Καθ.Μιχάλης Πιερή:Οι επιπτώσεις της πανδημίας στον πολιτιστικό τομέα

Οι επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19 στον πολιτιστικό και δημιουργικό τομέα, τα πιθανά μέτρα για τον μετριασμό αρνητικών επιπτώσεων της κρίσης, η ανταλλαγή εμπειριών με άλλους φορείς και η χάραξη στρατηγικών για την αντιμετώπισή της, αποτελούν τα θέματα γύρω από τα οποία περιστράφηκε η δημιουργική συζήτηση που είχαμε με τον Επίτιμο Διευθυντή του Πολιτιστικού Κέντρου, ΚαθηγητήΜιχάλη Πιερή.

Ο κύπριος ποιητής, δραματουργός, σκηνοθέτης και πρωτεργάτης στη δημιουργία του Θεατρικού Εργαστηρίου του Πανεπιστημίου Κύπρου (Θ.Ε.ΠΑ.Κ.),

διεισδύει στο βάθος του ποιοτικού έργου που επιτελείται επί δεκαετίες στο Αρχοντικό Αξιοθέας. Εξηγεί πώς αυτό κατάφερε να κατακτήσει περίοπτη θέση στο πολιτισμικό τοπίο της Κύπρου και της Ελλάδας και πώς έτυχε διεθνούς αποδοχής με αποτέλεσμα πλέον να αναπροσανατολίζεται από την παραδοσιακή του διάσταση στοχεύοντας σε ευρύτερες πολιτιστικές συνθέσεις.

Κύριε Πιερή, μπορείτε να μας συνοψίσετε τις βασικές παραμέτρους αυτής της προσπάθειας;

Ας ξεκινήσουμε με ό,τι έγινε έως στιγμής. Από τις πρώτες μέρες του υποχρεωτικού εγκλεισμού, το Πολιτιστικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Κύπρου μελέτησε διάφορους τρόπους αντίδρασης από τη σκοπιά της Τέχνης, απέναντι στην «πληγή» της απομόνωσης, που εύκολα μπορεί να οδηγήσει προς τη μελαγχολία, ίσως και στην κατάθλιψη. Μετά από τις απαραίτητες προετοιμασίες τεχνικού κυρίως χαρακτήρα, στις 7 Απριλίου ξεκίνησε το «διαδικτυακό» Πολιτιστικό Φεστιβάλ του Πανεπιστημίου Κύπρου με δύο προβολές την εβδομάδα (κάθε Τρίτη και Πέμπτη). Μέσα απ’ αυτή την πρωτοβουλία, οι «Φίλοι της Αξιοθέας» και το ευρύτερο κοινό είχαν ήδη τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν τρία έργα του Θεατρικού Εργαστηρίου του Πανεπιστημίου Κύπρου (Θ.Ε.ΠΑ.Κ.) – τη «Ρωμιοσύνη» του Βασίλη Μιχαηλίδη, τον «Ερωτόκριτο» του Βιτσέντζου Κορνάρου και το «Άσμα του Γιοφυριού».

Οι εντυπώσεις από τις κινηματογραφημένες παραστάσεις ενισχύθηκαν με την προβολή, κάθε Πέμπτη, επιλεγμένων ντοκιμαντέρ για το κάθε έργο τα οποία αναδεικνύουν τη διεργασία που οδήγησε στη σκηνοθετική προσέγγιση και στη συνολική αρτίωση των παραστάσεων, την αφοσίωση των μελών του Θ.Ε.ΠΑ.Κ. και όλα εκείνα που μένουν εκτός σκηνής, αλλά καθορίζουν το τελικό αποτέλεσμα που παρουσιάζεται στο κοινό. Όλες οι αναρτήσεις είναι προσβάσιμες στη σελίδα του Πολιτιστικού Κέντρου του Πανεπιστημίου Κύπρου στο Facebook (www.facebook.com/ucycultural centre/).

 Ποια ήταν η ανταπόκριση του κοινού στις διαδικτυακές προβολές της Αξιοθέας;

Η ανταπόκριση του κοινού υπήρξε συγκινητική και υπερθετική. Παρά το άγχος των ημερών, δεκάδες φίλοι του θεάτρου και των τεχνών από την Κύπρο και το εξωτερικό απέστειλαν μηνύματα ενθουσιασμού και αισιοδοξίας στην ηλεκτρονική διεύθυνση του Πολιτιστικού Κέντρου.

