Ανάλυση: Η επιβίωση του «Ερντογανισμού» στην Τουρκία

Μετά από 16 χρόνια, το «παραμύθι» του AKP μετατρέπεται στο «παραμύθι» του ενός ανδρός.

Επιβεβαιώνεται, συνεπώς, έστω και με αντιρρήσεις, μέσα από το εκλογικό αποτέλεσμα, ότι η Τουρκία μεταβαίνει στην εποχή του "Ερντογανισμού", στην οποία ένας και μοναδικός πολιτικός ηγέτης αναλαμβάνει το βάρος του μετασχηματισμού μιας ολόκληρης χώρας.

Από τούδε και στο εξής, στην ιστορική έρευνα υπεισέρχεται η έννοια της Τουρκίας του Ερντογάν, με διακριτά στοιχεία από την προηγούμενη περίοδο.

Η νίκη του Ερντογάν διακρίνεται σε

δυο επίπεδα. Σε πρώτο επίπεδο, η επικράτηση διασφαλίστηκε με την ικανότητα του Ερντογάν να ενοποιήσει σε μεγάλο βαθμό τις τρεις πτυχές του παραδοσιακού, δεξιού χώρου της Τουρκίας. Οι τρεις αυτές πτυχές είναι ο ισλαμισμός, ο συντηρητισμός κι ο εθνικισμός.

Το δεύτερο επίπεδο, είναι το κοινωνικοοικονομικό. Ο Ερντογάν κατάφερε να εμφανιστεί ως η μοναδική εγγύηση για διατήρηση των οικονομικών κεκτημένων ενός μεγάλου μέρους της τουρκικής κοινωνίας, που τις προηγούμενες δεκαετίες ήταν περιθωριοποιημένο.

Δηλαδή, ο ίδιος, κατάφερε να κατασκευάσει το εξής δίλημμα: «Δημοκρατία vs Οικονομική σταθερότητα».

Σε συνθήκες πόλωσης και οικονομικής στενότητας, οι ψηφοφόροι των αναπτυσσόμενων περιοχών της χώρας, που σταθερά στηρίζουν Ερντογάν, δεν εμφανίστηκαν έτοιμοι να αναλάβουν το ρίσκο της πολιτικής αλλαγής.

Φαίνεται ότι τόσο ο ίδιος όσο και το κυβερνών κόμμα (AKP) αντιμετωπίζουν συγκεκριμένα προβλήματα στις πιο ανεπτυγμένες περιοχές της Τουρκίας – περιοχές Μαρμαρά και Αιγαίου – οι οποίες διακρίνονται από πληθυσμό υψηλού μορφωτικού επιπέδου.

Οι εν λόγω περιοχές χαρακτηρίζονται, επίσης, από πυκνότητα νεανικού πληθυσμού και από κοσμικό τρόπο ζωής, που συγκρούεται με τον θρησκευτικό συντηρητισμό που εκπροσωπεί το AKP κι ο Ερντογάν.

Το εκλογικό αποτέλεσμα της 24ης Ιουνίου επιβεβαιώνει για άλλη μια φορά την παγιωμένη πραγματικότητα που γνωρίζουμε την τελευταία δεκαετία για την τουρκική κοινωνία. Δηλαδή ότι η χώρα είναι τριχοτομημένη σε κάθετους και οριζόντιους άξονες πόλωσης.

Ο πρώτος άξονας διακρίνεται στο γεωγραφικό κέντρο της Τουρκίας, που αναπαράγει την εξουσία Ερντογάν. Δεύτερος, είναι η δυτική Τουρκία, που αντιπολιτεύεται τον Ερντογάν. Και ο τρίτος άξονας είναι νοτιοανατολική Τουρκία, η οποία αποτελεί τον πυρήνα του κουρδικού Κινήματος.

Η μεγάλη επιρροή του AKP, έστω και με τα όποια προβλήματα αντιμετωπίζει, εξηγείται και από την παντελή έλλειψη ανταγωνισμού σε πανεθνικό επίπεδο.

Το AKP είναι το μοναδικό κόμμα που συγκεντρώνει στον ένα ή τον άλλο βαθμό στήριξη σε όλες τις περιοχές της Τουρκίας, εν αντιθέσει με τα υπόλοιπα μεγάλα κοινοβουλευτικά κόμματα.

*Ο Νίκος Μούδουρος είναι Μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Τμήμα Τουρκικών και Μεσανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κύπρου