Hasta la vida siempre...

Τον έχουν πει ηγέτη, επαναστάτη, δικτάτορα και τρελό. Ο Ούγκο Τσάβες είναι αδιαμφισβήτητα μια από τις πιο αμφιλεγόμενες προσωπικότητες της σύγχρονης ιστορίας. Ωστόσο κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί ότι μέσα στα 14 χρόνια της εξουσίας του άλλαξε για πάντα το πρόσωπο της Βενεζουέλας.

Ο περισσότερος, φτωχός, λαός έβλεπε στο πρόσωπό του το σωτήρα, ενώ οι πλούσιοι έβλεπαν σ' αυτόν το Διάβολο. Από τα ξημερώματα όμως της 6ης Μαρτίου 2013 ήρθε η ώρα της ιστορίας να κρίνει τον Ούγκο Τσάβες

Ο μικρός Βενεζουελάνος που ήθελε να μοιάσει στον Μπολίβαρ

Στις 28 Ιουλίου 1954 στην μικρή πόλη Σαμπανέτα της Βενεζουέλας στους πρόποδες των Άνδεων ακούγεται για πρώτη φορά το κλάμα του δεύτερου παιδιού των δυο φτωχών δασκάλων, Ούγκο ντελ λος Ρέγιες Τσάβες και της Έλενα Φρίας ντε Τσάβες. Ο μικρός Τσάβες μεγαλώνει σε ένα σπίτι φτιαγμένο από ξύλα και φύλλα φοινικόδεντρου, ενώ εξαιτίας της φτώχειας που επικρατούσε στο σπίτι με τα εφτά τελικά παιδιά, ο Ούγκο και ο αδερφός Αντάν μετακομίζουν στο σπίτι της γιαγιάς τους, με την οποία πωλούν μαζί στο δρόμο μπισκότα, τις «αράχνες».

Όπως διηγείται ο αδερφός του, Αντάν, η γιαγιά επιβράβευε όποιον πωλούσε τις περισσότερες και έτσι ο Ούγκο χρησιμοποιούσε όλη τη γοητεία του, που αργότερα θα μάγευε όλο το έθνος, για να πείσει τα νεαρά κορίτσια.

Οι μεγάλες αγάπες του Τσάβες ήταν δυο: ο επαναστάτης της Βενεζουέλας, Μπολίβαρ, και το μπέιζμπολ. Έτσι, όταν ενηλικιώθηκε συνέλαβε ένα σχέδιο: να καταταγεί στην Στρατιωτική Ακαδημία, ώστε να συμμετάσχει στην ομάδα του μπέιζμπολ και να γίνει κάποια στιγμή επαγγελματίας παίκτης. Όμως η μοίρα είχε άλλα σχέδια γι' αυτόν...

Το πραξικόπημα που πέτυχε... αποτυγχάνοντας

Ο Τσάβες το 1977 μέσα στην Στρατιωτική Ακαδημία μαζί με άλλους στρατιωτικούς δημιουργούν το παράνομο επαναστατικό κίνημα Venezuelan People's Liberation Army, το οποίο πέντε χρόνια μετά μετατράπηκε σε Revolutionary Bolivarian Movement-200 (MBR-200). Με τα χρόνια το κίνημα αυτό γιγαντώνεται μέσα στο χώρο των στρατιωτικών.

Στο μεταξύ το 1989, στο τιμόνι της Βενεζουέλας ανεβαίνει ο Κάρλος Πέρεζ με υποσχέσεις ανεξαρτητοποίησης από την Αμερική και το ΔΝΤ που όμως δεν τηρούνται ποτέ. Ο λαός πεινάει περισσότερο από ποτέ και η Βενεζουέλα έχει γίνει κτήμα των δυτικών. Μάλιστα στη διάρκεια μιας διαδήλωσης κατά της φτώχειας, γνωστή ως Caracazo, ο Πέρεζ βγάζει στους δρόμους το στρατό, ο οποίος ανοίγει πυρ κατά των άοπλων διαδηλωτών και σκοτώνονται χιλιάδες πολίτες με μερικές αναφορές να τους ανεβάζουν στους 3.000.

