Ανάλυση: Η σημασία της εξόντωσης του Μπαγκντάντι και οι φόβοι για αντίποινα

Ο θάνατος (σύμφωνα με τις ΗΠΑ) του αρχηγού του αυτοαποκαλούμενου «Ισλαμικού Κράτους», Αμπού Μπακρ αλ Μπαγκντάντι, έπειτα από αμερικανική επιδρομή στη Συρία, άνοιξε μια συζήτηση για το πώς θα κινηθεί τώρα η τζιχαντιστική οργάνωση αλλά και για το ποιος θα τον διαδεχθεί στην ηγεσία της.

Απαντώντας σε ερώτηση στην εκπομπή «Πρωτοσέλιδο» ο διευθυντής του ΚΥΚΕΜ, Χρίστος Ιακώβου, σχετικά με το εάν οι αμερικανικές δυνάμεις σκότωσαν τον Μπαγκντάντι ή εάν είναι μία εξόντωση από τις πολλές, ανέφερε ότι σε κάθε περίπτωση τον έχουν «σκοτώσει», τον έχουν «εξολοθρεύσει», δεν «υπάρχει»

ο ηγέτης του «Ισλαμικού Κράτους», ενώ αποτελεί επανάληψη αυτού που είχαμε δει το 2011 με την εξόντωση του Οσάμα Μπιν Λάντεν. Σύμφωνα με τον ειδικό, το ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί τώρα είναι «αφού από το 2014 είχε εγκατασταθεί στην Ιντλίμπ και τον είχε κηρύξει ως χαλίφη, ηγέτη του χαλιφάτου, γιατί δεν τον εξόντωσαν τότε που ήταν επικίνδυνος, όταν τον 2015 πριν την επέμβαση στη Συρία είχε καταλάβει το μεγαλύτερο μέρος της χώρας».

Η σημασία της «εξόντωσης»

Ο ειδικός διερωτάται γιατί γίνεται τώρα αυτή η εξόντωση και απαντά ότι πρόκειται για μία τακτική κίνηση εντυπωσιασμού και δεν είναι μια στρατηγική κίνηση, όπως αυτή του Μπιν Λάντεν. Η Αλ Γκάιντα είχε μια ποιοτική διαφορά από το «Ισλαμικό Κράτος», αφού επρόκειτο για μια διεθνή τρομοκρατική οργάνωση χωρίς εδαφική βάση ισχύος και κτυπούσε από χώρα σε χώρα, χωρίς να έχει τον δικό της στρατό. Από την άλλη το «Ισλαμικό Κράτος» έχει εδαφική βάση ισχύος και είναι απότοκο, «δημιούργημα» της αμερικανικής επέμβασης το 2013 στο Ιράκ, του χαοτικού περιβάλλοντος που δημιουργήθηκε εκεί, της ανόδου του πολιτικού Ισλάμ ως αντίστασης στους Αμερικανούς εκεί και αυτήν την οργάνωση δεν θα την γνώριζε κανείς έως το 2013, όταν εκμεταλλεύτηκαν το κενό ισχύος που υπήρχε στη Συρία, μπήκαν στη χώρα αφού δεν υπήρχε έλεγχος και στρατολόγησαν μέλη, ενώ την ίδια ώρα έχαιραν της στήριξης και προστασία της Τουρκίας, η οποία ευελπιστούσε ότι μέσω του «Ισλαμικού Κράτους» θα μπορούσε τάχιστα να ανατρέψει τον Άσαντ.

Σύμφωνα με τον Χρίστο Ιακώβου, η οργάνωση έγινε γνωστή γιατί απέκτησε έδαφος. Τα τελευταία χρόνια, όμως, η μεγάλη επιτυχία των Ρώσων και του Άσαντ ήταν να τους περιορίσουν το έδαφος, αποτρέποντας έτσι την «αυτοτροφοδότησή» τους είτε από πετρέλαιο είτε από παράνομο εμπόριο. Παράλληλα, τους απέκοψαν τους διαδρόμους, στερώντας τους τη δυνατότητα να στρατολογούν ανεξέλεγκτα μέλη. Εκεί οφείλεται η συντριβή του «Ισλαμικού Κράτους». Η ίδια η εξόντωση του Μπαγκντάντι ήταν μια κίνηση εντυπωσιασμού που χρειαζόταν εναγωνίως ο Τραμπ για να υπερκαλύψει την κριτική για τη στάση του στη Συρία. Αυτήν τη στιγμή στα Μέσα κυριαρχεί η είδηση της «επιτυχίας» του Τραμπ και κανείς δεν συζητεί την άδεια που έδωσε στους Τούρκους να κτυπήσουν τους Κούρδους, τους πρώην συμμάχους τους.

