Lockdown και εγκλεισμός: Ο κλονισμός στη ψυχική μας υγεία

Το δεύτερο lockdown διανύει η χώρα μας, με τους ανθρώπους να κλείνονται ξανά στα σπίτια τους, χωρίς δουλειά ή ακόμα και χωρίς συντροφιά.

Με το τέλος του πρώτου κύματος της πανδημίας διενεργήθηκαν αρκετές έρευνες για το πως επηρεάζει το lockdown την ψυχική υγεία του ανθρώπου, ενώ η αύξηση του άγχους και της κατάθλιψης είναι ένας παράγοντας που ανησυχεί τους ειδικούς.

Το SigmaLive

συνομίλησε με την ψυχολόγο-ψυχοθεραπεύτρια Κωνσταντίνα Χρίστου, η οποία εξήγησε τα όσα μπορούν να επηρεάσουν την ψυχική μας υγεία και πως μπορούμε να κρατήσουμε ανεβασμένη την ψυχολογία μας, παρά τα όσα συμβαίνουν γύρω μας. Αναφέρθηκε στα παιδιά και πως επηρεάζει ο εγκλεισμός το νεαρό της ηλικίας τους.

Ποια συμπτώματα μπορεί να παρουσιάσει κάποιος κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού και αν κλιμακώνονται σε σημείο που να επηρεάζεται σοβαρά η ψυχική υγεία του ατόμου;

Δεν είναι θέμα συμπτωμάτων γιατί κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός άρα μπορεί να παρουσιάζει διαφορετική συμπτωματολογία, αλλά γενικότερα οι άνθρωποι παρουσιάζουν κατάθλιψη και άγχος. Έχουμε να κάνουμε με ανθρώπους που μένουν μόνοι τους και είναι κάτι που επηρεάζει την ψυχολογία.

Τα άτομα τα οποία αντιμετωπίζουν ήδη προβλήματα με την ψυχική τους υγεία, μπορεί να επιβαρυνθεί η κατάσταση ακόμη περισσότερο από τον εγκλεισμό;

Δεν υπάρχει μαγική συνταγή. Υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι θα επηρεαστούν και άλλοι όχι. Αν κάποιος έχει κατάθλιψη ή έχει αυξημένο άγχος είναι πιο επιρρεπής στο να κλιμακωθούν και να αυξηθούν τα συμπτώματα και τα αρνητικά συναισθήματα.

Μόλις νιώσει το άτομο τα αρνητικά συναισθήματα και ότι βρίσκεται σε μια κατάσταση που δεν ήταν προηγουμένως ή ότι δεν μπορεί να διαχειριστεί καταστάσεις που προηγουμένως μπορούσε όπως νευρικότητα, λύπη, θυμό, διαταραχή στον ύπνο, διαταραχή στην όρεξη, αύξηση καπνίσματος-ποτού και πράγματα που το άτομο έκανε παλιά με ευχαρίστηση και τώρα δεν κάνει (μαγειρική, χόμπι) ατομική καθαριότητα (μπάνιο, πλύσιμο δοντιών, χτένισμα). Όταν καταλάβει το άτομο ότι αλλάζουν οι αντιδράσεις τους του και η καθημερινότητα του τότε υπάρχει κάποιο θέμα. Από τη στιγμή που ο κάθε άνθρωπος αντιλαμβάνεται τη διαφορετικότητα στην καθημερινότητα του και αρχίζει να νιώθει ότι χάνει τον εαυτό του και δεν μπορεί να το αντιμετωπίσει, τότε είναι πιο σοφό να μιλήσει με κάποιον ειδικό που θα του παρέχει βοήθεια. Πολλές φορές το άτομο μπορεί να μην αντιληφθεί τι συμβαίνει και να το αντιληφθούν οι κοντινοί του άνθρωποι. Το σωστό είναι να ζητήσουμε βοήθεια, δεν υπάρχει λόγος να το περνούμε μόνοι μας.

Πως λειτουργούν οι ψυχολόγοι εν μέσω πανδημίας και πως μπορούν να βοηθήσουν τους «ασθενείς» τους;

Εγώ είμαι Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια. Ο κλάδος μου εμπίπτει στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας και δεν επηρεάζεται από τα διατάγματα. Γίνονται κανονικά οι επισκέψεις, ενώ παρέχουμε και δυνατότητα για τηλεφωνικές και διαδικτυακές συνεδριάσεις. Τα προβλήματα δεν σταματούν και υπάρχει κόσμος που χρειαζόταν βοήθεια πριν από το lockdown για διαφορετικούς λόγους.    

