Χατζηδημητρίου- Τουντζάι: Επιλέξτε τη συνεργασία

Δέκα χρόνια συνεργασίας κλείνει φέτος η Τεχνική Επιτροπή για την Πολιτιστική Κληρονομιά, με τους Τάκη Χατζημητρίου και Αλί Τουντζάι να δηλώνουν περήφανοι γιατί μπόρεσαν να συνδέσουν «τα μνημεία με τους ανθρώπους και τους ανθρώπους μεταξύ τους».

Σε κοινή τους συνέντευξη στο ΚΥΠΕ μπροστά από ένα μικρό μνημείο της οθωμανικής περιόδου στην οδό Πλουτάρχου, στο κέντρο της Λευκωσίας, πολύ κοντά στη διαχωριστική γραμμή, Χατζηδημητρίου και Τουντζάι έστειλαν κοινό μήνυμα: «Aντί της σύγκρουσης, επιλέξτε τη συνεργασία» και εξήγησαν πώς κατάφεραν να παράγουν αποτελεσματικό έργο όλα αυτά τα χρόνια, ενώ έκαναν έκκληση τόσο εντός της Κύπρου όσο και εκτός, στη διεθνή κοινότητα και σε διεθνείς οργανισμούς, για χρηματοδότηση μικρών και μεγάλων έργων.

Ο Αλί είναι ορφανός και ξέρω δυστυχώς πώς σκοτώθηκε ο πατέρας του το 1974, δήλωσε ο Τάκης Χατζηδημητρίου, εξηγώντας πώς μετέτρεψαν τις εμπειρίες του καθενός σε κοινό πόνο και συνεργασία, με τον Αλί Τουντζάι να δηλώνει ότι ήταν τυχερός όταν η πρώτη φορά που ήρθε σε επαφή με Ε/κ ήταν πριν 10 χρόνια και γνώρισε τον Τάκη.

Σύμφωνα με τον κ. Χατζηδημητρίου, συνειδητοποίησαν από την πρώτη τους συνάντηση ότι τα μνημεία είτε θα σωθούν από ε/κ και τ/κ σε συνεργασία, είτε θα αφεθούν και θα καταστραφούν. Δεν μπορούμε να αποδίδουμε ευθύνες ο ένας τον άλλο, γιατί για την κατάσταση που υπάρχει στην πατρίδα μας όλοι μας είμαστε υπεύθυνοι και όλοι μαζί θα πρέπει να προχωρήσουμε για να δημιουργήσουμε μια διαφορετική πατρίδα, πρόσθεσε.

Η κατάσταση ήταν διαφορετική για τον Αλί Τουντζάι, που είχε ανάμεικτα συναισθήματα, αφού ανήκει σε μια νεαρότερη γενιά που δεν έζησε μαζί με τους Ε/κ. «Ήμουν πολύ μικρός τότε όταν έγιναν οι φασαρίες, όταν βιώσαμε τον πόνο. Δεν ήξερα τι σημαίνει να συναντήσεις έναν Ε/κ. Για μένα η Τεχνική Επιτροπή αυτό ήταν. Ήταν η πρώτη φορά που συνάντηση Ε/κ και μίλησα μαζί του». Στο τέλος, είπε, η πολιτιστική κληρονομιά είναι κοινός πλούτος όλων μας «και γι’ αυτό γνωρίζαμε ότι έπρεπε να συνεργαστούμε».

Και οι δύο είπαν ότι επικεντρώθηκαν στον κοινό στόχο διάσωσης της πολιτιστικής κληρονομιάς, ήταν μεταξύ τους ειλικρινείς, χωρίς κρυφές ατζέντες. «Δεν κρύβουμε τις σκέψεις μας ο ένας από τον άλλον, μιλούμε καθαρά και παστρικά. Έτσι υπάρχει και ένα κλίμα εμπιστοσύνης μεταξύ μας», δήλωσε στο ΚΥΠΕ ο κ. Χατζηδημητρίου.