Τι να αναμένουμε από αυτήν την εξέλιξη

Όσον αφορά στο ποιες εξελίξεις μπορούμε να περιμένουμε μετά την εξόντωση του Μπαγκντάντι, ο ειδικός απάντησε ότι το 2011 με την αντίστοιχη εξολόθρευση του Μπιν Λάντεν, η Αλ Γκάιντα είχε διαλυθεί και μόνο κατ' όνομα υπάρχει, αφού η οργάνωση ήταν προσωποπαγής. Το «Ισλαμικό Κράτος», ήδη από το 2014-15 δεχόταν κτυπήματα από τους Αμερικανούς, οι οποίοι κατάφερναν να σκοτώνουν τους ηγέτες του, αλλά δεν διέλυαν την οργάνωση. Αυτό που αναμένεται είναι κάποιες σποραδικές κινήσεις, κτυπήματα για να δείξουν ότι υπάρχουν, αλλά το «Ισλαμικό Κράτος» έχει αρχίσει να συρρικνώνεται και να περιορίζεται μόνο στο Ιράκ τα τελευταία χρόνια. Η δολοφονία απλώς επιβεβαίωσε την αποδυνάμωση της οργάνωσης και η ήττα που δέχτηκαν στη Συρία θα τους περιορίσει στο Ιράκ και σταδιακά θα συρρικνωθούν.

Σύμφωνα με διεθνείς αναλυτές, όποιος κι αν είναι ο διάδοχος του Μπαγκντάντι, η αποστολή που αναλαμβάνει θα είναι περίπλοκη, την ώρα που η οργάνωση αναγκάστηκε, έπειτα από τις στρατιωτικές ήττες της, να διαλυθεί σε πληθώρα παράνομων πυρήνων στη Συρία και το Ιράκ, με δύσκολη επικοινωνία σε αυτές τις χώρες που έχουν βυθιστεί στο απόλυτο χάος.

Άλλωστε, ο Μπαγκντάντι αμφισβητείτο εσωτερικά για τις στρατηγικές επιλογές του κατά την πτώση του «χαλιφάτου» τον περασμένο Μάρτιο, ενώ κατηγορείτο από τζιχαντιστές μαχητές ότι έλαμπε διά της απουσίας του.

Με τον Μπαγκντάντι νεκρό, «μέλη του Ισλαμικού Κράτους θα μπορούσαν απλά να μην επιβεβαιώσουν την πίστη τους στον διάδοχό του» εξηγεί στο Γαλλικό Πρακτορείο ο Νέιτ Ρόζενμπλατ, ερευνητής του πανεπιστημίου της Οξφόρδης.

Ο Μαξ Έιμπραμς, του πανεπιστημίου Νορθίστερν της Βοστόνης, εκτιμά ότι η διαδοχή του Μπαγκντάντι δεν θα έχει με κανένα τρόπο μεγάλο αντίκτυπο στο πεδίο.

«Λίγη σημασία έχει το όνομα εκείνου που θα πάρει τη θέση του Μπαγκντάντι», ο οποίος ήταν σχεδόν άφαντος από το 2014, εξηγεί ο Έιμπραμς.

Η «προεκλογική» δυσπιστία

«Προεκλογικό» χαρακτηρίζει τον θάνατο του ηγέτη του ISIS, Αμπού Μπακρ αλ Μπαγκντάντι, και η Τεχεράνη. «Το ερώτημα είναι γιατί, τόσο ο αλ Μπαγκντάντι όσο και ο Μπιν Λάντεν σκοτώνονται στο κατώφλι των αμερικανικών εκλογών», δήλωσε δηκτικά ο επικεφαλής του γενικού επιτελείου του προέδρου του Ιράν Μαχμούντ Βεϊζί. «Δολοφονούνται για να χρησιμοποιηθούν ως άσσος για τη νίκη των εκλογών» υποστήριξε το «δεξί χέρι» του Χασάν Ρουχανί.

«Είναι σίγουρο ότι η τρομοκρατία δεν θα ξεριζωθεί μέχρι η Ουάσιγκτον και οι σύμμαχοί της να σταματήσουν να υποστηρίζουν τρομοκρατικές ομάδες στην περιοχή», σημείωσε ο υψηλόβαθμος Ιρανός αξιωματούχος.

«Όταν τα συμφέροντα των ΗΠΑ τέθηκαν σε κίνδυνο από την ISIS, οι Αμερικανοί σκότωσαν το κεφάλι της ομάδας μέσω ενός σύνθετου σχεδίου, αλλά αυτό δεν θα ξεριζώσει τη διαφθορά», σημείωσε ο Βεϊζί.

