ΣτΕ: Συνταγματικός ο νόμος Πιερρακάκη για τα μη κρατικά πανεπιστήμια

Το Συμβούλιο της Επικρατείας άναψε το «πράσινο φως» για τη λειτουργία παραρτημάτων αλλοδαπών πανεπιστημίων στην Ελλάδα, κρίνοντας ότι η σχετική ρύθμιση του νόμου 5094/2024 είναι συνταγματική και συμβατή με το ευρωπαϊκό δίκαιο.

Η Ολομέλεια του ανώτατου ακυρωτικού δικαστηρίου απέρριψε, κατά πλειοψηφία, τις αιτήσεις ακύρωσης που είχαν καταθέσει πανεπιστημιακοί και η ΠΟΣΔΕΠ, ανοίγοντας τον δρόμο για τη λειτουργία ΝΠΠΕ (Νομικών Προσώπων Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης)

από ιδρύματα της Ε.Ε. και της GATS.

Αναθεώρηση της ερμηνείας του άρθρου 16 Συντάγματος

Το ΣτΕ προχώρησε σε ερμηνεία του άρθρου 16 του Συντάγματος υπό τις σημερινές συνθήκες, συνδυάζοντας την κατοχύρωση της ακαδημαϊκής ελευθερίας με την υποχρέωση της χώρας να σέβεται τις θεμελιώδεις ελευθερίες της Ε.Ε., όπως: η ελευθερία εγκατάστασης (άρθρο 49 ΣΛΕΕ),η παροχή ανώτατης εκπαίδευσης (άρθρο 165 ΣΛΕΕ) και το δικαίωμα ίδρυσης εκπαιδευτικών ιδρυμάτων με σεβασμό των δημοκρατικών αρχών (άρθρο 14 παρ. 3 Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε.).

Κατά πλειοψηφία, το Δικαστήριο έκρινε ότι δεν αποκλείεται πλέον συνταγματικά η ίδρυση και λειτουργία πανεπιστημιακών παραρτημάτων από αλλοδαπά ιδρύματα, εφόσον πληρούνται όροι ειδικού νόμου, που εξασφαλίζει υψηλό επίπεδο σπουδών και προστασία της ακαδημαϊκής ελευθερίας.
Την απόφαση του ΣτΕ γνωστοποίησε ο Πρόεδρος του Δικαστηρίου Μιχάλης Πικραμένος με την ακόλουθη ανακοίνωση:

«Στις 2.6.2025 και 13.6.2025 η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας συνήλθε σε διασκέψεις υποθέσεων σχετικών με την εγκατάσταση και λειτουργία στην Ελλάδα Παραρτημάτων – Νομικών Προσώπων Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης (ΝΠΠΕ). Οι υποθέσεις αυτές συζητήθηκαν κατά τη δικάσιμο της 11.4.2025, προκειμένου να επιλυθούν τα ζητήματα συνταγματικότητας και συμβατότητας με το ενωσιακό δίκαιο των διατάξεων του ν. 5094/2024.

Το Δικαστήριο έκρινε τα εξής:

Α. Οι διατάξεις των παρ. 5 και 8 του άρθρου 16 του Συντάγματος, ενόψει και του σκοπού τους, που συνίσταται στην παροχή υψηλού επιπέδου ανώτατης εκπαίδευσης, σε συνδυασμό με την παρ. 1 του άρθρου 16, η οποία κατοχυρώνει την ελευθερία της εκπαίδευσης και την ακαδημαϊκή ελευθερία, ερμηνεύονται – σύμφωνα και με την ερμηνευτική δήλωση του άρθρου 28 του Συντάγματος αλλά και επί τη βάσει των αρχών της αμοιβαίας εμπιστοσύνης και της καλόπιστης συνεργασίας των κρατών μελών (αρ. 2 και 4 παρ.3 ΣΕΕ) – σε αρμονία με το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ειδικότερα, οι ως άνω συνταγματικές διατάξεις ερμηνεύονται ενόψει των νεότερων νομοθετικών και νομολογιακών δεδομένων του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα οποία αφορούν την παροχή ανώτατης εκπαίδευσης (αρ. 165 ΣΛΕΕ), την ελευθερία εγκατάστασης (αρ. 49 ΣΛΕΕ), καθώς και το θεμελιώδες δικαίωμα ίδρυσης εκπαιδευτικών ιδρυμάτων με σεβασμό των δημοκρατικών αρχών (αρ. 14 παρ. 3 του Χάρτη). Επί τη βάσει των ανωτέρω, δεν αποκλείεται κατά το Σύνταγμα η ίδρυση και λειτουργία παραρτημάτων αλλοδαπών πανεπιστημίων προερχομένων από την Ευρωπαϊκή Ένωση ή από χώρα συμβεβλημένη στην GATS, κατά τους όρους ειδικού νόμου, με τον οποίον διασφαλίζεται υψηλό επίπεδο σπουδών και προστατεύεται η ακαδημαϊκή ελευθερία. Κατόπιν τούτων, απορρίπτονται, κατά πλειοψηφία, τρεις αιτήσεις ακυρώσεως που έχουν ασκηθεί από Καθηγητές Α.Ε.Ι. και την ΠΟΣΔΕΠ.Β. Το σύστημα του ως άνω νόμου, ως προς τους όρους αδειοδότησης και λειτουργίας, δεν εισάγει υπέρμετρους περιορισμούς στην ελευθερία εγκατάστασης (άρθρο 49 ΣΛΕΕ).

