Η μάχη του Σαρανταπόρου

Η περίοδος που αρχίζει με την ήττα στον ατυχή ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 και φτάνει μέχρι τα χρόνια της έναρξης των Βαλκανικών Πολέμων χαρα­κτηρίζεται από ένα καθολικό αίτημα για ανανέωση της εθνικής ζωής σε
όλους τους τομείς και ειδικά για αναδιάρθρωση της κρατικής λειτουργίας.
Στην Ελλάδα η συνολική κατάσταση το 1909 προκαλούσε δυσαρέσκεια στην πλειοψηφία των Ελλήνων.Μέσα σε αυτή τη μάλλον αδιέξοδη κατάσταση
σχηματίζεται η πρώτη κυβέρνηση Βενιζέλου, εγκαινιάζοντας μια περίοδο ανασυγκρότησης και μεταρρύθμισης για τη χώρα. Την εποχή ακριβώς αυτή, που η Ελλάδα ανασυντάσσεται και αναδιοργανώνεται, ανα­ταραχές σημειώνονται σε διάφορα σημεία της οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Η κυβέρνηση Βενιζέλου επανέφερε το διάδοχο Κωνσταντίνο στη διοίκηση του στρα­τεύματος, ενώ καταβλήθηκε συστηματική προσπάθεια για την ενίσχυση των στρατιωτικών δυνάμεων της χώρας και παράλληλα κλήθηκαν γαλλική και αγγλική αποστολή για να αναλάβουν αντίστοιχα την εκπαίδευση του στρατού και του ναυτικού.

Από τις 16 Σεπτεμβρίου 1912, με πρόταση του υπουργικού συμβουλίου, και όπως αναφέρεται στο άρθρο 1 του σχετικού διατάγματος, ο εν ειρήνη στρατός είχε τεθεί σε κατάσταση επιστράτευσης.

Ως τον Οκτώβριο του 1912 ο Βενιζέλος ανέβασε την ισχύ των ελληνικών Μονάδων που ήταν έτοιμες για κινητοποίηση και τις εξόπλισε με ένα σημαντικό αριθμό οπλισμού, ενώ υπήρ­χαν και είχαν παραγγελθεί στολές που κάλυπταν το μεγαλύτερο μέρος των ανδρών.

Φυσικά προβλήματα, έστω και μικρής έκτασης, συνέχιζαν να υπάρχουν, όπως προ­κύπτει και από διάφορα σχετικά έγγραφα, στα οποία αναφέρονται προβλήματα λόγω έλλειψης ιματισμού, εξαρτύσεων, οπλισμού, λίπους για την επάλειψη του οπλισμού, φορητών εργαλείων κ.ά.

Παρά ταύτα, η επιστράτευση βρήκε κατά γενική ομολογία το στρατό κατάλληλα εξοπλισμένο με απόλυτα σύγχρονο οπλισμό και με άρτια εκπαίδευση.

Ταυτόχρονα, η Επιτελική Υπηρεσία του Στρατού εξέδωσε διαταγές και οδηγίες προς τις Μονάδες, σχετικά με το σχέδιο επιστράτευσης. Αυ­τό είχε σαν αποτέλεσμα την άμεση ενεργοποίηση των Μονάδων για τη μελέ­τη και προεργασία του μη­χανισμού επιστράτευσης.

Από την 18η του μηνός Σεπτεμβρίου μέχρι την 26η του ίδιου μήνα κατέφθαναν οι έφεδροι, οι οποίοι, αφού εξοπλίζονταν, συγκροτού­σαν τις Μονάδες και οδηγούνταν προς τις ζώνες συγκεντρώσεως αυτών.

Παράλληλα, τα τμήματα προκαλύψεως, τρεις ώρες μετά την κοινοποίηση του διατάγματος επιστράτευσης, κινήθηκαν για τους προκαθο­ρισμένους σε αυτά τομείς και έτσι αυθημερόν η προκάλυψη ανέλαβε το έργο της.

Η κατάσταση στον τουρκικό στρατό δεν ήταν εξίσου καλή. Λεπτομέρειες παραδίδει στα απομνημονεύματά του ο Χασάν Ταξίν Πασάς, που ανέλαβε την αρχιστρατηγία στα ελληνοτουρκι­κά σύνορα στις αρχές Οκτωβρίου. Επικρατούσε σύγχυση και ακατα­στασία, οι ελλείψεις σε τρόφιμα και εφόδια ήταν τραγικές, δεν υπήρχε ούτε ένα ορεινό πυρο­βόλο, που ήταν απαραίτητο για την περιοχή, ενώ οι στρατιώτες χαρακτηρίζονταν από απροθυμία που πολλές φορές έφθανε ως τη λιποταξία.

Είναι φανερό ότι έχει