Ο Τσάβες από εκείνη τη στιγμή ετοιμάζει ένα μεγαλειώδες πραξικόπημα κατά αυτής της «Δικτατορίας του ΔΝΤ» και τελικά στις 4 Φεβρουαρίου 1992 με 2.362 στρατιωτικούς από το MBR-200 ξεκινούν την... επίθεση αυτοκτονίας.

Ο Τσάβες όμως και οι στρατιωτικοί του, έχοντας προδοθεί από αρκετούς πρώην συμμάχους, εγκλωβίζονται στο Στρατιωτικό Μουσείο του Καράκας, ενώ οι απέξω σύμμαχοί του δεν μπορούν να μεταδώσουν στην τηλεόραση βίντεο που είχαν ετοιμαστεί καλώντας τον λαό σε επανάσταση.

Ο Τσάβες καταλαβαίνοντας ότι απέτυχαν παραδίνεται με τον όρο όμως να μιλήσει στην εθνική τηλεόραση. Εκεί, ο κόσμος τον γνωρίζει για πρώτη φορά και τον ερωτεύεται κεραυνοβόλα. Στο λόγο του τονίζει ότι απέτυχαν μόλις προς το παρόν, και μιλώντας για τον Μπολίβαρ διαβεβαίωσε στους πολίτες της χώρας ότι χτίζεται ήδη ένα καλύτερο μέλλον για τη χώρα.

H ώρα της εξουσίας

Μετά το πραξικόπημα, ο Τσάβες φυλακίζεται όμως λίγο μετά του δίνεται χάρη και το 1997 ιδρύει το πολιτικό κόμμα Movimiento Quinta Republica (MVR) με το οποίο κατέβηκε στις εκλογές του 1998. Η νίκη του ήταν σαρωτική με 56,2% και έμελλε να τη διατηρήσει έως το θάνατό του, μόλις χθες.

Πρώτη του ενέργεια να αλλάξει το όνομα της χώρας σε Μπολιβαριανή Δημακρατία της Βενεζουέλας. Από την πρώτη στιγμή που ανέβηκε στη θέση του προέδρου φρόντισε για το φτωχό λαό. Έδωσε τη δυνατότητα ακόμα και στους πιο φτωχούς να μορφωθούν, δημιούργησε ιατρικά κέντρα, διοργάνωνε συσσίτια για τους άπορους και κατασκεύαζε σπίτια για τους άστεγους. Ένα από τα πιο σημαντικά μέτρα που πήρε ήταν η αναδιανομή της γης στους ακτήμονες. Αυτό ήταν και η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι για τους μεγαλοαστούς της Βενεζουέλας, οι οποίοι ήταν οι μόνοι που από την πρώτη στιγμή δεν είχαν πέσει θύμα της... μαγείας του Τσάβες.

Απλοί πολίτες της Βενεζουέλας με τις ευλογίες του κράτους εισέβαλλαν σε εκτάσεις μεγαλογαιοκτημόνων και καταλάμβαναν το κομμάτι γης που ήθελαν. Αυτό που τους αναλογούσε από τη χώρα τους, όπως έλεγαν. Οι ιδιοκτήτες τους ανήμποροι να τα βάλουν με τους εκατοντάδες εισβολείς κατέφυγαν στη δικαιοσύνη, η οποία στην καλύτερη των περιπτώσεων επιδίκαζε κάποια αποζημίωση για τη γη που έχασαν. Υπολογίζεται ότι συνολικά όλα αυτά τα χρόνια τουλάχιστον 170.000 φτωχές οικογένειες της Βενεζουέλας απέκτησαν 20 εκατ. στρέμματα γης από τις απαλλοτριώσεις χωρίς ωστόσο τη συναίνεση των ιδιοκτητών.

