Μεσόγειος: Ανεξερεύνητο Πεδίο Συνεργασίας;

Παρά την διαχρονικά σημαίνουσα θέση στην παγκόσμια οικονομική και πολιτική ιστορία που κατέχει η ανατολική Μεσόγειος, συνιστά τραγική ειρωνεία η διαπίστωση ότι οι οικονομικοί δεσμοί μεταξύ των χωρών της Μεσογείου είναι ουσιαστικώς ανύπαρκτοι.

Όπως επισημαίνουν σε σχετικό άρθρο τους οι Κλεοπάτρα Κιττή και Ιωάννης Ν. Γρηγοριάδης* που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ, «η ανακάλυψη σημαντικών κοιτασμάτων φυσικού αερίου

στις αποκλειστικές οικονομικές ζώνες (ΑΟΖ) του Ισραήλ, της Κύπρου και της Αιγύπτου ανέδειξε το ενδεχόμενο να μετατραπεί το φυσικό αέριο σε καταλύτη για την περιφερειακή οικονομική συνεργασία αλλά και να αναδειχθεί η ανατολική Μεσόγειος σε κρίσιμο για την Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και την παγκόσμιο αγορά προμηθευτή φυσικού αερίου. Ενώ το φυσικό αέριο σαφώς θα συμβάλει στην βελτίωση των δημοσίων οικονομικών των κρατών στα οποία ανήκουν τα κοιτάσματα, η ευκαιρία να μετατραπεί η ανατολική Μεσόγειος σε μείζονα εξαγωγέα υδρογονανθράκων προς την ευρωπαϊκή αγορά φαίνεται ότι έχει παρέλθει.

Παρά την ανάπτυξη σημαντικών περιφερειακών συνεργασιών μεταξύ Ελλάδος, Κύπρου, Αιγύπτου και Ισραήλ, τα χρονίζοντα προβλήματα ασφαλείας στην Ανατολική Μεσόγειο παρέμειναν άλυτα. Οι εξεγέρσεις του 2011 εξελίχθηκαν σε εμφύλιο πόλεμο στην Λιβύη και την Συρία αποσταθεροποιώντας την περιοχή. Την αποσταθεροποίηση επέτειναν και οι παρεμβάσεις της Τουρκίας υπέρ συγκεκριμένων φατριών στους δύο εμφυλίους πολέμους. Η μη λύση του Κυπριακού στο Κρανς Μοντανά τον Αύγουστο του 2017 διατήρησε το πολιτικό ρίσκο για οποιαδήποτε μεγάλου βεληνεκούς επένδυση στην περιοχή. Το κόστος παραγωγής και μεταφοράς φυσικού αερίου μέσω του προτεινομένου αγωγού φυσικού αερίου EastMed παρέμενε σε απαγορευτικά για τα δεδομένα της ευρωπαϊκής αγοράς φυσικού αερίου επίπεδα. Η πανδημία συνέβαλε στην έτι περαιτέρω μείωση των διεθνών τιμών φυσικού αερίου, η οποία οδήγησε όλες τις μεγάλες εταιρίες φυσικού αερίου να αναστείλουν τα ερευνητικά και εξορυκτικά τους προγράμματα.

Επιπλέον, η ανακοίνωση της «Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας» (European Green Deal) αλλάζει άρδην την συζήτηση για την αξιοποίηση πλουτοπαραγωγικών πόρων με αρνητικό κλιματικό αποτύπωμα. Καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση δεσμεύεται να γίνει κλιματικώς ουδέτερη μέχρι το 2050, η εκπομπή διοξειδίου του άνθρακος πρέπει να προσδιορισθεί δραστικώς, καθώς και η καύση παντός είδους υδρογονανθράκων, συμπεριλαμβανομένου και του φυσικού αερίου. Τούτο σημαίνει μεν ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν θα προτίθεται πλέον να χρηματοδοτήσει μεγάλες επενδύσεις εξορύξεως και μεταφοράς υδρογονανθράκων. Από την άλλη όμως αναδεικνύει μια νέα μεγάλη ευκαιρία για την οικονομική συνεργασία στην Μεσόγειο: την ανάπτυξη υποδομών παραγωγής, αποθηκεύσεως και μεταφοράς ανανεώσιμων μορφών ενέργειας προς όλη την Ευρώπη.

Τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της Μεσογείου στην παραγωγή ηλιακής και αιολικής ενέργειας είναι προφανή. Ελλείπουν προς το παρόν όμως οι κατάλληλες υποδομές, το ρυθμιστικό πλαίσιο, αλλά και τα κεφάλαια για την ανάπτυξη των αναγκαίων υποδομών».