Κατόπιν τούτου, απορρίπτεται, κατά πλειοψηφία, αίτηση ακυρώσεως των κολλεγίων.»

Η δήλωση Πιερρακάκη

Ως «δικαίωση της βούλησής μας να γκρεμίσουμε τείχη, να σπάσουμε ριζωμένα ταμπού, να ξεπεράσουμε ιδεοληψίες και να δώσουμε περισσότερες επιλογές και ευκαιρίες στους φοιτητές που θέλουν να σπουδάσουν στη χώρα μας», χαρακτήρισε ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κυριάκος Πιερρακάκης την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας που κρίνει συνταγματικό τον νόμο 5094/24 για την εγκατάσταση και λειτουργία μη κρατικών μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων στη χώρα.

Στη δήλωσή του, ο υπουργός ανέφερε και τα εξής:

«Το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο με την απόφασή του πιστοποιεί ότι η κυβέρνηση λειτούργησε με σεβασμό στους θεσμούς. Όσοι τόσα χρόνια χρησιμοποιούσαν το Σύνταγμα ως πρόσχημα για να μην αλλάξει τίποτα στη χώρα, σήμερα καλούνται να εξηγήσουν στους πολίτες την ακινησία ετών που αποστέρησε από την Ελλάδα φοιτητές, την αποδυνάμωσε από εκείνους που μετανάστευσαν σε χώρες του εξωτερικού για να σπουδάσουν ελλείψει άλλης εναλλακτικής, προκάλεσε ταλαιπωρία στις οικογένειες τους και είχε ως συνέπεια τεράστιες απώλειες στην αναπτυξιακή δραστηριότητα της χώρας μας.

Η Ελλάδα από σήμερα τελεσίδικα σταματά να αποτελεί εξαίρεση σε έναν παγκόσμιο εκπαιδευτικό κανόνα. Η συνύπαρξη του Δημόσιου πανεπιστημίου με τα μη κρατικά μη κερδοσκοπικά πανεπιστήμια ενισχύει την ακαδημαϊκή ανταγωνιστικότητα, την προσέλκυση επενδύσεων για έρευνα, καινοτομία και διεθνή συνεργασία.

Με την ιστορική αυτή απόφαση πραγματοποιείται ένα μεγάλο βήμα προόδου και αυτοπεποίθησης. Ένα βήμα που καταδεικνύει ότι το μέλλον ανήκει σε όσους τολμούν να το οραματιστούν και να το χτίσουν».

Π. Μαρινάκης: «Tο ΣτΕ  έβαλε τη σφραγίδα του σε μια ιστορικής σημασίας μεταρρύθμιση»

«Σήμερα το Συμβούλιο της Επικρατείας έβαλε τη σφραγίδα του σε μια ιστορικής σημασίας μεταρρύθμιση. Για δεκαετίες, η Ελλάδα έχανε ευκαιρίες να κάνει ένα ουσιαστικό και αυτονόητο βήμα προς την πρόοδο. Εξαιτίας της στείρας άρνησης, των ιδεοληψιών και των κυβιστήσεων πολιτικών δυνάμεων, χιλιάδες φοιτητές και οικογένειες δεν στερήθηκαν απλώς μια δυνατότητα, αλλά ένα δικαίωμα», έγραψε σε ανάρτησή του ο Παύλος Μαρινάκης για την απόφαση του ΣτΕ για τα μη κρατικά, μη κερδοσκοπικά πανεπιστήμια.

«Πριν από έναν χρόνο, η Κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη έκανε, επί της θητείας του Κυριάκου Πιερρακάκη στο Υπουργείο Παιδείας, το πρώτο μεγάλο και αποφασιστικό βήμα. Η Ελλάδα του 2025, όμως, όπως και η Ελλάδα της νέας δεκαετίας για την οποία μεθοδικά εργαζόμαστε, δεν έχει ως οδηγό τις παρωπίδες και τις ξεπερασμένες αντιλήψεις του παρελθόντος. Αντίθετα, έχει ως πυξίδα εκείνες τις πολιτικές που θα συνεχίζουν να ενδυναμώνουν την ισχυρή θέση που έχει κατακτήσει χάρη στις θυσίες του ελληνικού λαού, αλλά και τις μεταρρυθμίσεις με τις οποίες έχουμε ήδη αποκαταστήσει το διεθνές κύρος της χώρας», σημείωσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος.

Και πρόσθεσε: «Για όλους εμάς που ζήσαμε τη μακρά διαδρομή της διεκδίκησης από τα αμφιθέατρα των πανεπιστημίων μέχρι και τη νομοθέτηση αυτής της μεταρρύθμισης, η σημερινή ημέρα είναι μία ημέρα δικαίωσης, αλλά και ευθύνης για να συνεχίσουμε να δίνουμε με αληθινές πολιτικές απαντήσεις στις πραγματικές ανάγκες των πολιτών».