Θεός και Δαίμονας

Η αντιπολίτευση των μεγαλοαστών ξεσηκωνόταν όλο και πιο πολύ ταυτίζοντας πια τον Τσάβες με δαίμονα, κλέφτη και λαοπλάνο. Ωστόσο, πάντα θα παρέμεναν πολύ λιγότεροι από την πληθώρα του φτωχού λαού, τους «τσαβίστας» που ήταν συνεχώς δίπλα του.

Η πραγματικότητα βέβαια είναι κάπου στη μέση καθώς κανείς δεν μπορεί να παραβλέψει τα γεγονότα. Παρά το γεγονός πως οι άνθρωποι της Βενεζουέλας δεν πεθαίνουν πια από την πείνα, λίγα έχουν γίνει ουσιαστικά για την ανεργία, η οποία είναι τεράστια, την απίστευτη εγκληματικότητα στο Καράκας που ακόμα και ο ίδιος ο Τσάβες παραδεχόταν ότι χρειάζεται ο στρατός για να ελεγχθεί (η πρωτεύουσα της Βενεζουέλας θεωρείται από τις πιο επικίνδυνες πόλεις στον πλανήτη), τον τεράστιο πληθωρισμό και τη συνεχή άνοδο των τιμών των προϊόντων.

Στα χρόνια που ο Τσάβες ήταν στην εξουσία υπήρχε μεγάλη διάκριση ανάμεσα στους «τσαβίτσας» και τους αντιτσαβικούς. Ενδεικτικό είναι ότι αν κάποιος δεν υποστήριζε αποδεδειγμένα τον Τσάβες ήταν σχεδόν αδύνατο να εργαστεί στην κρατική μηχανή.

Οι αντίπαλοι του Τσάβες τον κατηγορούσαν ότι οδήγησε το λαό στην απόλυτη οκνηρία καθώς προσφέροντάς του καθημερινό φαγητό, μια υποτυπώδη κατοικία και γη, την οποία απέκτησε τόσο απλά, σχεδόν κανείς δεν μοχθούσε για κάποια δουλειά και αρκούνταν όλοι στην κρατική βοήθεια.

Τους πόρους ο Τσάβες τους εξασφάλιζε από το πετρέλαιο, μιας και η Βενεζουέλα είναι η πέμπτη μεγαλύτερη πετρελαιοπαραγωγός χώρα, ενώ δεν αξιοποίησε καθόλου τον τουρισμό της χώρας, ο οποίος πλέον είναι ανύπαρκτος. Στην πραγματικότητα, ο Τσάβες προσπάθησε να αποδιώξει τον τουρισμό τονίζοντας συνεχώς ότι δεν χρειάζονται τους πλούσιους τουρίστες, για να επιβιώσουν.

Ο Τσάβες ωστόσο κατάφερε το απίστευτο. Σε μια εποχή που όλοι κλείνουν το μάτι στις ΗΠΑ, αυτός διάλεξε το μοναχικό δρόμο και κατάφερε να φτιάξει ένα δυνατό μπλογκ με άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής με συμμάχους όμως κάποιες φορές αμφιλεγόμενους, όπως ο Αχμαντινεντζάντ στον Ιράν.

Η συντομότερη ανατροπή της ιστορίας

Τον Απρίλιο του 2002 η κατάσταση στη χώρα είναι έκρυθμη. Στις 9 του μήνα τα συνδικάτα της χώρας κηρύσσουν απεργία και στις 11 Απριλίου κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων κατά της απόλυσης του προέδρου μεγάλης εταιρείας πετρελαίου, ξέσπασαν επεισόδια, με 17 νεκρούς και εκατοντάδες τραυματίες.