Υπό τις συνθήκες αυτές, η Μεσόγειος αποκτά ιδιαίτερη αξία. Οι φυσικοί της πόροι είναι κλειδί, για να πετύχει η Ευρώπη τους στόχους της. Όμως για να τους αξιοποιήσει, απαιτείται ένα θεσμικό πλαίσιο δίκαιο προς όλα τα κράτη και τους πολίτες της περιοχής, το οποίο και ενθαρρύνει τις κυβερνήσεις κρατών όπως η Αλγερία, η Λιβύη και η Τυνησία να προετοιμασθούν για τη απεξάρτηση των οικονομιών τους από τον άνθρακα. Αυτό θα πρέπει να γίνει με κατάλληλα μέτρα, τεχνογνωσία και προγραμματισμό για την αποφυγή νέας πολιτικής αστάθειας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη της Μεσογείου που δεν είναι μέλη της έχουν την ευκαιρία να επαναπροσδιορίσουν τις σχέσεις τους και να μεταρρυθμίσουν τις οικονομίες τους μέσω συνεργειών και συνεργασιών.

Γιώργος Παγουλάτος

Ο Γιώργος Παγουλάτος, γεννήθηκε στην Ελλάδα και είναι καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Οικονομίας στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Επισκέπτης Καθηγητής στο Κολέγιο της Ευρώπης, Bruges, Βέλγιο, ενώ είναι ο Γενικός Διευθυντής του Ελληνικού Ιδρύματος Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ), μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του European Policy Centre (EPC) στις Βρυξέλλες, και μέλος του Advisory Board του περιοδικού Social Europe. Έχει διατελέσει Μέλος του Ανώτατου Συμβουλίου του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου της Φλωρεντίας (2010-13), Πρόεδρος της Ελληνικής Πανεπιστημιακής Ένωσης Ευρωπαϊκών Σπουδών (ΕΠΕΕΣ), και μέλος διοικητικών συμβουλίων επιστημονικών ενώσεων και οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών.

Διαθέτει εκτενή συμβουλευτική εμπειρία στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, στην Ελλάδα και διεθνώς. Συμμετέχει τακτικά ως προσκεκλημένος ομιλητής (keynote speaker) σε διεθνή συνέδρια και εταιρικές εκδηλώσεις. Διετέλεσε διευθυντής Στρατηγικού Σχεδιασμού και Σύμβουλος των Πρωθυπουργών Λ. Παπαδήμου και Π. Πικραμμένου (2011-2012).

Πτυχιούχος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Μάστερ και Διδακτορικό Δίπλωμα Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης (1997), όπου σπούδασε με υποτροφία Rhodes. Διετέλεσε μεταδιδακτορικός υπότροφος στο Πανεπιστήμιο Princeton των ΗΠΑ με αντικείμενο τη Συγκριτική Οικονομική Πολιτική.

Ο κ. Παγουλάτος θα παρευρεθεί στο 2ο Cyprus Forum όπου θα ηγηθεί του πάνελ με τίτλο «Cyprus and the Mediterranean: New Realities, the Green Deal, a Connected Mediterranean» με την συμμετοχή των:

Frode Overland Andersen, Πρέσβης Νορβηγίας σε Ελλάδα και ΚύπρουΝίκος Χριστοδουλίδης, Υπουργός Εξωτερικών της Κυπριακής ΔημοκρατίαςΔρ. Ιωάννης Γρηγοριάδης, Αναπληρωτής Καθηγητής και κάτοχος έδρας Jean Monnet στο Πανεπιστήμιο Μπίλκεντ και Ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ.  Ιωάννης Κασουλίδης, πρώην Υπουργός Εξωτερικών της Κυπριακής Δημοκρατίας

Το Cyprus Forum που πραγματοποιείται στις 2 Οκτωβρίου 2021, επιδιώκει να συνενώσει για δεύτερη συνεχή χρονιά την κοινωνία των πολιτών, τους θεσμούς, την ακαδημαϊκή κοινότητα και τον επιχειρηματικό κόσμο.

Συγκεντρώνοντας πολιτικούς ηγέτες από Κύπρο και εξωτερικό, εξέχουσες προσωπικότητες από τον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, τον χώρο των ΜΜΕ, του επιχειρείν, της ακαδημαϊκής κοινότητας και της κοινωνίας των πολιτών, οι συμμετέχοντες στο 2ο Cyprus Forum θα συζητήσουν, θα ανταλλάξουν ιδέες και θα καθορίσουν νέες και δημιουργικές λύσεις σε καίρια ζητήματα που απασχολούν τον δημόσιο βίο.

Το Cyprus Forum διοργανώνεται από τον μη κυβερνητικό μη κερδοσκοπικό οργανισμό Oxygono, που έχει σκοπό την βελτίωση της ποιότητας του δημοσίου διαλόγου στην Κύπρο, σε συνεργασία με το Delphi Economic Forum.

Για εγγραφές πατήστε εδώ.

Για περισσότερες πληροφορίες, επικοινωνήστε με τo Cyprus Forum:

τηλ.: +357 22 678 670, ηλεκτρονικό ταχυδρομείο: [email protected], ιστοσελίδα: https://www.2021.cyprusforum.cy/

*Η Κλεοπάτρα Κιττή είναι Ιδρυτής της «Πρωτοβουλίας Ανάπτυξης για τη Μεσόγειο (Mediterranean Growth Initiative)» και Ειδική Σύμβουλος του Προγράμματος Μεσογείου του ΕΛΙΑΜΕΠ. Ο Ιωάννης Ν. Γρηγοριάδης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Μπίλκεντ και Επικεφαλής του Προγράμματος Τουρκίας του ΕΛΙΑΜΕΠ.