«Ρωτάτε εάν είναι συνταγή. Δεν είναι φάρμακο, είναι συνδυασμός πολλών πραγμάτων μαζί. Θέμα χημείας; Ναι, μπορεί και η χημεία να παίζει έναν ρόλο. Εμείς προσπαθούμε να κατανοούμε ο ένας τον άλλο. Τελικά, αυτό είναι που έχει σημασία», πρόσθεσε ο κ. Τουντζάι. «Έγιναν πολλά στο παρελθόν. Θα πρέπει να ξεχαστούν; Δεν το ξέρω αυτό. Ίσως δεν πρέπει να ξεχαστούν, αλλά αυτό να γίνει με έναν θετικό τρόπο, να αντλήσουμε διδάγματα, για να μην ξαναζήσουμε στο μέλλον αυτά που ζήσαμε στο παρελθόν. Όλα αυτά είναι που μας οδήγησαν στην επιτυχία και κυρίως η αγάπη μας γι’ αυτό το νησί και η πεποίθησή μας ότι αυτός ο κοινός πλούτος της πολιτιστικής κληρονομιάς πρέπει να διαφυλαχθεί για τις νεότερες γενιές».

Ο Τάκης Χατζηδημητρίου μίλησε για ένα μεγάλο ταξίδι ζωής, στο οποίο έμαθαν και εξακολουθούν να μαθαίνουν ακόμα πολλά πράγματα. «Μάθαμε ξανά την Ιστορία της Κύπρου μέσα από τα μνημεία. Μίλησαν σε μας τα μνημεία. Πλατύναμε και τη σκέψη μας, πλατύναμε και τις γνώσεις μας, πλατύναμε και την αλληλοκατανόηση μεταξύ μας και καταλάβαμε πιο καλά τι σημαίνει Κύπρος, η πολυπολιτιστική Κύπρος».

Είμαστε Τ/κ, Ε/κ, Αρμένιοι, Μαρωνίτες, που ζούμε σε αυτό το νησί, αλλά σε όλους μέσα μας υπάρχει λίγο ένας Βυζαντινός, ένας Οθωμανός, ένας Ενετός, ένας Λουζινιανός, ανέφερε ο κ. Τουντζάι. «Στην πραγματικότητα, αυτά μας ενώνουν. Αυτό μας κάνει πιο πλούσιους. Πρέπει να το αντιληφθούμε αυτό. Πρέπει επίσης να αντιληφθούμε ότι πρέπει να σεβόμαστε τη διαφορετικότητα».

Στην ερώτηση ποιο είναι το έργο – καμάρι τους και οι δύο είχαν δυσκολία να διαχωρίσουν τα «παιδιά» τους, όπως ανέφεραν. Ο Τάκης Χατζηδημητρίου επεσήμανε ότι το μεγαλύτερο έργο τους, με τον μεγαλύτερο αντίκτυπο στον κόσμο, ήταν η αναστήλωση της Μονής του Αποστόλου Ανδρέα, αλλά «εγώ φυλάω μέσα στην ψυχή του την Παναγιά τη Μελανδρίνα, που, αν δεν την προστατεύαμε, σήμερα θα ήταν ένα ερείπιο».

Σημείωσε ότι υπάρχουν μνημεία που έφεραν κοντά τους ανθρώπους, όπως ο Αρχάγγελος Μιχαήλ στο Λευκόνοικο και τα τζαμιά στον Άγιο Νικόλαο και τον Άι Γιάννη, όπου συνευρέθηκαν άτομα και από τις δύο κοινότητες. «Βλέπουμε τα μνημεία να συνδέονται με τους ανθρώπους και τα μνημεία να συνδέουν τους ανθρώπους».

«Συμφωνώ με τον Τάκη. Είναι όλα παιδιά μας, είναι ψυχοπαίδια μας, όλα έχουν αξία για τους ανθρώπους. Το τζαμί στη Δένεια, η εκκλησία στη Φιλιά (Μόρφου) ή οποιαδήποτε εκκλησία στην Καρπασία, ένα τζαμί στην Πάφο, ίσως δεν έχει σημασία γενικά για την Κύπρο, αλλά για όσους έζησαν εκεί τα παιδικά τους χρόνια, έχουν αναμνήσεις, έχει μεγάλη σημασία», ανέφερε ο Αλί Τουντζάι.

Οι προτεραιότητες της Επιτροπής είναι να προκηρυχθούν άμεσα προσφορές για 4 μνημεία, εκ των οποίων 3 εκκλησίες στα κατεχόμενα.

