Ισραήλ: Οι εκλογές «δημοψήφισμα», τα σκάνδαλα και ο αμφιλεγόμενος ρυθμιστής

Οι Ισραηλινοί προσέρχονται σήμερα, για δεύτερη φορά μέσα σε πέντε μήνες, στις κάλπες για τις βουλευτικές εκλογές, οι οποίες σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, φαίνεται ότι θα είναι μια μάχη στήθος με στήθος μεταξύ του Ισραηλινού πρωθυπουργούκ, Μπενιαμίν Νετανιάχου και του πρώην αρχηγού του στρατού, Μπένι Γκαντς.

Ο 69χρονος Μπενιαμίν Νετανιάχου έχει μείνει

Απέναντι στον «Μπίμπι» βρίσκεται ο απόστρατος στρατηγός Μπένι Γκαντς, ο οποίος είναι περισσότερο φιλελεύθερος στα κοινωνικά ζητήματα καλλιεργώντας παράλληλα μια εικόνα γερακιού στα ζητήματα ασφαλείας και παίζει το χαρτί της «εντιμότητας».

Μπίμπι ή Μπένι; Ιδού το ερώτημα στο οποίο θα πρέπει να απαντήσουν οι περισσότεροι από έξι εκατομμύρια ισραηλινοί ψηφοφόροι.

Και αυτό το ματς προαναγγέλλεται σκληρό. Σύμφωνα με ένα βαρόμετρο του τηλεοπτικού καναλιού Channel 12, το Λικούντ και το Μπλε Λευκό θα κερδίσουν το καθένα 32 έδρες από τις 120 της Κνεσέτ, του ισραηλινού κοινοβουλίου.

Πάντως, οι εκλογές θεωρούνται δημοψήφισμα υπέρ ή κατά του Νετανιάχου επειδή θα λάβουν χώρα έναν μήνα πριν ο αρχηγός του Λικούντ εμφανισθεί ενώπιον της δικαιοσύνης για υποθέσεις «διαφθοράς», «κατάχρησης εμπιστοσύνης» και «ατασθαλιών». Προς το παρόν δεν έχουν απαγγελθεί κατηγορίες σε βάρος του Νετανιάχου και συνεπώς δεν έχει καταδικασθεί, όμως μια εκλογική νίκη θα μπορούσε να επιτρέψει στους συμμάχους του να ψηφίσουν την ασυλία του, ζήτημα το οποίο είχε τεθεί ξανά και στις προηγούμενες εκλογές.  Ο απόστρατος στρατηγός Γκαντς, είναι περισσότερο φιλελεύθερος στα κοινωνικά ζητήματα, έχει καλλιεργήσει παράλληλα μια εικόνα «γερακιού» στα ζητήματα ασφαλείας και παίζει το χαρτί της «εντιμότητας». «Είναι λίγες οι φορές που οι ψηφοφόροι βρίσκονται αντιμέτωποι με δύο επιλογές τόσο ξεχωριστές, δύο μόνο δρόμους και πρέπει να επιλέξουν ποιον θα πάρουν», ανέφερε ο Γκαντς σε άρθρο που δημοσιεύθηκε τη Δευτέρα στα Εβραϊκά σε μεγάλης κυκλοφορίας εφημερίδες.

Τι έγινε στις προηγούμενες εκλογές

Το κόμμα του, το Λικούντ, ήρθε ισόπαλο με το «Καχόλ Λαβάν», το νέο κεντρώο κόμμα «Μπλε Λευκό» που έχει επικεφαλής τον Μπένι Γκαντς, έναν απόστρατο στρατιωτικό.

Παρά το ότι ο Νετανιάχου έσπευσε να εξαγγείλει ότι είναι ο νικητής της εκλογικής αναμέτρησης, δεν κατάφερε να σχηματίσει έναν πλειοψηφικό συνασπισμό. Και για να μην επιτρέψει στον πρόεδρο Ρεουβέν Ριβλίν να ζητήσει από κάποιον αντίπαλο να σχηματίσει την κυβέρνηση, διέλυσε το κοινοβούλιο με αποτέλεσμα να προκηρυχθούν νέες εκλογές.

Σύμφωνα με αναλυτές, στο προσκήνιο βρισκόταν μία μάχη για τον κοσμικό ή τον θρησκευτικό χαρακτήρα του Ισραήλ. Όμως, υπογείως, το πρόβλημα του Νετανιάχου ήταν η απουσία επιλογών για να σχηματίσει ένα κυβερνητικό συνασπισμό, αποδυναμωμένος από τις κατηγορίες για διαφθορά σε τρεις διαφορετικές υποθέσεις.

Η προεκλογική εκστρατεία του Νετανιάχου

Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας ο πρωθυπουργός στράφηκε ακόμα πιο δεξιά. Την προηγούμενη εβδομάδα ο Νετανιάχου προανήγγειλε ότι θα προσαρτήσει ένα στρατηγικής σημασίας κομμάτι της κατεχόμενης Δυτικής Όχθης, σε περίπτωση που νικήσει. Η υπόσχεση αυτή επικρίθηκε από τους Παλαιστινίους, οι οποίοι βλέπουν σ' αυτήν το τέλος κάθε «ειρηνευτικής διαδικασίας», ενώ η ηγεσία τους χαρακτήρισε αυτή την κίνηση ως «έγκλημα πολέμου».

