Το ναυάγιο της ομοσπονδίας και η νέα στρατηγική

O Γ.Γ. του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, επιδίωξε στο Κρανς Μοντανά να τετραγωνίσει τον κύκλο του κυπριακού προβλήματος.

Τελικώς, απέτυχε. Και μαζί, ναυάγησε όλη διαδικασία και η πολιτική, καθώς και ο στόχος της ομοσπονδίας, που μονοπωλεί το Κυπριακό από το 1977. Αυτή είναι η αλήθεια και ο ρεαλισμός του Grans Montana που έψαχνε ο Ειδικός Σύμβουλος του ΓΓ στο Κυπριακό, Έσπεν Μπαρθ Έιντε.

Οι άξονες του Γκουτέρες

Η προσδοκία του ΓΓ του ΟΗΕ ότι μπορούσε να τετραγωνίσει

τον κύκλο προκύπτει από την ενημέρωση η οποία εστάλη, γραπτώς, προς τις Βρυξέλλες από την Ελβετία, μετά την πρώτη παρουσία του Αντόνιο Γκουτέρες στις συνομιλίες. Σε αυτήν τονίζονταν τα ακόλουθα:

Πρώτον: Θέμα Ασφάλεια

1. Η μείωση των στρατιωτικών δυνάμεων να συζητηθεί από τους Πρωθυπουργούς. 2. Αντικατάσταση του υφιστάμενου συστήματος με εγγυητικά δικαιώματα από συμφωνία μηχανισμού με την εμπλοκή των Ην. Εθνών και των Εγγυητριών Δυνάμεων. (Εξ ου και η πρόταση του Προέδρου ως δείγμα υποχωρητικότητας και καλής θέλησης για συμμετοχή σε πολυεθνική αστυνομική δύναμη των εγγυητριών δυνάμεων κατά ποσοστό που θα έφθανε το 1/5).

Δεύτερον: Εσωτερικά Θέματα

1. Η τουρκική πλευρά πρέπει να αλλάξει τον χάρτη της «σε συγκεκριμένες περιοχές». Η ΕΕ εκτιμούσε ότι η αναφορά του ΓΓ του ΟΗΕ σε συγκεκριμένες περιοχές αφορά στη Μόρφου. (Η τουρκική πλευρά αναφέρθηκε σε περιοχές της Μόρφου και η ελληνοκυπριακή στη Μόρφου, χωρίς να καταλήξουν).

2. Στο περιουσιακό ο Γ.Γ. αντιλαμβάνεται ότι η λύση θα μπορούσε να δοθεί στην ακόλουθη βάση: Στις περιοχές που θα ελέγχονται από το μελλοντικό τουρκοκυπριακό συνιστών κράτος να έχει τον κύριο λόγο ο χρήστης, δηλαδή ο Τουρκοκύπριος και ο έποικος. Στις περιοχές που θα επιστραφούν και θα τεθούν υπό ελληνοκυπριακή διοίκηση, τον πρώτο λόγο να τον έχει ο πρόσφυγας που θα επιστρέψει. (Η τελευταία πρόταση του Προέδρου προσεγγίζει τη θέση αρχής του ΓΓ του ΟΗΕ, θέτει, όμως, κάποια άλλα κριτήρια,. που δεν αλλάζουν την ουσία, αλλά η τουρκική πλευρά θέλει περισσότερα).

3. Στον τομέα πολιτικής ισότητας, ο Γ.Γ. του ΟΗΕ διέβλεπε συζήτηση και επίλυση του θέματος επί τη βάσει της εκ Περιτροπής Προεδρίας και του 2 προς 1. Σε αυτό πρόσθεσε και κάτι άλλο: Την «αποτελεσματική φωνή» που «το λιγότερο θα πρέπει να έχει» ο μειοψηφών πληθυσμός. (Το πρώτο σκέλος περί εκ Περιτροπής Προεδρίας έγινε δεκτό από τη Λευκωσία, παρότι ήταν κόκκινη γραμμή, με αντάλλαγμα, όπως ισχυρίζεται η τουρκική πλευρά, τη θέση περί «μηδέν στρατός, μηδέν εγγυήσεις»).

4. Στον τομέα ισορροπημένης μεταχείρισης (εννοεί μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων υπηκόων) στο σημείωμα της ΕΕ τονίζεται ότι για το θέμα της παραχώρησης των τεσσάρων βασικών ελευθεριών προς τους Τούρκους πολίτες, στον δείπνο με τον ΓΓ του ΟΗΕ, είχε αποφασιστεί ότι ένα «ισότιμο καθεστώς προς τους Τούρκους πολίτες πρέπει να οικοδομηθεί». (Επί τούτου υπάρχει αναφορά του Προέδρου της Δημοκρατίας στο έγγραφό του στη λογική του 4 προς 1, με τους Τούρκους να ζητούν πρωτογενές δίκαιο).