Έχουμε 86 μνημεία στον κατάλογό μας, από αυτά έχουμε θέσει ως προτεραιότητα τα 30, σημείωσε ο κ. Τουντζάι και στην παρατήρηση ότι θα χρειαστούν άλλα 10 χρόνια, σχολίασε ότι «αυτό που πραγματικά έχουμε ανάγκη είναι η εξεύρεση μιας λύσης που θα μπορέσει να είναι αποδεκτή και από τις δύο κοινότητες στο νησί. Στην πραγματικότητα, η προτεραιότητα είναι αυτή. Τότε μόνο θα έρθει η πραγματική λύση και για τα προβλήματα των μνημείων».

Ο Τάκης Χατζηδημητρίου εξέφρασε την ευγνωμοσύνη της Επιτροπής προς την ΕΕ για τη χρηματοδότηση, λέγοντας πως μέχρι στιγμής έχουν δαπανήσει 14,5 εκ ευρώ, συντηρήθηκαν 22 μνημεία, ενώ άλλα 10 βρίσκονται σε εξέλιξη. «Ρωτήσατε εάν 10 χρόνια είναι αρκετά, δεν είναι. Πρόκειται για υπόθεση γενεών. Και αυτό συνδέεται με τη χρηματοδότηση». Ο κ. Χατζηδημητρίου είπε ότι είναι κατάκτηση το γεγονός ότι εκκλησία και ΕΒΚΑΦ συγχρηματοδότησαν την αναστήλωση του Αποστόλου Ανδρέα, που ενισχύει την έννοια της συνεργασίας και της συναντίληψης γύρω από τα μνημεία.

Όταν δείξαμε πως με τα χρήματα που μας δίδονταν φτιάξαμε, επισκευάσαμε κάποια μνημεία, η ΕΕ άρχισε να αυξάνει τη χρηματοδότηση, ανέφερε ο κ. Τουντζάι, λέγοντας ότι προσπαθούν να πολλαπλασιάσουν από διαφορετικές πηγές τη χρηματοδότησή τους. «Κάνουμε έκκληση, είτε σε όσους ζουν εδώ στο νησί είτε προς τη διεθνή κοινότητα και τους διεθνείς θεσμούς: Ελάτε, βοηθήστε μας οικονομικά, βοηθήστε μας τεχνικά, είμαστε έτοιμοι και ανοικτοί σε κάθε είδους βοήθεια».

Η πολιτιστική κληρονομιά είναι ο θεμελιός πάνω στον οποίο μπορεί να οικοδομηθεί η μελλοντική λύση, διότι φέρνει τους ανθρώπους κοντά, σε αλληλοκατανόηση και αλληλοσεβασμό, τόνισε ο Τάκης Χατζηδημητρίου, με τον Αλί Τουντζάι να συμπληρώνει ότι πρέπει να βρεθεί μια λύση, οι δύο κοινότητες να συμφιλιωθούν, να υπάρξει συνεργασία. «Σε αντίθετη περίπτωση, δεν θα έχει νόημα το ότι κάναμε ένα τζαμί, μια εκκλησία. Γιατί αυτά (τα μνημεία) ζουν όταν βρεθούν με κόσμο και έτσι κερδίζουν αξία».

Ερωτηθέντες εάν το Βραβείο του Ευρωπαίου Πολίτη που κέρδισαν από κοινού είναι η δική τους κληρονομιά στις οικογένειές τους, και οι δύο απάντησαν ότι είναι ένα βραβείο προς όλα τα μέλη της Τεχνικής Επιτροπής για την Πολιτιστική Κληρονομιά.

«Είναι για όσους πονούν αυτόν τον τόπο, για όσους μάχονται να έχει αυτός ο τόπος, είναι το πνεύμα που αντιπροσωπεύουμε, του κοινού οράματος, του ειρηνικού και κοινού μέλλοντος, του έργου του πολιτισμού και της προόδου για τα παιδιά μας. Εάν αφήσουμε αυτή την κληρονομιά στα παιδιά μας, θα έχουμε επιτελέσει τον σκοπό της ζωής μας», σύμφωνα με τον κ. Χατζηδημητρίου.

«Η Τεχνική Επιτροπή για την Πολιτιστική Κληρονομιά πρέπει να γίνει ένα απτό παράδειγμα και να γίνει αντιληπτό πως μπορούμε να λύσουμε μαζί προβλήματα. Το μεγαλύτερο μήνυμα που θα ήθελα να στείλω είναι αυτό: Αντί της σύγκρουσης, συνεργασία», σημείωσε ο Αλί Τουντζάι.

Πηγή: ΚΥΠΕ