Χαμένη Γενιά ή Καταλύτης Αλλαγής;

Η Κυπριακή Δημοκρατία διανύει ίσως μία από τις κρισιμότερες στιγμές της πρόσφατης ιστορίας της. Οι εξελίξεις στο Κυπριακό, η πανδημία, η οικονομική κρίση, η φθίνουσα δημοκρατική λειτουργία καθώς και η ένταση της θεσμικής διαφθοράς, συνθέτουν μια πολυδιάστατη υπαρξιακή κρίση για την κοινωνία μας. Αναμφίβολα αυτά προβληματίζουν και πλήττουν τον κάθε πολίτη. Παρά ταύτα, οι επερχόμενες συνέπειες και η παρούσα κατανομή του βάρους απειλεί άμεσα την προοπτική της νεότερης γενιάς για ένα αξιοπρεπή, δημιουργικό και κοινωφελές βίο. Έφθασε η στιγμή για την νεότερη γενιά να κατανοήσει πως βρίσκεται ενώπιον

ενός συλλογικού διλήμματος. Είτε θα παραμείνει αμέτοχη στις εξελίξεις, με επακόλουθο να καταστεί μια χαμένη γενιά, είτε θα αναλάβει τις ευθύνες που της αναλογούν στο κάλεσμα της εποχής της και να συμβάλει ως καταλύτης αλλαγής για ένα καλύτερο μέλλον για την Κύπρο και την ίδια.

Η κατανόηση των τάσεων που διαχρονικά σχημάτιζαν την κοινωνία μας, και ιδιαιτέρως αυτών της τελευταίας δεκαετίας, είναι εκ των ων ουκ άνευ. Αρχής γενομένης από τη δημοκρατική λειτουργία, παρατηρείται μια διαχρονική αποξένωση ενός μεγάλου μέρος του εκλογικού σώματος από το κομματικό σύστημα. Αυτό είναι αποτέλεσμα καθώς και κίνητρο μιας κομματικής λειτουργίας που αποκλίνει από τις συνθήκες και ανάγκες τις ευρύτερης κοινωνίας ολοένα και περισσότερο. Η απόκλιση του πολιτικού συστήματος συνδράμει στην ακύρωση ενός θεμελιώδους σκοπού των εκλογικών αναμετρήσεων: του σκοπού της επιλογής των καλύτερων πολιτικών και της παροχής κινήτρων προς όφελος του ψηφοφόρου. Η βιβλιογραφία της πολιτικής οικονομίας υπογραμμίζει πως όταν ο σκοπός αυτός ακυρώνεται εκ του αποτελέσματος, η διαφάνεια και η λογοδοσία εξανεμίζονται. Ως αποτέλεσμα, η ίδια η Δημοκρατία δυσλειτουργεί.

Η θεωρητική αυτή πρόβλεψη αποτελεί βίωμα και πραγματικότητα στην Κύπρο του σήμερα. Τα σκάνδαλα διαφθοράς αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητάς μας. Και δυστυχώς διαχρονικά πλήττουν το βιοτικό μας επίπεδο.  Ενδεικτικά, το οικονομικό μοντέλο ανάπτυξης που βασίστηκε στο Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα (ΚΕΠ) και εφαρμόστηκε την επομένη της κατάρρευσης του 2013 δημιούργησε σημαντικές οικονομικές στρεβλώσεις. Έχοντας ως βάση του την επένδυση στην αγορά ακινήτων, χωρίς να προνοείται η συμβολή στην αγορά εργασίας, το ΚΕΠ λειτούργησε ως ένας μοχλός ανάπτυξης για ένα στενό οικονομικό κύκλο συγκεκριμένων επαγγελμάτων. Αυτό μεν θεωρείτο ως οικονομική ανάπτυξη για το σύνολο της χώρας από λογιστικής πλευράς. Από πρακτικής ουσίας δε, εμπόδισε την ανάπτυξη νέων κλάδων και στρέβλωσε τη λειτουργία υφισταμένων. Επέφερε μια καταστροφική φούσκα με το καθεστώς ακινήτων-ενοικίων να αποκλίνει επικίνδυνα από τη μισθολογική πραγματικότητα της Κύπρου λόγω του μεγέθους της εξωτερικής ζήτησης.