Πως επηρεάζει ο εγκλεισμός τα παιδιά και πως μπορούν να αντιμετωπίσουν την κατάσταση;

Τα παιδιά έχουν διαφορετική ροή ορμονών, ενέργειας και καθημερινή ρουτίνα με σχολείο, δραστηριότητες και φροντιστήρια. Με όλες αυτές τις δραστηριότητες σπαταλούν αρκετή ενέργεια την οποία έχουν σε αντίθεση με τους ενήλικες οι οποίοι δεν έχουν την ίδια ενέργεια και κουράζονται πιο εύκολα. Ο εγκλεισμός για τα παιδιά είναι πολύ πιο τραγικός και έχει πολύ πιο αρνητικά αποτελέσματα, παρά στους ενήλικες. Υπάρχει μια συσσώρευση ενέργειας και έντασης, η οποία με το εγκλεισμό γίνεται υπερένταση με αποτέλεσμα να εκφράζεται στο τέλος με αρνητικό τρόπο. Υπάρχει το ενδεχόμενο να παρουσιάσουν προβλήματα στη συμπεριφορά τους με επιθετικότητα και τσακωμούς, οι έφηβοι κλίνονται στον εαυτό τους, μπορεί παρουσιάσουν διαταραχή στην όρεξη τους, να βλέπουν εφιάλτες, να δακρύζουν πιο εύκολα, να επιστρέψουν σε συμπεριφορές που παρουσίαζαν όταν ήταν πιο μικροί, κρίσεις πανικού, τρέμουλο, ταχυκαρδίες, δυσκολία στην αναπνοή. Και οι ενήλικες μπορεί να παρουσιάσουν τέτοια συμπτώματα με τη διαφορά ότι το παιδί δεν έχει την εκτόνωση της ενέργειας που χρειάζεται. Δεν είναι πολύ διαφορετική η αντιμετώπιση που τυγχάνουν τα παιδιά από τους ενήλικες.  Στα παιδιά πρέπει να βάλουμε σωματικές δραστηριότητες στο σπίτι, αλλά και δραστηριότητες που θα τους αναγκάσουν να χρησιμοποιήσουν το μυαλό τους. Γυμναστική, χειροτεχνία, επιτραπέζια είναι μερικές δραστηριότητες τις οποίες πρέπει να βάλουμε στο πρόγραμμα των παιδιών μας. Επιπλέον οι δουλείες του σπιτιού δίνουν ευθύνες και αρμοδιότητες στα μέλη της οικογένειας κάτι το οποίο χρειάζεται μέσα στον εγκλεισμό, ενώ πολύ σημαντικό είναι η επικοινωνία των γονιών με τα παιδιά και η ανταλλαγή απόψεων-συναισθημάτων. 

Τα οικονομικά δεδομένα και οι ειδήσεις που μεταδίδονται καθημερινά, παίζουν ρόλο στην ψυχική υγεία των πολιτών;

Τα οικονομικά δεδομένα και η εργασία είναι ένα ζήτημα το οποίο επιφέρει επιπλέον άγχος. Η δουλεία εκτός από τις οικονομικές αποδοχές μας κάνει να νιώθουμε εποικοδομητικοί, ωραία με τον εαυτό μας και ότι τα καταφέρουμε. Χωρίς δουλεία ο άνθρωπος δεν νιώθει χρήσιμος ούτε αποδοτικός. Σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν κι οι ειδήσεις που παρακολουθεί το άτομο. Ο βομβαρδισμός από αρνητικές ειδήσεις και η αβεβαιότητά για το μέλος επιφέρουν επιπλέον βάρος στη ψυχική υγεία του ατόμου. Καλό θα ήταν αν το άτομο νιώθει ότι επηρεάζεται να αποφεύγει να διαβάζει όλη μέρα ειδήσεις.

Ο εγκλεισμός έχει αυξήσει το ποσοστό ατόμων που παρουσιάζει θέματα στην ψυχική του υγεία; Απευθύνονται σε ειδικούς; 

Από την εμπειρία μου θεωρώ ότι ο κόσμος έχει επηρεαστεί. Αρκετός κόσμος που με επισκέφθηκε παρουσίασε κρίσεις πανικού, άγχος ή κατάθλιψη κατά το διάστημα του πρώτου lockdown. Όταν υπάρχει προδιάθεση σίγουρα ο εγκλεισμός και η αρνητικότητα βοήθησε στο να ευδοκιμήσει η κατάθλιψη.

Πως μπορεί να αντιμετωπίσει το lockdown ο κόσμος, έτσι ώστε να κρατήσει το ηθικό του ψηλά με αισιοδοξία;

Όπως σε όλες τις καταστάσεις υπάρχουν και τα θετικά και τα αρνητικά. Το θέμα είναι ποια πλευρά επιλέγουμε να ακολουθήσουμε. Πρέπει να αναρωτηθούμε τι κερδίσαμε από όλη αύτη την κατάσταση. Κερδίσαμε χρόνο με την οικογένεια μας, ξεκούραση, περισσότερο χρόνο για να σκεφτούμε τα σημαντικά πράγματα της ζωής μας και πράγματα που αναβάλαμε συνεχώς. Ο καθένας πρέπει να μετρήσει τα θετικά της κατάστασης. Πιστεύω ότι οι άνθρωποι εστιάζονται στα αρνητικά με αποτέλεσμα να ξεχνούν τα θετικά. Σίγουρα χάνουμε κάποια πράγματα, αλλά είναι πιο σημαντικό να μετρήσουμε τα όσα κερδίσαμε. Εδώ είναι που χρειάζονται βοήθεια κάποιοι άνθρωποι και είναι εδώ που μπορεί να βοηθήσει κάποιος ειδικός.

Συμπερασματικά θα έλεγα ότι πρέπει να μάθουμε να εξελισσόμαστε και να προσαρμοζόμαστε. Να γινόμαστε καλύτεροι μέρα με την ημέρα.  

Διαβάστε ακόμη:

Ψυχική υγεία και κορωνοϊός

Έρχονται «χαλαρώσεις» τον Φεβρουάριο