Ντοκουμέντα για την εκκλησιαστική περιουσία

Του Γιώργου Ν. ΠαπαθανασοπούλουΗ εξέλιξη της σχέσης Πολιτείας και Εκκλησίας για την εκκλησιαστική περιουσία αρχίζει από την απελευθέρωση του Ελληνικού Κράτους και φθάνει έως τις ημέρες μας. Σήμερα φέρνουμε ως ντοκουμέντο στοιχεία από τη σχετική μελέτη του Μητροπολίτου Λαρίσης και μετά Αρχιεπισκόπου Αθηνών Δωροθέου Γ’ του Κοτταρά (1888-1957) και την αλληλογραφία που είχε ως Οικονομικός Επίτροπος της Εκκλησίας με τον Αρχιεπίσκοπο Σπυρίδωνα. Ο αείμνηστος Αρχιεπίσκοπος Δωρόθεος ως Μητροπολίτης Λαρίσης εθεωρείτο ειδικός στα θέματα της εκκλησιαστικής περιουσίας και έλαβε μέρος σε όλες τις συσκέψεις και συζητήσεις που έγιναν με τις ελληνικές κυβερνήσεις στο μεταπολεμικό και μετεμφυλιακό διάστημα 1949-1951 και αφορούσαν τη δήμευση της εκκλησιαστικής περιουσίας που είχε απομείνει. Ήταν ο πρώτος που κατήγγειλε ότι οι κυβερνήσεις έπαιρναν την περιουσία της Εκκλησίας για να μοιραστεί στους φτωχούς και ακτήμονες, ενώ μοιραζόταν στους συγγενείς και φίλους τους! Τα όσα συνέβησαν στις συναντήσεις και στις συζητήσεις εκείνες ο κυρός Δωρόθεος τα αποκάλυψε στο βιβλίο που έγραψε και εκδόθηκε από τον εκδοτικό οίκο «Αστήρ» το 1951 και έχει τίτλο «Η εξέλιξις του αναπαλλοτριώτου της εκκλησιαστικής περιουσίας μέχρι σήμερον».Στην επιστολή που απέστειλε στις 24 Νοεμβρίου του 1949 στον Αρχιεπίσκοπο Σπυρίδωνα ο Μητροπολίτης Λαρίσης γράφει ότι προσεκλήθη από τη Βουλή να εκφράσει τις απόψεις της Εκκλησίας για το άρθρο 143 του σχεδίου Συντάγματος «περί αναγκαστικών απαλλοτριώσεων της αγροτικής περιουσίας». Στην ομιλία του στους βουλευτές σημείωσε μεταξύ άλλων:• Η Εκκλησία δεν είναι ιδιώτης, είναι όλος ο ορθόδοξος λαός και εκπληρώνει και σκοπούς κοινωνικούς εξυπηρετώντας έτσι το κράτος.• Στην Επανάσταση του 1821συνέδραμε τον Αγώνα με όλα τα πολύτιμα αντικείμενα που είχε. Ο ιστορικός της εποχής Κωνσταντίνος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων έγραψε σχετικά: «Αι κατά τόπους Εκκλησίαι και Μοναί συνεισέφερον προθύμως λυχνίας αργυράς και κηροπήγια και εί τι άλλο των εκτός της Θείας Τραπέζης καθιερωμένων χρυσών και αργυρών σκευών, προς διατροφή των αγωνιζομένων πενήτων, κουφίζουσα το δυνατόν τας φοβεράς ανάγκας του πολέμου. Συνήχθησαν δε περίπου λίτραι δισχίλιαι τετρακόσιαι ή οκάδες αργυρού 800».• Μετά την Απελευθέρωση η Εκκλησία, το 1833, προσέφερε στο Κράτος και στην περιοχή των Αθηνών, που είναι η νέα πρωτεύουσα, 1.119.464 τετραγωνικά μέτρα και 168.478 τετραγωνικών πήχεων αστικών οικοπέδων καθώς και 2.552.600 στρέμματα κτημάτων περί την μικρή τότε σε έκταση και πληθυσμό πόλη. Έτσι κατασκευάστηκαν δεκάδες μεγάλων κτιρίων, μεταξύ των οποίων η Ακαδημία, τα Νοσοκομεία Αρεταίειο, Αιγινίτειο, Ευαγγελισμός, Συγγρού, Σωτηρία, Παίδων και Αγία Ελένη, το Μετσόβειο Πολυτεχνείο και πολλά άλλα διδακτήρια, νεκροταφεία, πλατείες, σανατόρια, γυμναστήρια και αλσύλια.Σε άλλη του επιστολή ο Μητροπολίτης Δωρόθεος προς τον Αρχιεπίσκοπο Σπυρίδωνα, με ημερομηνία 30 Μαρτίου 1951, γράφει μεταξύ των άλλων:• Το 1917 αρχίζει η απαλλοτρίωση των μεγάλων κτημάτων των Ιερών Μονών για την αποκατάσταση αγροτών, αξίας πολλών δ