 

Ενώ οι διαστάσεις διαφθοράς και νομιμότητας του ΚΕΠ έχουν τύχει ιδιαίτερης έμφασης, οι ανάλογες οικονομικές του συνέπειες καθώς και του ευρύτερου οικονομικού μοντέλου δεν έχουν κατανοηθεί ευρέως. Παρά ταύτα περιορίζουν και διακινδυνεύουν την ευημερία της νεότερης γενιάς μέσω τριών κύριων επιδράσεων. Η πρώτη επίδραση αφορά το ζήτημα της επαγγελματικής αποκατάστασης των νέων. Ο μέσος νέος δυσκολεύεται έντονα να εξασφαλίσει εργασία στον κλάδο σπουδών του εάν αυτές δεν εμπίπτουν στους παραδοσιακούς κλάδους της λογιστικής και της νομικής για παράδειγμα. Και αυτό αποτελεί συνέπεια ενός οικονομικού μοντέλου που δεν προνόησε ποτέ για τη δημιουργία θέσεων εργασίας σε ένα υγιές εύρος κλάδων και επιπέδου τεχνικής κατάρτισης.  Η δεύτερη επίδραση αφορά το στεγαστικό ζήτημα της νεότερης γενιάς. Το καθεστώς ακινήτων-ενοικίων δεν ανταποκρίνεται στη μισθολογική πραγματικότητα που βιώνουν οι νέοι. Για πολλούς ο χαμηλός μισθός σε συνάρτηση με το ψηλό ενοίκιο παρατείνει την παραμονή στην γονική εστία ελλείψει οικονομικής αυτάρκειας. Στην περίπτωση που ένας νέος αποφασίσει να διαμείνει εκτός γονικής εστίας, ο μισθός χρησιμοποιείται κυρίως για στέγαση, με το υπόλοιπο να καθίσταται ανεπαρκές για κάλυψη αναγκών πέραν των βασικών.

Αυτά υποδεικνύουν την τρίτη και ίσως τραγικότερη επίδραση στην ευημερία της νεότερης γενιάς. Αυτή δεν είναι άλλη από την οικονομική αδυναμία για αξιοπρεπή, δημιουργική και κοινωφελή διαβίωση. Αναπόφευκτα αυτά αναβάλλουν την όποια προοπτική δημιουργίας οικογένειας. Παράλληλα δημιουργούν το μεγάλο δίλημμα που αντιμετωπίζει σε προσωπικό επίπεδο ο νέος της Κύπρου. Το δίλημμα που τον αναγκάζει να επιλέξει μεταξύ των ευκαιριών που μπορεί να του παρέχει η αόριστη παραμονή στην ξενιτειά και της διαβίωσης σε μία κοινωνία που στερεί στους νέους την ελπίδα λόγω της διογκωμένης διαφθοράς και της συνεπαγόμενης έλλειψης ευκαιριών.

Ενώπιον αυτού του διλήμματος, ο κάθε νέος της Κύπρου οφείλει να κατανοήσει πως τα δεδομένα για τη γενιά μας είναι οριακά. Η επίλυση των προσωπικών προβλημάτων των νέων έγκειται στην αξιοποίηση της προοπτικής που παρέχει η συλλογική δράση δια μέσου της θεσμικής οδού. Μόνο η έμπρακτη πολιτική προώθηση, στήριξη και κινητοποίηση υπέρ των θεσμικών αλλαγών της Δημοκρατίας μας μπορεί να δώσει στη γενιά μας ένα αξιοπρεπές επίπεδο ζωής. Οφείλουμε να παλέψουμε για τη διατήρηση, τη βελτίωση και την εδραίωση της Δημοκρατίας μας. Να εργαστούμε ενάντια στα αίτια της διαφθοράς. Να καταρτίσουμε ένα βιώσιμο, υλοποιήσιμο και κοινωνικό σχέδιο που να διευρύνει το οικονομικό μας μοντέλο, για να μπορέσουμε οι ίδιοι να εργαστούμε στα επαγγέλματα που οραματιζόμαστε. Να προσφέρουμε λύσεις στο στεγαστικό ζήτημα της γενιάς μας που γεννήθηκε μέσα από την κακοδιαχείριση, την απληστία και τη διαφθορά των τελευταίων ετών. Να αναστρέψουμε τις στρεβλώσεις στη μισθοδοσία της γενιάς μας για να μπορέσουμε να ελπίζουμε για εμάς και τις μετέπειτα γενιές. Οφείλουμε να συμβάλουμε στην ανάδειξη μιας νέας πολιτικής ηγεσίας που θα μπορέσει να επιλύσει τα προβλήματά μας και να την οπλίσουμε με την τεχνική κατάρτιση και το όραμά μας για τον τρόπο επίλυσής τους.

Ο Φειδίας Θεοφάνους είναι δευτεροετής μεταπτυχιακός φοιτητής στο School of Public Policy του LSE όπου σπουδάζει Master of Public Administration με εξειδίκευση στην Οικονομική Πολιτική. Είναι παράλληλα Graduate Teaching Assistant εισαγωγικής Πολιτικής Οικονομίας στο Government Department. Από το ίδιο Τμήμα του LSE έχει αποκτήσει τους τίτλους MSc in Political Science and Political Economy και BSc in Government and Economics.