Επιτυχημένη μεταμόσχευση εργαστηριακών νεφρών σε πειραματόζωα

Με επιτυχία στέφθηκε η μεταμόσχευση νεφρών που είχαν δημιουργηθεί εργαστηριακά σε πειραματόζωα, σύμφωνα με στοιχεία που ανακοίνωσαν αμερικανοί ερευνητές σε άρθρο τους που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό έντυπο Nature Medicine.Ομάδα ειδικών από το Κέντρο Αναγεννητικής Ιατρικής του Γενικού Νοσοκομείου της Μασαχουσέτης στη Βοστόνη και της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, με επικεφαλής τον Δρ Χάραλντ Οτ, ανακοίνωσαν ότι οι νεφροί ήταν λειτουργοί, παράγοντας ούρα, σε ποσότητα μικρότερη όμως από την φυσιολογική.

Το επιστημονικό αυτό

επίτευγμα προσφέρει ελπίδες στους νεφροπαθείς, οι οποίοι αναγκάζονται να περιμένουν μεγάλο χρονικό διάστημα μέχρι να βρεθεί κατάλληλο μόσχευμα.

Ωστόσο, οι ειδικοί επισημαίνουν ότι θα χρειαστούν αρκετά χρόνια ωσότου η νέα τεχνική εφαρμοστεί σε ασθενείς αφού προς το παρόν ο εργαστηριακός νεφρός είναι λιγότερο αποτελεσματικός από τον φυσιολογικό, στο φιλτράρισμα του αίματος.

Ο βασικός πλέον στόχος των επιστημόνων είναι να πάρουν έναν φυσιολογικό ανθρώπινο νεφρό και να τον «απογυμνώσουν» από όλα τα παλαιά κύτταρά του, αφήνοντας απλώς μια «σκαλωσιά» από πρωτεΐνες κολλαγόνου, πάνω στην οποία θα καλλιεργηθούν και θα αναγεννηθούν νέα νεφρικά κύτταρα, με βάση μια «μαγιά» κυττάρων που θα έχουν ληφθεί από τον ίδιο τον ασθενή. Με αυτό τον τρόπο αφενός θα αυξηθεί δραστικά ο αριθμός των διαθέσιμων για μεταμόσχευση οργάνων και αφετέρου ο νέος νεφρός θα γίνει πιο εύκολα ανεκτός από τον οργανισμό του λήπτη, οπότε δεν θα χρειάζονται ανοσοκατασταλτικά και θα περιοριστεί ο κίνδυνος απόρριψης του μοσχεύματος.

Η αφαίρεση όλων των ζώντων κυττάρων από τον νεφρό του αρουραίου συντέλεσε στη δημιουργία ενός ικριώματος κολλαγόνου, επί του οποίου μπορούν να προσαρτηθούν νέα νεφρικά και αγγειακά κύτταρα (Πηγή φωτό: Ott Laboratory, Massachusetts General Hospital Center for Regenerative Medicine)

Σήμερα, οι νεφροί είναι τα όργανα με την μεγαλύτερη ζήτηση για μεταμοσχεύσεις διεθνώς, όμως η προσφορά τους από δότες είναι ανεπαρκής, ενώ συχνά απορρίπτονται από τον οργανισμό των ασθενών ως μη συμβατά (περίπου το 40% απορρίπτονται μέσα σε μια δεκαετία μετά την επέμβαση). Στο μέλλον, οι νεφροί που θα απορρίπτονται μετά από μια μεταμόσχευση, θα μπορούν πιθανώς να χρησιμοποιούνται ως βάσεις για τη δημιουργία εργαστηριακών μοσχευμάτων.

Οι ερευνητές στο πλαίσιο των πειραμάτων τους, χρησιμοποίησαν ως βάση νεφρό αρουραίου, από τον οποίο, με μια ειδική καθαρτική χημική ουσία, αφαίρεσαν τα παλαιά κύτταρα. Μετά πάνω στο ικρίωμα που απέμεινε, πρόσθεσαν κύτταρα αρουραίων και ανθρώπων. Καλλιέργησαν, έτσι, νέους πλήρης νεφρούς μέσα σε μερικές μέρες. Η παραγωγή ούρων από τα τεχνητά όργανα, πριν γίνει η μεταμόσχευση, έφθασε σε ποσοστό 23% των φυσιολογικών νεφρών, ενώ μετά την μεταμόσχευση στα πειραματόζωα η αποδοτικότητά τους έπεσε στο 5%, δηλαδή αρκετά μικρότερη από ό,τι θα έπρεπε.

Παρόλα αυτά, σύμφωνα με τον Δρ Οτ, ακόμα και μια μικρή αποκατάσταση της φυσιολογικής λειτουργίας των νεφρών θα μπορούσε να αποδειχτεί επαρκής. Όπως είπε, αν επιτυγχανόταν από το νέο όργανο μια παραγωγή ούρων της τάξης τουλάχιστον του 15%, οι νεφροπαθείς θα μπορούσαν να απεξαρτηθούν από την αιμοκάθαρση, η οποία σήμερα αποτελεί τη μόνη διαθέσιμη για τους ασθενείς εναλλακτική λύση εκτός από τη μεταμόσχευση.
Ωστόσο, θα χρειασθούν έρευνες και δοκιμές ετών, έως ότου η τεχνική (που άρχισε να δοκιμάζεται το 2008 από την ομάδα του Δρ Οτ) θεωρηθεί ώριμη για εφαρμογή σε ανθρώπους.

Αξίζει να σημειωθεί ότι προς το παρόν τουλάχιστον, δεν είναι δυνατή η αναγέννηση του νεφρού από το μηδέν, καθώς προαπαιτείται ένα νεφρό (από άνθρωπο ή χοίρο) προκειμένου να λειτουργήσει ως βάση για το νέο όργανο.

Ακόμα, θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι το μεταμοσχευμένο εργαστηριακό όργανο θα λειτουργεί όντως για αρκετό χρόνο στον ασθενή. Επίσης, επειδή ο ανθρώπινος νεφρός είναι μεγαλύτερος από ό,τι ενός αρουραίου, θα είναι ίσως πιο δύσκολο να καλλιεργηθούν όλα τα νέα νεφρικά κύτταρα στις σωστές θέσεις τους γύρω από το ικρίωμα.

Η αναγέννηση οργάνων βρίσκεται ακόμα στα αρχικά στάδια της, όμως οι έως τώρα πρόοδοι δίνουν ελπίδες για το μέλλον. Χάρη στην καλλιέργεια οργάνων στο εργαστήριο, έχει ήδη καταστεί εφικτή η μεταμόσχευση σε ανθρώπους άλλων οργάνων, όπως ουροδόχου κύστης (από το 2006) και τραχείας. Σε ζώα, έχουν μεταμοσχευθεί καρδιές και πνεύμονες, αν και τα πειραματόζωα έζησαν μόνο για λίγο.

Πολλές επιστημονικές ομάδες ανά τον κόσμο κάνουν αγώνα δρόμου για να βρουν νέους τρόπους αναδημιουργίας οργάνων, ιδίως νεφρών, μέσω εναλλακτικών τεχνικών, όπως π.χ. της τρισδιάστατης εκτύπωσής τους.