Τα χρόνια αλλάζουνε, αλλά… η «Πρωτοχρονιά», όχι

Τελευταία μέρα του χρόνου σήμερα και με το «εσχατολογικό» 2012 να προδιαγράφεται σίγουρα βαρύ και μαύρο (αν όχι και… «τελικό»), ίσως δεν είναι κακό να ξέρουμε τι ακριβώς θα γιορτάσουμε απόψε τα μεσάνυχτα.

Μία από τις παλιότερες «σημαδιακές» μέρες της ανθρωπότητα θα γιορτάσουμε, μιας και ο ερχομός του Νέου Έτους καταγράφεται ιστορικά ως τέτοια από την εποχή της αρχαίας Βαβυλώνας, 4.000 χρόνια πριν και ο συμβολισμός της είναι πολύ βαθύτερος απ' ότι εκ πρώτης όψεως φαντάζεται κανείς.

Επειδή έτος, εξ ορισμού, ονομάζουμε την ολοκλήρωση μιας περιστροφής της Γης γύρω από τον ήλιο, η

καθιέρωση της γιορτής σε συγκεκριμένη ημερομηνία απαιτεί αστρονομικές παρατηρήσεις που πρέπει να καταγράφονται με ακρίβεια -άρα προϋποθέτει κι έναν ανεπτυγμένο πολιτισμό, που ιεραρχικά περιλαμβάνει και τέτοιους, "μη παραγωγικούς" ρόλους (συνήθως ταυτίζονταν με το ιερατείο) και διαθέτει ένα σύστημα αρίθμησης και γραφής.

Συγχρόνως, βέβαια, σηματοδοτεί και πάλι εξ ορισμού το πέρασμα της ανθρωπότητας από το νομαδικό στάδιο του κυνηγιού και της τροφοσυλλογής, στο στάδιο της γεωργίας -και κατ' επέκτασιν των μόνιμων οικισμών (πόλεων), των μόνιμα εγκατεστημένων πληθυσμών, της οργανωμένης δομής της κοινωνίας, του (ανταλλακτικού, αρχικά) εμπορίου, αλλά, απ' την άλλη και την ανάγκη υπεράσπισης αυτών των προνομιακών τοποθεσιών από τους διεκδικητές (άρα και των στρατών, των πολέμων κ.λπ., κ.λπ.)

Δεν είναι λοιπόν περίεργο και ότι οι πρώτες πρώτες καταγεγραμμένες ημερομηνίες εορτασμού του νέου έτους αφορούσαν τις μέρες που σηματοδοτούν τον ερχομό της Άνοιξης δηλαδή, της επιστροφής της γης στην καρποφορία. Αρκετοί λαοί, άλλωστε, εξακολουθούν και σήμερα να γιορτάζουν το νέο έτος εκείνες τις μέρες (που όμως, στον δυτικό κόσμο έχουν "καπαρωθεί" πλέον για τον εορτασμό του Πάσχα, της ιουδαιο-χριστιανικής εκδοχής της αναγέννησης της τροφοδότριας γης).

Η 1η Ιανουαρίου, είναι μια ημερομηνία που δεν έχει αστρονομική σημασία (δεν ορίζει ηλιοστάσιο ή ισημερία), ούτε γεωργική. Ψηφίστηκε ως μέρα του "Νέου Έτους" για πρώτη φορά από τη ρωμαϊκή σύγκλητο το 153 π.Χ., πιθανότατα για να κλείνει μ' έναν "τελικό" τρόπο τις πολυήμερες, πολυποίκιλα… γλεντζέδικες εκδηλώσεις για τη μεγαλύτερη γιορτή της ρωμαϊκής εποχής (και των περισσότερων λαών, από καταβολής Ιστορίας: τη γιορτή του Sol Invictus, του Ανίκητου Ήλιου, που ο χριστιανισμός οικειοποιήθηκε μέσω των Χριστουγέννων.

Άλλωστε, και αυτή καθαυτή η ονομασία του μηνός Ιανουαρίου προέρχεται από τον ρωμαϊκό θεό Ιανό, με τα δύο πρόσωπα, που κοιτάζουν προς διαμετρικά αντίθετες κατευθύνσεις -ένα στο μέλλον, ένα στο παρελθόν, εν προκειμένω, οπότε η 1η μέρα του ήταν η πιο κατάλληλη για να σηματοδοτήσει το ξεκίνημα της νέας χρονιάς. Ο Ιούλιος Καίσαρας επανεπιβεβαίωσε την ημερομηνία με το περίφημο ημερολόγιό του (Ιουλιανό) το 46 π.Χ. και η ίδια μέρα επελέγη και από τον Πάπα Γρηγόριο το 1582, στο δικό του, "Γρηγοριανό" ημερολόγιο, που η αποικιοκρατία αρχικώς και η σταδιακή παγκοσμιοποίηση του εμπορίου έχει πλ