Το τέλος των προσχημάτων και η αμφισβήτηση της δημοκρατίας

Γράφει ο Μαυροζαχαράκης Μανόλης, Κοινωνιολόγος –Πολιτικός ΕπιστήμοναςΗ οικονομική κρίση κατέδειξε πρόδηλα, την φθίνουσα πορεία της οικονομικής και πολιτικής ηγεμονίας του δυτικού μοντέλου μαζί με τα ιδιαίτερα πολιτισμικά χαρακτηριστικά που το διέπουν.Ενίοτε μάλιστα η ίδια η Δημοκρατία ως η κυριότερο δομικό χαρακτηριστικό του δυτικού κόσμου διαπερνάται από ποικίλους κινδύνους κάτω από τις τραγικές πιέσεις και επιπτώσεις της κρίσης. Με αυτή την έννοια, αρχίζουν να καταρρέουν όλα τα προσχήματα που πρόβαλε κατά καιρούς η ευρωπαϊκή ελίτ γύρω από το ζήτημα θεσμοθετημένης προστασίας της δημοκρατικής τάξης πραγμάτων.Όπως σημειώνει ο νομπελίστας οικονομολόγος Αμάρυα Σεν, αξίες για τις οποίες η Ευρώπη πολέμησε επί δεκαετίες όπως η διατήρηση μιας δημοκρατικής Ευρώπης που ενδιαφέρεται για την κοινωνική ευημερία τίθενται σήμερα υπό αμφισβήτηση. Η πιο ανησυχητική πλευρά της τρέχουσας καχεξίας που διαπερνά την Ευρώπη είναι κατά τον Σεν «η αντικατάσταση των δημοκρατικών δεσμεύσεων με οικονομικές υπαγορεύσεις από ηγέτες της ΕΕ και της ΕΚΤ, και έμμεσα από οίκους αξιολόγησης, οι κρίσεις των οποίων έχουν υπάρξει περιβόητα εσφαλμένες». ( Τα Νέα 24 Μαΐου 2012)Όπως φαίνεται άλλωστε από τα ειδικά χαρακτηριστικά της ευρωπαϊκής κρίσης, έχουμε εισέλθει σε μια μεταβατική περίοδο η οποία θα μπορούσε να πυροδοτήσει υπό ορισμένες προϋποθέσεις το αργό τέλος της δημοκρατίας, μια εξέλιξη με σημαντικές εξωτερικές και εσωτερικές επιπτώσεις τόσο για το Σύνταγμα και την πολιτική οικονομία όσο και για την σταθερότητα του κοινωνικού ιστού.Κατά τον Αντώνη Λιάκο, «ο κόσμος υφίσταται πλέον τις συνέπειες μιας επανάστασης των αγορών που κατόρθωσαν σε όλα τα πεδία να ανατρέψουν τις μεταπολεμικές διευθετήσεις, και κυρίως το συμβιβασμό ανάμεσα στον καπιταλισμό και τη δημοκρατία, την έννοια του κοινωνικού συμβολαίου ανάμεσα στην εργασία, το κεφάλαιο και το κράτος. Η τεράστια πλέον διεύρυνση της ανισοκατανομής του πλούτου αποσυνθέτει όχι μόνο την έννοια του δήμου, αλλά και τη φαντασιακή του προβολή στη δημο-κρατία. Αν στην Ανατολή βλέπουμε οικονομική ανάπτυξη χωρίς δημοκρατία, η Δύση έχει να ανταγωνιστεί χώρες όπου το ελάχιστο επίπεδο αμοιβών και η ανυπαρξία κοινωνικού κράτους την αναγκάζουν να κατεδαφίζει διαδοχικά, αλλά σταθερά, το βιοτικό της επίπεδο και το κοινωνικό κράτος, να περικόπτει από την ιδιότητα του πολίτη τα κοινωνικά δικαιώματα» (Α. Λιάκος, Η δημοκρατία και η κρίση, Εισαγωγή στο βιβλίο του John Keane «Γιατί Δημοκρατία» -Νεφέλη 2012)Η επικράτηση της αρχής της απορρύθμισης και της ιδιωτικοποίησης, σε συνδυασμό με μια αδίστακτη προκυκλική πολιτική λιτότητας – μια στρατηγική που σκοπεύει αποκλειστικά στο να μην χαθεί άλλο έδαφος παγκόσμιας ανταγωνιστικότητας εκ μέρους των ισχυρών κρατών της Δύσης, ειδικότερα απέναντι στις αναδυόμενες οικονομίες έχει περιπέσει αξιακά, ηθικά και εμπειρικά σε ανυποληψία.Η ανυποληψία ωστόσο αυτή είναι μόνο επιδερμική, αφού η βαθύτερη λογική της πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής ισοπέδωσης ριζώνεται στις συνειδήσεις από τα στα τέλη του 20ου αιώνα μέσα