Παράλληλα, έχοντας ενημερωθεί για τις αναρτήσεις του «διαδικτυακού» Πολιτιστικού Φεστιβάλ, φορείς με σημαντική προσφορά στον χώρο του πολιτισμού, όπως το Υφυπουργείο Τουρισμού και η ΟΠΑΠ Κύπρου, επικοινώνησαν με το Πολιτιστικό Κέντρο για να συνδράμουν αυτήν την προσπάθεια. Συγκεκριμένα, με τη στήριξη του Υφυπουργείου Τουρισμού γίνεται υποτιτλισμός στα αγγλικά όλων των παραστάσεων του Θ.Ε.ΠΑ.Κ., ενώ από την περασμένη εβδομάδα οι κινηματογραφημένες παραστάσεις και τα ντοκιμαντέρ προβάλλονται επίσης μέσω της διαδικτυακής πλατφόρμας πολιτισμού της ΟΠΑΠ Κύπρου www.texnistospiti.com. Μελετάται και η προβολή σημαντικών εκδηλώσεων της Αξιοθέας για τις οποίες δεν υπάρχει οπτικογράφηση, αλλά διαθέτουμε πολύ καλές ηχογραφήσεις, ενώ έχει προχωρήσει η μελέτη για την ένταξη παράλληλης μετάφρασης στη νοηματική γλώσσα σε όλα τα κινηματογραφημένα έργα (προσδοκούμε να είμαστε έτοιμοι και γι’ αυτό το εγχείρημα από την επόμενη εβδομάδα).

 Δημιουργήσατε ψηφιακό περιεχόμενο για να έχουν δωρεάν πρόσβαση οι πολίτες από το σπίτι τους. Πώς αυτό το επίτευγμα έγινε μέσα σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα και έχουν ήδη αναρτηθεί διαδικτυακά έργα και εκδηλώσεις του Θεατρικού Εργαστηρίου;

Αυτό που έχετε δει είναι μόνο ένα μικρό κομμάτι από το αρχειακό υλικό που φυλάσσεται στην Αξιοθέα. Το Αρχείο του Πολιτιστικού Κέντρου είναι εξαιρετικά πλούσιο και στις τρεις κύριες ενότητες που το απαρτίζουν (Αρχείο Θ.Ε.ΠΑ.Κ., Αρχείο Πολιτιστικού Φεστιβάλ, Αρχείο Νεοελληνικής Λογοτεχνίας). Πρόκειται για έναν πολιτιστικό και πνευματικό θησαυρό  που συνιστά πολύτιμο κληροδότημα στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, διά του οποίου θα μπορεί και τώρα -αλλά και στο μέλλον- να προωθεί τον πολιτισμό μας πέραν από τα κυπριακά σύνορα. Μάλιστα, αυτός ο πλούτος του Αρχείου της Αξιοθέας (ποιοτικών θεατρικών παραστάσεων ―και όχι μόνο του Θ.Ε.ΠΑ.Κ αλλά και άλλων φιλοξενούμενων θεατρικών ομάδων― παραστάσεων Θεάτρου Σκιών, συναυλιών από μη σπαταλημένα εμπορικά σχήματα παραδοσιακής, σύγχρονης μοντέρνας και κλασικής μουσικής, διαλέξεων, αναγνώσεων, εκθέσεων, αφιερωμάτων σε κορυφαίους ποιητές (Όμηρος, Αισχύλος, Ντάντε, Σολωμός, Καβάφης, Γέητς, Πεσσόα, Λόρκα, Σεφέρης, Ρίτσος, Καββαδίας, Μόντης, Σινόπουλος, Παυλόπουλος, Γκανάς, κ.ά.) έχει αρχίσει να ψηφιοποιείται ώστε να διευκολύνεται η διάχυσή του στην κοινωνία.