Στη συνέχεια, δύο ρουκέτες εκτοξεύθηκαν από τη Γάζα, θύλακα που ελέγχεται από τους ισλαμιστές της Χαμάς, προς την κατεύθυνση του Ασντόντ, όπου ο Νετανιάχου αναγκάσθηκε να διακόψει μια συνάντηση.

Αραβικές χώρες, ο ΟΗΕ, ακόμη και η Μόσχα προειδοποίησαν εναντίον αυτής της προσάρτησης. Η στάση αυτή της Ρωσίας είναι σημαντική, καθώς ο Νετανιάχου εμφανίζεται στις αφίσες του να σφίγγει το χέρι του Βλαντίμιρ Πούτιν ή του Ντόναλντ Τραμπ.

«Αν υπάρχει κάποιος που μπορεί να επηρεάσει τον πρόεδρο Τραμπ, το Κογκρέσο και την κοινή γνώμη στις Ηνωμένες Πολιτείες», αυτός είμαι εγώ, δήλωσε ο Νετανιάχου, ο οποίος προβάλλει τις επαφές του με σημαντικούς ηγέτες. «Πώς τα κατάφερα; Χάρη σ' ένα σύνολο δεξιοτήτων, χάρη στην πείρα».

Ο Γκαντς, ο οποίος επαναλαμβάνει πως θέλει να αποκαταστήσει το γόητρο του λειτουργήματος του πρωθυπουργού, υπαινισσόμενος τις κατηγορίες εναντίον του Νετανιάχου, φαίνεται από την πλευρά του αποφασισμένος. «Σας το λέω, θα τον νικήσουμε (...) Είμαι εδώ για να αλλάξω τη χώρα. Και για να τα καταφέρω, η αποχώρηση του Μπίμπι είναι απαραίτητη», τόνισε.

Μπορεί να διευθετήσει το Παλαιστινιακό πρόβλημα;

Ο Νετανιάχου έγραψε στην εφημερίδα Maariv τη Δευτέρα ότι: «Βρισκόμαστε σε μια καθοριστική στροφή της ιστορίας των Ισραηλινών και του κράτους του Ισραήλ».

«Σας ζητάω τώρα την εμπιστοσύνη σας ώστε να ολοκληρώσω αυτή την ιστορική αποστολή και να κατοχυρώσω τα σύνορα και την ασφάλεια του Ισραήλ για πάντα», συμπλήρωσε.

Αναλυτές επισημαίνουν ότι το σχέδιο του προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, για το Παλαιστινιακό ζήτημα αναμένεται να δημοσιοποιηθεί αμέσως μετά την εκλογική αναμέτρηση του Ισραήλ.

Τι υπόσχεται η αντιπολίτευση και ποιος ο ρόλος των μικρότερων κομμάτων

Ο βασικός αντίπαλος του Ισραηλινού πρωθυπουργού είναι ο πρώην αρχηγός του στρατού, Μπένι Γκαντς, ο οποίος συγκεντρώνει γύρω του δυνάμεις του κέντρου που υπόσχονται να βάλουν ένα τέλος στον διχασμό της χώρας. Ο Γκαντς γράφοντας αντίστοιχα στην εφημερίδα Maariv ανέφερε ότι το κόμμα Μπλε Λευκό «θα αλλάξει την κατεύθυνση της δημοκρατίας στο κράτος του Ισραήλ. Βάζουμε τέλος στην προσπάθεια υποκίνησης του διαίρει και βασίλευε, αλλά άμεσες δράσεις για τη δημιουργία μιας ενωμένης κυβέρνησης.  Δεν ψάχνουμε τη στήριξη των ομάδων άσκησης πίεσης, αλλά θα δημιουργήσουμε μια κυβέρνηση, η οποία θα έχει ως προτεραιότητα την πλειοψηφία των ισραηλινών πολιτών.

Εντούτοις, δεν είναι ξεκάθαρο για το πώς τοποθετείται ο Γκαντς για το σχέδιο του Νετανιάχου για την προσάρτηση της Κοιλάδας του Ιορδάνη. Επίσης, δεν απάντησε ξεκάθαρα κατά πόσον αποδέχεται τη δημιουργία Παλαιστινιακού κράτους, αν και αρνείται την απόσυρση από τη Δυτική Όχθη.  

