαλψης στη Βραζιλία τη χρησιμοποίησαν πέρυσι, σύμφωνα με έκθεση του Περιφερειακού Κέντρου Μελετών για την Ανάπτυξη της Κοινωνίας της Πληροφορίας.

«Υπάρχουν άλλοι παράγοντες που προηγούνται», δήλωσε ο κοινωνιολόγος Rodrigo Brandão, συγγραφέας της έκθεσης του Κέντρου, στο Rest of World. «Εμείς ακόμα μαθαίνουμε... να περπατάμε».

Ωστόσο, το ενοποιημένο σύστημα υγείας της Βραζιλίας θα μπορούσε τελικά να της δώσει ένα πλεονέκτημα στην ανάπτυξη τεχνητής νοημοσύνης για την υγειονομική περίθαλψη, καθώς η χώρα διαθέτει μια μοναδικά μεγάλη και ποικίλη βάση δεδομένων που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την εκπαίδευση της τεχνητής νοημοσύνης.

Σε αντίθεση με χώρες με κατακερματισμένα συστήματα ή ιδιωτικοποιημένα δεδομένα, τα κεντρικά αρχεία της Βραζιλίας προσφέρουν μια σπάνια ευκαιρία για την ενσωμάτωση δημόσιων και ιδιωτικών συνόλων δεδομένων και την δοκιμή εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης σε μεγάλη κλίμακα.

Αυτό είναι πολύ στρατηγικό για την ανάπτυξη της ΑΙ. Περίπου 20 πόλεις στις φτωχότερες περιοχές της χώρας έχουν αρχίσει να χρησιμοποιούν το λογισμικό NoHarm. Η Caracaraí έχει γίνει μια απρόσμενη από τις πρώτες πόλεις που υιοθέτησαν το λογισμικό.

Αν και ο δήμος εκτείνεται στον Αμαζόνιο με μια έκταση μεγαλύτερη από την Ελλάδα, ο μεγαλύτερος οικισμός του είναι μια περιοχή με μονοκατοικίες, λίγα καταστήματα και κυρίως χωματόδρομους. Κατοικείται κυρίως από οικογένειες ψαράδων και αγροτών.

Πολλοί στην περιοχή είναι υποαπασχολούμενοι και εξαρτώνται από κρατικά επιδόματα για να συντηρήσουν τα νοικοκυριά τους. Πολλοί κάτοικοι ζουν στο βάθος του Αμαζονίου και πρέπει να ταξιδεύουν για μέρες με βάρκα για να προμηθευτούν τα φάρμακά τους.

Ο Andrade εργάζεται σε ένα μικρό φαρμακείο, γεμάτο ράφια και ντουλάπια με διάφορα φάρμακα, στοίβες χαρτιών και έναν υπολογιστή. Μοιράζει συνταγές μέσα από ένα μικρό παράθυρο στην μακριά ουρά ανθρώπων που καταφθάνουν κάθε μέρα.

Οι ασθενείς συχνά πάσχουν από συνδυασμό χρόνιων παθήσεων που απαιτούν τη λήψη πολλών φαρμάκων, γεγονός που περιπλέκει τον έλεγχο των φαρμάκων.

«Πολλά πράγματα μας διαφεύγουν ή απλά δεν τα γνωρίζουμε», λέει ο Andrade. «Το σύστημα αυτό όμως μάς επιτρέπει να διασταυρώνουμε τις πληροφορίες πολύ πιο γρήγορα».

Μεταξύ του ελέγχου και της διανομής των συνταγών και της διαχείρισης των αποθεμάτων, είναι υπερβολικά καταπονημένος και εξαντλημένος τις περισσότερες μέρες. Στα πέντε χρόνια που έχει περάσει από τότε που μετακόμισε στο Caracaraí για να εργαστεί ως κύριος φαρμακοποιός της περιοχής, δεν έχει προλάβει να επισκεφθεί τα άλλα παραρτήματα του δήμου όπου διανέμονται φάρμακα.

Μέχρι φέτος, το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας του το περνούσε αναζητώντας πληροφορίες για φάρμακα στο διαδίκτυο για να διασταυρώσει τις συνταγές. Ήταν δύσκολο, είπε, δεδομένης της αναξιόπιστης σύνδεσης στο διαδίκτυο και της αβεβαιότητας σχετικά με το πού να βρει τις πιο πρόσφατες πληροφορίες.