Σε παλαιότερη συνέντευξή σας είχατε δηλώσει χαρακτηριστικά «μέσα σε αυτό το μαύρο και άρρωστο τοπίο, η Αξιοθέα ανατέλλει στον ξύπνιο και στον ύπνο μου, ως ένα πλεούμενο που κινείται όχι “προς ζόφον”, αλλά προς το φως». Πώς φαντάζεστε να ανθεί και πάλι το Φεστιβάλ της Αξιοθέας υπό το πρίσμα αυτής της περιγραφής σας;

Μια περικοπή που μου είχε προκύψει την εποχή που συνέθετα τη δραματική εκδοχή του Χρονικού της Κύπρου του Λεοντίου Μαχαιρά, είναι η ακόλουθη, στην οποία περιέχεται και η φράση για την έλευση του «φωτός»:

«Αμμέ να έχουμεν ολπίδαν εις τον Θεόν, ότι μέσα εις την σκλερίαν [=τρικυμία] έρχεται η γαλήνη. Mέσα εις το βαθύν σκότος έρχεται το φως. Ότι λαλεί ο λόγος: «Tο νερόν πάγει, και ο άμμος μεινίσκει».

Ο Μαχαιράς έγραψε αυτά τα λόγια μέσα στις πιο μαύρες στιγμές της ιστορίας της Κύπρου (κατάληψή της από τους Σαρακηνούς το 1426), οπότε όλοι οι Κύπριοι πίστευαν «ότι εχάθην ο κόσμος». Βλέπουμε όμως ότι κατά τον Μαχαιρά η ελπίδα δεν χάθηκε. Θα έλεγα όχι μόνο η ελπίδα, αλλά και το πείσμα που προικίζει τον δοκιμαζόμενο λαό με αντοχή και διάθεση για επανεκκίνηση. Σε αυτού του είδους την πεισμωμένη στάση είναι που στηρίζουμε την πίστη μας ότι το Φεστιβάλ της Αξιοθέας θα ξανανθίσει πάλι, όπως η τριανταφυλλιά που σας στέλνω (σημερινή φωτογραφία), η οποία έχει ντυθεί νυμφούλα και έχει ανυψωθεί από την αυλή στο μπαλκόνι και στη στέγη αδημονώντας να δει τους φίλους της Αξιοθέας να γεμίζουν ξανά το υπαίθριο θεατράκι της.

Με τη διακοπή λειτουργίας των θεάτρων χρειάστηκε να αναπτυχθούν πρωτοβουλίες ώστε να στηριχθεί ο σύγχρονος  πολιτισμός,  αλλά  και  να  τροφοδοτηθούν με «ψήγματα κουλτούρας» οι πολίτες, όντας «κοινωνικά περιορισμένοι» στο πλαίσιο της εκστρατείας «Μένουμε σπίτι». Η εξεύρεση τρόπων απευθείας πρόσβασης των πολιτών στον πολιτισμό είναι σήμερα απολύτως αναγκαία και χρήσιμη όσο ποτέ άλλοτε ίσως, δεδομένων των έκτακτων μέτρων προστασίας, που έχουν επιβληθεί. Κοιτάζοντας μπροστά με αισιοδοξία, οφείλουμε να σχεδιάσουμε και να εφαρμόσουμε εκστρατείες, που θα ενθαρρύνουν και θα στηρίζουν την αθρόα συμμετοχή των πολιτών, μόλις αποκατασταθεί η κανονικότητα. Το Πολιτιστικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Κύπρου με τη δέουσα σοβαρότητα ενός ακαδημαϊκού θεσμού, κινείται προς αυτή την κατεύθυνση, καθότι εκλαμβάνει την πανδημία του κορωνοϊού ως ευκαιρία για να ενώσουμε τις φωνές μας, να τις συγχρωτίσουμε με τη δημιουργική ιδιότητα του πολιτισμού, ώστε οι πολίτες της τοπικής κοινωνίας να μην αποκοπούν από τη σύγχρονη καλλιτεχνική ματιά. Η Αξιοθέα θα συνεχίσει να προσφέρει τοπικά αλλά και εκτός συνόρων, μέσω του διαδικτύου, υλικό από σημαντικές παραστάσεις και άλλες εκδηλώσεις της.

*Τη συνέντευξη του Επίτιμου Διευθυντή του Πολιτιστικού Κέντρου, Ακαδημαϊκού Μιχάλη Πιερή, εξασφάλισε η Επικεφαλής του Γραφείου Τύπου και Δημοσίων Σχέσεων του Πανεπιστημίου Κύπρου, Δόξα Κωμοδρόμου