Περί αμερικανικής «βάσης»: Καίρια ερωτήματα παραμένουν

Οι δημόσιες δηλώσεις του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Χριστοδουλίδη μετά την πρόσφατη εμφάνιση του στην αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή ( ΚΥΠΕ, 30.10.2018) για το θέμα της στάθμευσης αμερικανικής δύναμης ελικοπτέρων στο Ακρωτήρι μεταξύ 2013 – 2017 αν και πιο διευκρινιστικές από προηγουμένως, εντούτοις αφήνουν ακόμη αναπάντητα κάποια καίρια ερωτηματικά σχετικά με την ασφάλεια και το σεβασμού του κυπριακού κράτους.

Πρώτο, παρόλο που στην

κυριολεξία θα μπορούσε να ήταν και ορθή, ωστόσο είναι και αμφιλεγόμενη η αναφορά ότι «δεν υπήρξε τέτοια αμερικανική βάση», ότι αυτό είναι περίπου δημιούργημα ή υπερβολή των ΜΜΕ και ότι απλώς δόθηκαν στις ΗΠΑ κάποιες διευκολύνσεις για ανθρωπιστικούς λόγους. Βέβαια το τι εστί αεροπορική ή ακόμη και ναυτική «βάση» ( όπως π.χ. Μαρί) είναι ίσως και ένα θέμα ερμηνείας, αλλά στην προκειμένη περίπτωση δεν είναι τα ΜΜΕ αλλά η ίδια η έκθεση ελέγχου του Γραφείου του Γενικού Επιθεωρητή του Στέιτ Ντιπάρτμεντ που κάνει επανειλημμένα αναφορά σε «ουσιώδη περιφερειακή αμερικανική βάση στην Κύπρο» λέγοντας π.χ. ότι: «.... From September 2013 through August 2017, INL/A maintained a substantial regional aviation base in Cyprus» και ότι «the program operated for more than 3 years with 5 helicopters, approximately 40 contractors, and a Department SAA, at a cost of approximately $20 million annually».(AUD –SI-18-59, Σεπτέμβρης 2018)

Δεύτερο, δεν είναι και πολύ ακριβής η υπόδειξη του ΥΠΕΞ ότι «η στάθμευση των ελικοπτέρων ...αποτελούσε μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου των Αμερικανών ανά το παγκόσμιο το 2017 για ασφαλή εκκένωση Αμερικανών διπλωματών». Η πραγματικότητα είναι ότι τότε το έργο εκκένωσης αμερικανικού προσωπικού (διπλωματών) με βάση και την προαναφερθείσα έκθεση αφορούσε μόνο την Κύπρο και όχι το «παγκόσμιο». Από το Ακρωτήρι η δύναμη αυτή θα δημιουργούσε αερογέφυρα με το Λίβανο για την απομάκρυνση του προσωπικού της πρεσβείας των ΗΠΑ και μεταφορά του στην Κύπρο. «Ανά το παγκόσμιο» όμως δεν υπήρχαν άλλες αποστολές εκκένωσης Αμερικανών αλλά μικρές δυνάμεις της ίδιας Υπηρεσία (INL/A) στο Περού, τη Γουατεμάλα, την Κολομβία, τον Παναμά ( και το Πακιστάν) με σκοπό την υποστήριξη των κυβερνήσεων τους στην επιβολή του νόμου και την καταστολή της εμπορίας ναρκωτικών. Υπήρχαν επίσης και δύο άλλες αποστολές στο Ιράκ και το Αφγανιστάν σε ρόλο υποστηρικτικό και επιχειρησιακό στο πλευρό των αντίστοιχων καθεστώτων.

Τρίτο και πολύ σημαντικό, δεν έχει ακόμη δοθεί τουλάχιστο δημόσια απάντηση στο πιο καίριο των ερωτημάτων, ήτοι αν η παρουσία αυτού του αμερικανικού δυναμικού στο Ακρωτήρι – είτε χαρακτηρίζεται ως απλή «στάθμευση» από τον Κύπριο ΥΠΕΞ, είτε ως «ουσιώδης βάση» από τους Αμερικανούς - έγινε ή όχι μετά από ενημέρωση και συγκατάθεση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Και αυτό δεδομένου ότι μια τέτοια ενέργεια αντίκειται στις πρόνοιες της Συνθήκης Εγκαθίδρυσης, αλλά και γιατί αυτό προϋποθέτει χρησιμοποίηση του κυπριακού εναέριου χώρου όπου χρειάζεται η άδεια της Λευκωσίας. Βέβαια ο τέως ΥΠΕΞ και ο προηγούμενος Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου, που βρισκόντουσαν στην Υπηρεσία την περίοδο αυτή, δήλωσαν στις 11.10.2018 ότι δεν έτυχαν τέτοιας ενημέρωση ή αιτήματος από τους Βρετανούς ή τους Αμερικανούς.

Εν κατακλείδι αν η απάντηση του νυν υπουργού είναι η ίδια όπως των ανωτέρω αξιωματούχων – και αλίμονο αν δεν είναι γιατί θα δείχναμε ότι δεν ξέρουμε τι μας γίνεται – το θέμα είναι πολύ σοβαρό για να αφεθεί να περάσει απαρατήρητο και αναπάντητο. Είναι ζήτημα που άπτεται της ασφάλειας, της αξιοπρέπειας, της κυριαρχίας και του σεβασμού της κυβέρνησης, της Κυπριακής Δημοκρατίας και του λαού της. Άπτεται της επάρκειας και της αποτελεσματικής λειτουργίας του κυπριακού κράτους, καθώς και ζωτικών υπηρεσιών έγκαιρης ενημέρωσης και πληροφόρησης του και θα έπρεπε να τύχει άμεσης διερεύνησης και μελέτης για εντοπισμό και διόρθωση τυχόν κενών και αδυναμιών ώστε να αποφευχθεί η επανάληψη παρόμοιων φαινομένων στο μέλλον.