Σήμερα, αρκεί να συνδεθεί και το λογισμικό εμφανίζει όλες τις συνταγές που πρέπει να διεκπεραιώσει. Διαγράφει αυτές που είναι ασφαλείς και επισημαίνει αυτές που χρειάζονται περαιτέρω διερεύνηση.

Το NoHarm επισημαίνει πιθανά προβλήματα με ετικέτες όπως «αλληλεπίδραση φαρμάκων» και «υπερδοσολογία». Παρέχει συνδέσμους προς τις πηγές δεδομένων στις οποίες βασίζονται οι προειδοποιήσεις.

Ορισμένοι ειδικοί εκφράζουν βέβαια την ανησυχία τους ότι οι επαγγελματίες υγείας δεν είναι προετοιμασμένοι για την ταχεία υιοθέτηση της τεχνητής νοημοσύνης. Οι επικριτές υποστηρίζουν ότι υπάρχει έλλειψη εκπαίδευσης σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας αυτών των βοηθών και ότι οι εργαζόμενοι ενδέχεται να μην γνωρίζουν πώς να εντοπίζουν σφάλματα ή λάθη στο λογισμικό.

«Η πρόκληση δεν είναι μόνο να μάθουμε πώς να χρησιμοποιούμε αυτή την τεχνολογία, αλλά και πώς να καθοδηγήσουμε τους επαγγελματίες της πληροφορικής για να την βελτιώσουν, καθώς απαιτεί συνεχείς προσαρμογές και ρυθμίσεις», δήλωσε ο Brandão.

Η NoHarm δηλώνει ότι ο βοηθός τεχνητής νοημοσύνης της έχει σχεδιαστεί με γνώμονα τη διαφάνεια: κάθε ειδοποίηση που επισημαίνεται περιλαμβάνει αναφορά σε ιατρική πηγή και οι φαρμακοποιοί ενθαρρύνονται να παρακάμπτουν τις προτάσεις με βάση τις ανάγκες των ασθενών.

Η νεοσύστατη εταιρεία δήλωσε ότι το λογισμικό βρίσκεται ακόμη σε φάση ανάπτυξης και βελτιώνεται συνεχώς. Η αρχική εκπαίδευσή του βασίστηκε κυρίως σε συνταγές από νοσοκομεία στο νότιο τμήμα της χώρας, όπου υπάρχουν διαφορετικές ασθένειες από αυτές του Caracaraí. Ορισμένες τροπικές ασθένειες, όπως η ελονοσία, που είναι πολύ συχνές στις περιοχές του Αμαζονίου, είναι σπάνιες στο Πόρτο Αλέγκρε, την πόλη όπου εδρεύει η NoHarm.

«Οι αλγόριθμοί μας μπορεί να έχουν μια "προκατάληψη" ως προς τις ασθένειες, όπου δεν θα ανιχνεύουν ανεπιθύμητες ενέργειες που είναι πιο συχνές στο βορρά από ό,τι στο νότο», δήλωσε ο Dias.

«Οι αλγόριθμοι μπορούν να ενημερωθούν γρήγορα μόλις ο βοηθός τεχνητής νοημοσύνης εκπαιδευτεί με δεδομένα από νέες περιοχές και ανατροφοδότηση από τοπικούς φαρμακοποιούς», πρόσθεσε.

Ο Nailon de Moraes, αγροτικός γιατρός, δήλωσε στο Rest of World ότι εκτιμά την επιπλέον υποστήριξη που του παρέχει η τεχνητή νοημοσύνη. Καθημερινά, σε μια μικρή κλινική κοντά στον ποταμό Branco, που διασχίζει το Caracaraí, δέχεται πλήθος χωρικών. Συχνά, έχουν επείγουσα ανάγκη από φάρμακα.

Το λογισμικό NoHarm πρόσφατα επισήμανε τέσσερις από τις συνταγές του ως «δυνητικά επικίνδυνες». Είχε συνταγογραφήσει υπερβολική δόση ενός φαρμάκου και δεν είχε συνειδητοποιήσει ότι τα δύο φάρμακα που είχε συνταγογραφήσει σε έναν άλλο ασθενή έπρεπε να λαμβάνονται σε διαφορετικές ώρες της ημέρας. Το NoHarm τον εμπόδισε να βλάψει τους ήδη άρρωστους ασθενείς του, είπε ο de Moraes.

«Αυτή η δουλειά είναι πολύ δύσκολη, ειδικά για εμάς τους νεότερους και λιγότερο έμπειρους φαρμακοποιούς», είπε.

Διαβάστε περισσότερα στο iefimerida.gr