Πάντως οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι δεν υπάρχει τρόπος σχηματισμός κυβέρνησης είτε από τον Νετανιάχου είτε από τον Γκαντς. Ο Αβίγκντορ Λίμπερμαν, πρώην σύμμαχος του πρωθυπουργού και ιδρυτής του δεξιού κόμματος Ισραήλ Μπεϊτενού, θα μπορούσε να παίξει τον ρόλο του ρυθμιστή. Στις προηγούμενες εκλογές είχε αποτρέψει τον Νετανιάχου από το να σχηματίσει Κυβέρνηση, αφού λέει ότι αρνείται οποιονδήποτε συνασπισμό με τα θρησκευτικά κόμματα, συμμάχους του Νετανιάχου.

Ο Λίμπερμαν κατηγορεί τους υπερορθόδοξους εβραίους ότι θέλουν να επιβάλουν στο κράτος το όραμά τους για τη θρησκεία και απαιτεί οι φοιτητές των ταλμουδικών σχολών, οι οποίοι αυτή τη στιγμή επωφελούνται από εξαιρέσεις, να κάνουν τη στρατιωτική θητεία τους όπως η πλειονότητα των άλλων νεαρών Ισραηλινών.

Το στοίχημα που θα κληθεί να κερδίσει ο Λίμπερμαν στις επερχόμενες εκλογές δεν περιορίζεται μόνο στο να μπορέσει να συσπειρώσει τους δεξιούς και μη-θρησκευόμενους εβραίους ψηφοφόρους, που προέρχονται από την εκλογική δεξαμενή του Λικούντ. Η μεγαλύτερη πρόκληση που θα αντιμετωπίσει έγκειται στο να μπορέσει να προσελκύσει εκ νέου την πολυπληθή κοινότητα των Ρωσοεβραίων του Ισραήλ, με αφορμή την έντονη αντι-θρησκευτική πολιτική ατζέντα που προωθεί. Ο βαθμός προσήλωσης των Ρωσοεβραίων στις θρησκευτικές επιταγές είναι, κατά κοινή ομολογία, εξαιρετικά χαμηλός και τα πρώτα πολιτικά βήματα του κόμματος «Ισραήλ, το Σπίτι Μας» υπό τον Αβιγκντόρ Λίμπερμαν βασίσθηκαν πρωτίστως και σχεδόν αποκλειστικά στους Εβραίους παλιννοστούντες από την πρώην ΕΣΣΔ. Από την άλλη πλευρά όμως, από τα μέσα της δεκαετίας του ’90 έως σήμερα, η εθνολογική και γλωσσική σύνθεση της εκλογικής βάσης του κόμματός του έχει αλλάξει και οι ρωσοεβραϊκής καταγωγής ισραηλινοί ψηφοφόροι, έχοντας πλέον ενσωματωθεί στην κοινωνία, δεν αισθάνονται – όπως άλλοτε - την ανάγκη να συσπειρωθούν κομματικά λόγω των γλωσσικών τους δεσμών.

Το στοίχημα είναι η συμμετοχή

Ο πρώην αρχηγός του στρατού επικρίθηκε για μια άτονη προεκλογική εκστρατεία και για μερικές γκάφες σε δημόσιες ομιλίες του, όμως παραμένει η κεντρική μορφή που συνασπίζει την ψήφο κατά του Νετανιάχου.

Αντίθετα με τις εκλογές του Απριλίου, στις οποίες κατέβηκαν μεμονωμένα, τα ισραηλινά αραβικά κόμματα, που είναι επίσης εχθρικά στον Νετανιάχου, συνασπίσθηκαν για τις εκλογές της Τρίτης. Μια καλή επίδοσή τους, όπως το 2015, όταν είχαν τερματίσει στην τρίτη θέση, θα μπορούσε να ενισχύσει έναν ενδεχόμενο συνασπισμό «κατά του Μπίμπι».

Το Λικούντ επιχείρησε εξάλλου μάταια αυτή την εβδομάδα να ψηφιστεί μια τροπολογία για να επιτραπεί η παρουσία καμερών μέσα στα εκλογικά τμήματα, μια πρωτοβουλία που θεωρείται απόπειρα εκφοβισμού των αράβων ψηφοφόρων

Άλλωστε η άλλη ισχυρή εικόνα αυτής της εκστρατείας είναι ίσως αυτή του άραβα βουλευτή Αϊμάν Οντέχ, ο οποίος στην Κνεσέτ πλησίασε πάρα πολύ κοντά στον Νετανιάχου για να τον κινηματογραφήσει με το τηλέφωνό του

Σε τελική ανάλυση, «ο αποφασιστικός παράγοντας θα είναι το ποσοστό συμμετοχής», εκτιμά η Γκαγίλ Ταλσίρ, καθηγήτρια πολιτικών επιστημών στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ, η οποία δεν αποκλείει το ενδεχόμενο ενός συνασπισμού Γκαντς-Νετανιάχου ή ελιγμούς του πρωθυπουργού για να παραμείνει στην πρωθυπουργία.

«Το μόνο πράγμα που ενδιαφέρει τον Νετανιάχου είναι να επιβιώσει ως πρωθυπουργός», λέει η Ταλσίρ στο Γαλλικό Πρακτορείο. «Δεν πιστεύω ότι θα εγκαταλείψει την εξουσία χωρίς να κάνει φασαρία».