Οι «μνηστήρες»

Ο κατάλογος των πιθανών αντικαταστατών του είναι μικρός, υπογραμμίζουν ειδικοί. Αυτή ακριβώς η λίστα μίκρυνε κι άλλο με την ανακοίνωση, σε μια άλλη επιδρομή στη βόρεια Συρία, του θανάτου του εκπροσώπου τύπου του «Ισλαμικού Κράτους», Αμπού Χασάν αλ Μουχατζίρ, ενός προσώπου που συγκαταλεγόταν μεταξύ των πιθανών διαδόχων.

Οι λογαριασμοί που συνδέονται με την εξτρεμιστική οργάνωση δεν έχουν προς το παρόν ανακοινώσει τον θάνατο του Μπαγκντάντι, επομένως δεν τίθεται μέχρι στιγμής ζήτημα διαδοχής του.

Σύμφωνα με τον Χισάμ αλ Χασέμι, έναν Ιρακινό ειδικό στο «Ισλαμικό Κράτος», δύο υποψήφιοι θα μπορούσαν να διεκδικήσουν τη θέση: ο Αμπού Οτμάν αλ Τούνσι και ο Αμπού Σάλεχ αλ Τζουζράουι, γνωστός επίσης ως Χατζ Αμπντάλα.

Ο πρώτος είναι ένας Τυνήσιος, που προεδρεύει του συμβουλίου της σούρα του Ισλαμικού Κράτους, ενός συμβουλευτικού πολιτικού οργάνου, για το οποίο ελάχιστα πράγματα είναι γνωστά, εξηγεί ο ειδικός.

Ο δεύτερος είναι ένας Σαουδάραβας που προεδρεύει του Συμβουλίου των Αντιπροσώπων του «Ισλαμικού Κράτους», που έχει εκτελεστικό ρόλο.

Οι δύο άνδρες, εξηγεί ο Χασέμι στο Γαλλικό Πρακτορείο, έχουν το ίδιο μεγάλο ελάττωμα: κανείς τους δεν είναι από τη Συρία ή το Ιράκ (ο Μπαγκάντι ήταν Ιρακινός) απ’ όπου προέρχεται η πλειονότητα των μαχητών του «Ισλαμικού Κράτους». Το να επιλεγεί ένας αρχηγός χωρίς να λαμβάνεται υπόψη αυτός ο παράγοντας «θα μπορούσε να οδηγήσει σε λιποταξίες» σημειώνει ο Χασέμι.

Από την πλευρά του, ο Αϊμέν Τζαουάντ Ταμίμι, ένας ακαδημαϊκός που ειδικεύεται στο θέμα, ανέφερε και ο ίδιος ως πιθανό διάδοχο τον Χατζ Αμπντάλα. Δεν είναι γνωστά και πολλά πράγματα για εκείνον, ο οποίος αναφέρεται ως «αναπληρωτής του Μπαγκντάντι» σε έγγραφα που διέρρευσαν από το «Ισλαμικό Κράτος». «Εξ όσων γνωρίζω, δεν έχει πεθάνει» διευκρινίζει ο Ταμίμι.

Ένα άλλο πρόσωπο που ακούγεται συχνά μεταξύ των πιθανών ηγετών είναι ο Αμπντάλα Καρντάς, ένας πρώην αξιωματικός του ιρακινού στρατού που φυλακίστηκε μαζί με τον Μπαγκντάντι το 2004 στη Μπούκα, μια φυλακή υπό την αμερικανική στρατιωτική διοίκηση εκείνη την εποχή.

Όμως, σύμφωνα με τον Χασέμι, ο θάνατος του Αμπντάλα Καρντάς το 2017 είχε ανακοινωθεί από μέλη της οικογένειάς του, ιδίως από την κόρη του, που βρίσκεται στα χέρια των ιρακινών υπηρεσιών πληροφοριών.

Σύμφωνα με μια ανακοίνωση που είχε αποδοθεί πριν από μήνες στο Amaq, πρακτορείο προπαγάνδας της εξτρεμιστικής οργάνωσης, ο Καρντάς είχε οριστεί ως διάδοχος του Μπαγκντάντι. Όμως, το κείμενο αυτό δεν είχε ποτέ επιβεβαιωθεί επίσημα από το «Ισλαμικό Κράτος» και θεωρήθηκε, επομένως, ψευδές από ειδικούς όπως ο Ταμίμι και ο Χασέμι.