Δημοψήφισμα Τουρκίας: Αναλυτικά οι αλλαγές που προωθούνται

Οι αλλαγές που τίθενται προς έγκριση στο δημοψήφισμα της 16ης Απριλίου αφορούν αναθεώρηση 18 άρθρων, τα οποία εγκρίθηκαν από τη σχετική επιτροπή της Μεγάλης Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης.

Σύμφωνα με την εφημερίδα Μιλλιγιέτ (19.02.17) σε περίπτωση που οι αλλαγές εγκριθούν μέσα από το δημοψήφισμα

θα υπάρχει μία περίοδος δύο ετών όπου θα γίνουν σταδιακά οι απαιτούμενες αλλαγές για ομαλή μετάβαση στο νέο πολιτειακό σύστημα. Οι επόμενες εκλογές θα πραγματοποιηθούν στις 3 Νοεμβρίου του 2019. Οι Βουλευτές και ο Πρόεδρος θα συνεχίσουν τα καθήκοντά τους μέχρι τις εκλογές.

Οι πιο ενδεικτικές αλλαγές είναι οι ακόλουθες:

Ο Πρόεδρος της Τουρκικής Δημοκρατίας είναι ο επικεφαλής του κράτους. Στον Πρόεδρο μεταφέρονται οι αρμοδιότητες της εκτελεστικής εξουσίας. Ο Πρόεδρος θα διασφαλίζει την εφαρμογή του συντάγματος και την ομαλή λειτουργία των θεσμών του Κράτους. Μπορεί να επιστρέψει τους νόμους της βουλής και στην περίπτωση που θεωρεί ότι αντιβαίνουν το Σύνταγμα να προσφύγει στο Συνταγματικό Δικαστήριο.

Η διευθέτηση που φέρει τον Πρόεδρο να διακόπτει τη σχέση του με το κόμμα του αίρεται. Ο Πρόεδρος διορίζει τους Αντιπροέδρους και τους Υπουργούς. Αποστέλλει τους εκπροσώπους της Τουρκίας στο εξωτερικό και δέχεται τους εκπροσώπους των ξένων χωρών στην Τουρκία. Καθορίζει την πολιτική εθνικής ασφάλειας και λαμβάνει τα απαραίτητα μέτρα.

Στην περίπτωση που υπάρχει ισχυρισμός ότι ο Πρόεδρος διέπραξε αδίκημα μπορεί η Βουλή με απλή πλειοψηφία να ζητήσει την έναρξη έρευνας εναντίον του.

Ο Πρόεδρος θα μπορεί να κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης που δεν θα ξεπερνά τους έξι μήνες σε ολόκληρη τη χώρα ή μια περιοχή σε περίπτωση που υπάρχει κίνδυνος για επιδημία, οικονομική ύφεση, κατάσταση πολέμου, επιστράτευση, βίαια γεγονότα. Η απόφαση για κατάσταση έκτακτης ανάγκης θα υποβάλλεται στη Βουλή η οποία θα καλείται εκτάκτως.

Ο Πρόεδρος θα πρέπει να έχει ολοκληρώσει τα 40 του χρόνια, να έχει σπουδές ανώτατης εκπαίδευσης, να είναι Τούρκος πολίτης και να εκλέγεται απευθείας από τον λαό. Η θητεία του θα είναι πέντε χρόνια και θα έχει δικαίωμα εκλογής για δύο θητείες.

Με βάση την πρόταση, οι αρμοδιότητες της Βουλής θα είναι η νομοθέτηση, τροποποίηση ή κατάργηση ενός νόμου, η συζήτηση και έγκριση του προϋπολογισμού, η απόφαση για τύπωμα χρημάτων και για κήρυξη πολέμου, η έγκριση διεθνών συμφωνιών, η απόφαση για γενική ή ειδική αμνηστία με πλειοψηφία 3/5 και η χρήση των άλλων αρμοδιοτήτων που της παρέχει το Τουρκικό Σύνταγμα.

Ο αριθμός των Βουλευτών θα αυξηθεί από 550 στους 600 και το δικαίωμα του εκλέγεσθαι μειώνεται από την ηλικία των 25 στην ηλικία των 18.

Απαγορεύεται η εμπλοκή στην πολιτική των στρατιωτικών.

Οι εκλογές δεν θα γίνονται κάθε τέσσερα χρόνια, αλλά κάθε πέντε.

Συμπέρασμα:

Το δημοψήφισμα της 16ης Απριλίου είναι κρίσιμο για το μέλλον της Τουρκίας, αφού η πολιτειακή αλλαγή που ζητά το ΑΚΡ θα οδηγήσει στην συγκέντρωση μεγαλύτερης εξουσίας που θα κατοχυρώνεται πλέον θεσμικά στα χέρια του Ταγίπ Ερντογάν και θα μετατρέψει την Τουρκία σε ένα κράτος που βασίζεται στην προσωπικότητα και τις διαθέσεις του Προέδρου της χώρας. Ωστόσο, τα δεδομένα δείχνουν πως η επικράτηση του «ναι» θα είναι πολύ πιο δύσκολη από όλες τις προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις στις οποίες συμμετείχε το Κόμμα.

Το ΑΚΡ δεν επιθυμεί μόνο την επικράτηση του «ναι» αλλά και την επικράτηση με σαφή διαφορά της τάξης του 55% και σε αντίθεση περίπτωση αναμένεται να υπάρξουν αντιδράσεις, όσο αυτό είναι δυνατόν να υπάρξει, από το πιο φιλελεύθερο κομμάτι της Τουρκικής κοινωνίας. Η αντίδραση ενάντια στον Ερντογάν, που είχε παρουσιαστεί για πρώτη φορά το 2013 με την υπόθεση του πάρκου Γκεζί, μπορεί να οδηγήσει σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας Χουριγιέτ (30.03.17) στη δημιουργία ενός νέου πολιτικού Κόμματος, στο χώρο της κεντροδεξιάς, στο οποίο θα στεγαστούν τόσο τα μέλη του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης που εκδιώχθηκαν από τον Ντεβλέτ Μπαχτσελί όσο και από τα κατακρεουργημένα πολιτικά μέλη του ΑΚΡ, όπως ο Αμπτουλλάχ Γκιουλ και ο Αχμέτ Νταβούτογλου.

Αν υπάρξει ωστόσο αλλαγή πολιτεύματος και μείωση των αρμοδιοτήτων της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης και των Βουλευτών, ένα νέο κόμμα δεν θα μπορεί να ασκεί τον αντιπολιτευτικό λόγο που θα ασκούσε σε μία χώρα με πολίτευμα την Κοινοβουλευτική Δημοκρατία.
Όσον αφορά στο Κυπριακό, είναι σαφές ότι έπαιξε σημαντικό ρόλο στο θέμα της συμμαχίας που δημιουργήθηκε ανάμεσα στο ΑΚΡ και στο ΜΗΡ και πως οδήγησε σε σκλήρυνση της στάσης του ΑΚΡ απέναντι στο θέμα των συνομιλιών. Ωστόσο, οι συνομιλίες θα πληγούν στην παρούσα φάση αν επικρατήσει το «όχι», γεγονός που θα οδηγήσει σε αστάθεια την Τουρκία.

Συμπερασματικά, είναι αμφίβολη η επικράτηση του «ναι» ή του «όχι» στο δημοψήφισμα, αλλά όποιο και να είναι το αποτέλεσμα, όλο το παρασκήνιο και η προεκλογική εκστρατεία που προηγήθηκε μόνο ζημιά μπορεί να προκαλέσει στην δημοκρατική προοπτική της Τουρκίας.