Βασικές αρχές της φυσιολογίας Υψόμετρου

Το μεγάλο υψόμετρο είναι υποξικό (μειωμένο οξυγόνο) και υποβαρές (χαμηλή βαρομετρική πίεση) περιβάλλον.Ενώ η συγκέντρωση του οξυγόνου στην ατμόσφαιρα, ανεξάρτητα από το υψόμετρο, παραμένει σταθερή στο 21% όπως είναι στην επιφάνεια της θάλασσας, η μερική πίεση του οξυγόνου ελαττώνεται σαν αποτέλεσμα της μείωσης της βαρομετρικής πίεσης.Το υψόμετρο ταξινομείται σε 4 στάδια:1. Μέσο υψόμετρο (1500 – 2500 μέτρα) προκαλεί μειωμένες επιδόσεις στην άσκηση και μερική ταχύπνοια. Η οξεία νόσος από μεγάλο υψόμετρο (AMS) (acute mountain sickness) είναι σπάνια αλλά μπορεί να εμφανισθεί σε άτομα με καρδιοαναπνευστικά νοσήματα.2. Μεγάλο υψόμετρο (2500 - 4500 μέτρα) σχετίζεται με υποξυγοναιμία τόσο κατά την άσκηση όσο και στην ηρεμία. Πρόκειται για το υψόμετρο όπου παρουσιάζονται οι περισσότερες επιπλοκές κυρίως σε αθλητές που αγωνίζονται σε αγώνα ορεινού τρεξίματος σε ύψος > 3000 μέτρα. Αντίθετα οι κίνδυνοι ελαχιστοποιούνται για αναρριχητές ή απλούς ορειβάτες οι οποίοι ασκούνται σε υπομέγιστες επιδόσεις.3. Πολύ μεγάλο υψόμετρο (4500 – 5500 μέτρα). Είναι απαραίτητος ο εγκλιματισμός πριν από την προσέγγισή του και είναι εξαιρετικά επικίνδυνο για δρομείς ορεινού μαραθωνίου/υπερμαραθωνίου έως και απαγορευτικό.4. Ακραίο υψόμετρο (>5500 μέτρα). Το οξυγόνο εδώ βρίσκεται στο 50% από ότι στο επίπεδο της θάλασσας. Σ’ αυτό το υψόμετρο που προσεγγίζεται μόνο από έμπειρους ορειβάτες και αναρριχητές ακόμη και ο εγκλιματισμός πριν από την ανάβαση δεν τους εξασφαλίζει από συμπτώματα της οξείας νόσου από μεγάλο υψόμετρο. Σ’ αυτό το υψόμετρο η έντονη άσκηση είναι απαγορευτική για τη ζωή του αθλητή.Η άσκηση στο υψόμετρο (προπονητική – αγωνιστική περίοδος) είναι δυσχερέστερη συγκριτικά με αυτή στο επίπεδο της θάλασσας διότι μειώνεται η μερική πίεση του οξυγόνου στο αρτηριακό αίμα καθώς αυξάνεται το υψόμετρο. Αυτό συνεπάγεται τη μειωμένη οξυγόνωση του αίματος που διαχέεται μέσα στους πνεύμονες και κατ’ επέκταση τη μειωμένη οξυγόνωση των ασκούμενων μυών.Συνοπτικά, όσο αυξάνεται το υψόμετρο τόσο περισσότερο ελαττώνεται το διαθέσιμο οξυγόνο για τον οργανισμό του αθλητή (π.χ. στα 2000 - 3000 μέτρα παρατηρείται 25 – 30% μείωση της ισχύς των μυών).Ο οργανισμός για να μπορέσει να ανταπεξέλθει σ’ αυτό το νέο περιβάλλον με μειωμένη προσφορά οξυγόνου αντιδρά με ταχύπνοια (αυξημένη συχνότητα αναπνοών) και υπεραερισμό (αύξηση του κατά λεπτόν αερισμού). Ο υπεραερισμός αποτελεί σημαντικό μηχανισμό για την προσαρμογή του οργανισμού στο μεγάλο υψόμετρο. Ως εκ τούτου ο αθλητής πρέπει να έχει ικανοποιητικές αναπνευστικές εφεδρείες.Προκειμένου τώρα να εξασφαλισθεί ικανοποιητική απόδοση του οξυγόνου στους ιστούς σε συνθήκες υψομέτρου, η καρδιά αναγκάζεται να εργασθεί σε ταχύτερους ρυθμούς (ταχυκαρδία) ώστε να διατηρήσει υψηλά επίπεδα επιδόσεων.Ένας άλλος μηχανισμός προσαρμογής του οργανισμού στο υψόμετρο είναι η αυξημένη παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων μέσω της αυξημένης παραγωγής ερυθροποιητίνης απ’ τους νεφρούς. Αυτό αρχίζει άμεσα μέσα στις πρώτες ώρες παραμονής σε υποβαρικό περιβάλλον και διαρκεί ημέρε