Την ίδια μέρα, ένα σημαντικό τμήμα του στρατού που ήταν φανατικά κατά του Τσάβες τον αιχμαλωτίζουν. Ο διοικητής των Ενόπλων Δυνάμεων, Λούκας Ρινκόν Ρομέρο δηλώνει σε τηλεοπτικό εθνικό δίκτυο ότι ο Τσάβες παραιτήθηκε. Νέος πρόεδρος αυτοανακηρύχθηκε ο Πέδρο Καρμόνα, πρόεδρος του συνδέσμου βιομηχάνων και εμπόρων της Βενεζουέλας υποστηριζόμενος από το στρατό. Ωστόσο τη νύχτα του Σαββάτου, στις 13 Απριλίου 2002 οι υποστηρικτές του Τσάβες προχωρούν σε αντιπραξικόπημα και αμέσως ανατρέπουν τη νέα κυβέρνηση με τον Τσάβες να επιστρέφει στην ηγεσία, τερματίζοντας τη συντομότερη κυβέρνηση στην ιστορία της χώρας.

Ο Τσάβες ανέφερε στη συνέχεια ότι ουδέποτε παρατήθηκε οικειοθελώς και ότι όλες αυτές τις μέρες κρατούνταν όμηρος.

Μετά από αυτό η μπολιβαριανή κυβέρνηση προσπαθεί να κάνει ένα νέο ξεκίνημα προσεγγίζοντας και τους μεγαλοαστούς, ενώ ο Τσάβες λίγο αργότερα θα μιλήσει για το ξεκίνημα του «Σοσιαλισμού του 21ου αιώνα».

Ο εκλεγμένος Πρόεδρος που ήθελε να γίνει ισόβιος

Ο Τσάβες δεν σταμάτησε ποτέ να έχει το λαό στο πλευρό του και αυτό φάνηκε σε κάθε εκλογική διαδικασία και δημοψήφισμα. Σχεδόν.

Οι συνεχόμενες θριαμβευτικές επανεκλογές του δεν ήταν αρκετές για τον Τσάβες. Ήθελε να σιγουρέψει ότι θα έμενε για πάντα στη θέση του Προέδρου, μέχρι τουλάχιστον να ολοκληρώσει τις μεταρρυθμίσεις του, όπως υποστήριζε.

Έτσι, με δημοψήφισμα λίγο μετά την ανάληψη της εξουσίας του το 1999, το Δεκέμβριο του ίδιου χρόνου, ο Τσάβες επικυρώνει με τη σύμφωνη γνώμη του λαού ότι η θητεία του Προέδρου αυξάνεται από τα 4 στα 6 χρόνια, ενώ θα έχει δικαίωμα να επανεκλεγεί και δεύτερη φορά.

Στις προεδρικές εκλογές της 3ης Δεκεμβρίου 2006 ο Τσάβες επανεξελέγη από τον πρώτο γύρο για έξι ακόμα χρόνια με το απίστευτο 63%!

Όμως ένα χρόνο μετά έρχεται η πρώτη του ήττα. Ο Τσάβες διοργανώνει δημοψήφισμα με το οποίο διεκδικεί την επανεκλογή του εφ' όρου ζωής, την κατάργηση της αυτονομίας της κεντρικής τράπεζας, την ενίσχυση του ελέγχου του στις ένοπλες δυνάμεις και τον περιορισμό της ελευθεροτυπίας σε καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης. Ωστόσο, οι πολίτες ψηφίζουν «ΟΧΙ» με οριακή πλειοψηφία 50,7% έναντι 49,2%.

Το 2009 το Κοινοβούλιο ενέκρινε τροπολογία του Συντάγματος με βάση την οποία καταργούνται οι περιορισμοί στην ανανέωση της θητείας προσώπων που εκλέγονται σε διάφορα αξιώματα απευθείας από το λαό, συμπεριλαμβανομένου του προέδρου. Προς επαλήθευση της απόφασης προκηρύχθηκε η διεξαγωγή δημοψηφίσματος για το Φεβρουάριο της ίδιας χρονιάς, ώστε ο Τσάβες να διεκδικήσει και τρίτη συνεχόμενη προεδρική θητεία, το 2012 με το λαό να του δίνει ομόφωνα αυτή τη δυνατότητα με ποσοστό 54%.

Τελικά στις 7 Οκτωβρίου 2012, ο Τσάβες νίκησε στις εκλογές του τον αντίπαλό του Ενρίκε Καπρίλες εδραιώνοντας την ηγεσία του, όμως ήταν πλέον αργά γι' αυτόν.

Ο μάγος του λαού

Η ικανότητα του Τσάβες να κάνει το λαό να τον λατρεύει φάνηκε από την πρώτη στιγμή. Ο φτωχός Βενεζουελάνος που κατάφερε να γίνει ο πρόεδρος της χώρας ήταν ένας από αυτούς και μιλούσε κατευθείαν στην καρδιά του. Το επικοινωνιακό του χάρισμα μπορεί να συγκριθεί με ελάχιστους μόνο στην πορεία της ιστορίας.

Ο Τσάβες ήταν ο μόνος ηγέτης χώρας που είχε δική του τηλεοπτική εκπομπή κάθε Κυριακή στην κρατική τηλεόραση από τις 11 το πρωί έως τι 6 το απόγευμα. Με την εκπομπή του, «Alo Presidente» ταξίδευε σε όλη τη Βενεζουέλα και εξέπεμπε από αυτοσχέδια υπαίθρια στούντιο, ενώ μιλούσε στο λαό, ο οποίος μπορούσε να τον πάρει τηλέφωνο.

Από το βήμα της εκπομπής του ενημέρωνε για τα νέα σχέδια της χώρας, ενώ δεν δίσταζε συχνά να τα βάζει με τη Δύση και βέβαια με το μεγάλο εχθρό, την Αμερική, έχοντας συχνά στο στόχαστρο τον Τζορτζ Μπους το νεότερο, τον οποίο είχε κατά καιρούς χαρακτηρίσει Δαίμονα, κ.Κίνδυνο και Γαϊδούρι.

Αυθόρμητος και πολύ απλός δεν δίσταζε να κάνει κινήσεις καράτε στον Πούτιν, να χορέψει σάλσα και να τραγουδήσει μαζί με τον Φιντέλ Κάστρο και τον Μαραντόνα, να κάνει το σταυρό του όταν ανέβηκε να μιλήσει εκεί που λίγο πριν ήταν ο «Διάβολος» Μπους και να διακόπτει συνεχώς τον τότε πρωθυπουργό της Ισπανίας Θαπατέρο, κάνοντας το βασιλιά Χουάν Κάρλος να του πει «Γιατί δεν το βουλώνεις;»!

Τα τελευταία χρόνια μάλιστα είχε βρει ένα νέο τρόπο για να επικοινωνεί με το λαό του: το Twitter! Φανατικός θαυμαστής του συγκεκριμένου μέσου ανανέωνε συνεχώς τη σελίδα του, ενώ είχε πάνω από 4 εκατομμύρια followers. Μάλιστα στον τριακομυριοστό χρήστη που τον έκανε follow του χάρισε ένα διαμέρισμα!

Ο... περίεργος Τσάβες

Δεν ήταν λίγες οι φορές που ο κόσμος είχε μείνει με ανοιχτό το στόμα με τις ενέργειες και τις αποφάσεις του Ούγκο Τσάβες! Έτσι, το 2009 είχε αποφασίσει να απαγορεύσει την Coca Cola Zero συγκεκριμένα καθώς όπως είπε αυτό το αναψυκτικό με τις λίγες θερμίδες ήταν ανθυγιεινό, ωστόσο ποτέ δεν διευκρίνισε γιατί. Επίσης, απαγόρευσε το Χάλοουιν στη χώρα καθώς όπως είπε ήταν μια «ιμπεριαλιστική τρομοκρατία» των Αμερικάνων, ενώ διέταξε να κλείσουν τα γήπεδα του γκλοφ στη Βενεζουέλα καθώς ήταν ένα αριστοκρατικό σπορ που προωθούσε την... τεμπελιά!

Από την άλλη το 2011, βάζοντάς τα με τον καπιταλισμό τον κατηγόρησε για το τέλος της ζωής στον... πλανήτη Άρη.

Πάντως, ο Τσάβες είχε και μια καλλιτεχνική πλευρά και αυτό αποδείχθηκε το 2011 όταν χάρισε στην πρόεδρο της Αργεντινής, Κριστίνα Φερνάντες έναν πίνακα του ίδιου με τον απαθανόντα σύζυγό της, Νέστορ Κίρχνερ, τον οποίο είχε ζωγραφίσει ο ίδιος!

Η αγάπη του Τσάβες για τον απελευθερωτή της Βενεζουέλας, Σιμόν Μπολίβαρ ήταν πασίγνωστη. Έτσι, το 2010 αποφασίζει να ξεθάψει τα οστά του, ώστε αυτά να ερευνηθούν για τυχόν ίχνη δηλητηριασμού που θα ευθυνόταν για το θάνατό του. Τελικά, δεν βρέθηκε τίποτα...

Ο αντίπαλος που τον έριξε κάτω

Στις 30 Ιουνίου 2011, ο Τσάβες ανακοίνωσε στην τηλεόραση από την Κούβα ότι 20 μέρες πριν υποβλήθηκε σε εγχείριση για αφαίρεση όγκου, η οποία ήταν επιτυχημένη. Λίγο αργότερα, στα γενέθλιά του εμφανίστηκε χωρίς μαλλιά λόγω των χημειοθεραπειών μιλώντας το λαό, ενώ αστειεύτηκε ότι είναι περίεργο που η νόσος προτιμά τους ηγέτες της Λατινικής Αμερικής (Τσάβες, Λούλα (Βραζιλία), Λούγο (Παραγουάη), Φερνάντες (Αργεντινή), Σάντος (Κολομβία)). Τον Ιούλιο του 2012 ανακοινώνει ότι πλέον θεραπεύτηκε πλήρως από τον καρκίνο και είναι έτοιμος για τη νέα του θητεία. Όμως στις 8 Δεκεμβρίου 2012, δυο μήνες μετά την επανεκλογή του, ανακοινώνει ότι θα υποβληθεί και πάλι σε εγχείριση στην Κούβα. Φεύγοντας από τη χώρα με το αεροπλάνο και παρά τα όσα ακούγονταν για την κρισιμότητα της κατάστασής του, αυτός δηλώνει αισιόδοξος και παραφράζοντας τη διάσημη φράση του Τσε Γκεβάρα χαιρετά το λαό του λέγοντας: «Hasta la vida siempre».

Από τότε δεν ξαναεμφανίζεται δημόσια και σχεδόν τρεις μήνες μετά χάνει τη μάχη με τη ζωή...

Ο άνθρωπος που είχε ένα όνειρο...

Ο Ούγκο Τσάβες έχοντας ως ίνδαλμά του τον Σιμόν Μπολίβαρ είχε πάντα ένα όνειρο: να κάνει τη Βενεζουέλα μια απόλυτα σοσιαλιστική χώρα, όπου κανείς δεν θα ήταν καλύτερος από κανέναν άλλο. Ο λαός δεν θα πεινούσε και θα είχε ίσες ευκαιρίες. Το όνειρο αυτό υπηρέτησε ο Τσάβες μέχρι και την τελευταία του αναπνοή ανεξάρτητα με το τι κόστιζε αυτό στον ίδιο και στο λαό.

Όμως όπως πάντα στα ιδανικά καθεστώτα στη μέση μπαίνει ο άνθρωπος με τις αναρίθμητες αδυναμίες του και αυτό παύει να είναι ιδανικό στην πράξη. Κάτι τέτοιο ίσως συνέβη και στη Βενεζουέλα.

Αυτό θα το κρίνει ο λαός της και η ιστορία...